Nga sắp thử nghiệm vaccine ung thư ứng dụng AI trên người

Đức Hoàng17:34 03/08/2025

Những bệnh nhân đầu tiên ở Nga có thể sẽ bắt đầu được tiêm một loại vaccine ung thư mới ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong vài tháng tới.

Giám đốc Viện Nghiên cứu Dịch tễ và Vi sinh Gamaleya Alexander Gintsburg (Ảnh: Tass).

Theo ông Alexander Gintsburg, Giám đốc Viện Nghiên cứu Dịch tễ và Vi sinh Gamaleya, đây là vaccine mRNA cá nhân hóa, được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI), thiết kế nhằm tiêu diệt khối u ác tính dựa trên dữ liệu di truyền riêng biệt của từng bệnh nhân.

Phát biểu với hãng tin RIA Novosti hôm 2/8, ông Gintsburg xác nhận rằng giai đoạn thử nghiệm tiêm vaccine sẽ bắt đầu “trong vài tháng tới,” với sự phối hợp của hai cơ sở ung bướu hàng đầu là Viện Nghiên cứu Hertsen và Trung tâm Ung thư Blokhin tại Moscow.

Theo ông, Viện Gamaleya chịu trách nhiệm sản xuất vaccine, trong khi các đối tác lâm sàng sẽ thực hiện việc thử nghiệm trên bệnh nhân.

“Theo kế hoạch đã được Bộ Y tế phê duyệt, chúng tôi đang chuẩn bị bắt đầu điều trị thử nghiệm bằng vaccine ung thư dựa trên các kháng nguyên mới ở một nhóm bệnh nhân u hắc tố (ung thư da ác tính)”, ông Gintsburg cho biết. Ông nhấn mạnh rằng loại vaccine này “hoàn toàn cá nhân hóa”, được tạo ra riêng cho từng bệnh nhân dựa trên dữ liệu khối u của họ và không thể sử dụng cho người khác.

Việc phát triển loại vaccine này bắt đầu từ giữa năm 2022 và ứng dụng công nghệ mRNA . Phương pháp điều trị hoạt động bằng cách huấn luyện hệ miễn dịch của bệnh nhân nhận diện các protein đặc hiệu của khối u (kháng nguyên) và tiêu diệt các tế bào ác tính trên toàn cơ thể thông qua các tế bào lympho gây độc.

Do bản chất cá nhân hóa, vaccine ung thư này nằm trong khung pháp lý riêng biệt được chính phủ Nga ban hành hồi đầu năm nay.

Video đang HOT

“Đây là một quy trình hoàn toàn khác biệt so với việc đăng ký các loại thuốc thông thường”, ông Gintsburg giải thích và cho biết thêm rằng nhóm phát triển đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan y tế để triển khai theo quy định mới.

Vaccine, ban đầu được thiết kế cho bệnh nhân u hắc tố, đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong các thử nghiệm trên động vật và một số thử nghiệm hạn chế trên người.

Ông Gintsburg từng cho biết toàn bộ quy trình sản xuất, từ phân tích khối u đến tạo ra vaccine riêng biệt, có thể hoàn tất chỉ trong khoảng một tuần nhờ vào hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo.

Viện Gamaleya – nơi từng phát triển vaccine Covid-19, Sputnik V – hiện cũng nghiên cứu các mô hình điều trị cho các bệnh ung thư khác như ung thư tuyến tụy, thận và ung thư phổi không tế bào nhỏ, loại ung thư được chẩn đoán nhiều nhất và có tỷ lệ tử vong cao nhất, nổi tiếng là khó điều trị.

Theo ước tính của Bộ Y tế Nga, nước này hiện có khoảng 4 triệu bệnh nhân ung thư, với khoảng 625.000 ca mắc mới mỗi năm. Nếu chứng minh được tính an toàn và hiệu quả trong giai đoạn thử nghiệm sắp tới, dự án vaccine ung thư này có thể trở thành một dấu mốc lớn trong chiến lược y tế công cộng của Nga.

Sáng kiến này đã thu hút sự quan tâm quốc tế, với việc ông Gintsburg xác nhận rằng một số tổ chức y tế nước ngoài đã bày tỏ mong muốn hợp tác.

Vaccine ung thư của Moderna - Merck giúp giảm nguy cơ khối u ác di căn

Vaccine ung thư của Moderna và Merck, được sử dụng kết hợp với thuốc Keytruda của Merck, đã giảm 65% nguy cơ khối u ác tính lan sang các bộ phận khác của cơ thể hoặc tử vong so với chỉ dùng Keytruda.

Công nghệ mRNA đang được các hãng dược lớn ứng dụng trong phát triển vaccine ung thư. Ảnh: CNBC

Theo CNBC, vaccine ung thư thử nghiệm của Moderna và Merck, được sử dụng kết hợp với thuốc Keytruda của Merck, làm giảm nguy cơ dạng ung thư da nguy hiểm nhất lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể trong một thử nghiệm lâm sàng, theo kết quả thử nghiệm ở độ tuổi trung niên được công bố ngày 6/6.

Thử nghiệm cho thấy vaccine ung thư do Moderna và Merck phát triển chung làm giảm 65% nguy cơ khối u ác tính lan sang các bộ phận khác của cơ thể hoặc gây tử vong ở những bệnh nhân mắc bệnh ở giai đoạn 3 hoặc 4 so với những bệnh nhân chỉ điều trị bằng liệu pháp miễn dịch của Merck (dùng thuốc Keytruda).

Moderna và Merck đã trình bày dữ liệu về thử nghiệm này tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Ung thư lâm sàng Mỹ ở Chicago.

Thử nghiệm lâm sàng đã tiếp nhận 157 bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt bỏ khối u. Các bệnh nhân trong nhóm điều trị được tiêm 1 miligam vaccine, ba tuần một lần với tổng số 9 liều và 200 mg Keytruda truyền tĩnh mạch ba tuần một lần trong khoảng một năm.

Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, khối u ác tính chịu trách nhiệm về phần lớn các ca tử vong do ung thư da. Ước tính khoảng 100.000 người được chẩn đoán mắc bệnh u ác tính ở Mỹ trong năm nay và gần 8.000 người dự kiến sẽ tử vong.

Dữ liệu được công bố nói trên là kết quả đầy hứa hẹn mới nhất từ Moderna và Merck.

Moderna đã bắt tay với Merck từ năm 2019 để phát triển mRNA-4157/V940, một liệu pháp mRNA được cá nhân hóa. Tháng 10 năm ngoái, Merck đã thông báo rằng công ty sẽ trả 250 triệu USD để chọn phần lớn hơn trong quan hệ đối tác. Rõ ràng, các giám đốc điều hành của Merck đã mong đợi kết quả tích cực từ các thử nghiệm trên người giai đoạn đầu đang diễn ra.

Moderna đang đẩy mạnh nghiên cứu vaccine phòng các bệnh về đường hô hấp và phát triển các phương pháp điều trị bằng thuốc có thể tấn công các khối ung thư.

Moderna nổi tiếng với công trình đột phá công nghệ RNA thông tin (mRNA). Công ty có trụ sở tại Cambridge, Massachusetts, Mỹ này phát triển các loại vaccine "dạy" hệ thống miễn dịch của bệnh nhân vận động và chống lại bệnh tật một cách hiệu quả. Công nghệ tương tự đã được sử dụng để nhanh chóng phát triển vaccine phòng virus SARS-Cov-2 gây bệnh COVID-19.

Giờ đây, Moderna đang đẩy mạnh nghiên cứu vaccine phòng các bệnh về đường hô hấp và phát triển các phương pháp điều trị bằng thuốc có thể tấn công các khối u rắn, như ung thư.

Đây là một vấn đề lớn. Một loại vaccine dạy cho cơ chế sinh học độc đáo của bệnh nhân để chống lại những trục trặc tế bào này sẽ thay đổi mọi thứ. Các trường hợp được ứng dụng sẽ rất nhiều, với ý nghĩa sâu rộng đối với nghiên cứu y tế và khoa học sức khỏe.

Các giám đốc điều hành của Pfizer từng công bố với nhà đầu tư rằng công nghệ mRNA sẽ đóng góp doanh thu từ 10 đến 15 tỷ USD vào năm 2030.

Moderna và Merck đã có một khởi đầu thuận lợi trong cuộc chạy đua chế vaccine ung thư. mRNA-4157/V940 là một loại vaccine thực sự được cá nhân hóa phù hợp với tân kháng nguyên được tìm thấy là khối u của bệnh nhân.

Trước thử nghiệm nói trên, một thử nghiệm giai đoạn 2B đã ghi nhận 157 người mắc khối u ác tính giai đoạn 3 hoặc giai đoạn 4, sau khi bổ sung vaccine cá nhân hóa đã giúp giảm 44% nguy cơ tái phát hoặc tử vong so với chỉ sử dụng Keytruda.

Hãng dược phẩm Merck đang phối hợp với Moderna phát triển vaccine công nghệ mRNA trị ung thư da. Ảnh: CNBC

Stephane Bancel, Giám đốc điều hành Moderna, hồi tháng 5 đã gọi kết quả này là một thành công vang dội và cam kết sẽ chuyển hướng phát triển vaccine mRNA được cá nhân hóa sang nhiều loại ung thư khác.

Ông Bancel gọi công nghệ này là liệu pháp miễn dịch 2.0, và hứa hẹn nhiều loại thuốc tiềm năng hơn có thể được sản xuất nhanh chóng, giống như cách quy mô hóa vaccine COVID-19.

Vaccine COVID-19 đã đóng góp chính cho khoản tích trữ tiền mặt 17 tỷ USD hiện tại trên bảng cân đối kế toán của Moderna. Đó là số tiền mà ông Bancel cho biết sẽ tài trợ cho nghiên cứu và phát triển mới cũng như xây dựng các cơ sở sản xuất có khả năng sản xuất vaccine cá nhân hóa trên quy mô lớn.

Công ty hiện có 30 loại vaccine đang được phát triển, bao gồm một sản phẩm dạng hít dành cho bệnh xơ nang, được hợp tác phát triển với Vertex Pharmaceuticals Inc. Moderna cũng sẽ hợp tác chặt chẽ với Merck về các bệnh ung thư ảnh hưởng đến vú, da, ruột kết, tử cung, cổ tử cung, dạ dày, thận, chàng, gan và bàng quang.

Mỹ phát triển vaccine hiệu quả với 4 loại ung thư Phương pháp này kích hoạt phản ứng miễn dịch ức chế khối u ác tính, hiệu quả với ung thư hắc tố, ung thư vú bộ ba âm tính, ung thư phổi và ung thư buồng trứng. Theo Science Daily, các nhà nghiên cứu tại Đại học Tufts, Mỹ tạo ra loại vaccine ung thư, tăng cường khả năng nhận biết các kháng...