Nga càng tấ.n côn.g, hệ thống phòng không Ukraine càng vững?
Giới phân tích nhận định việc Nga càng đẩy mạnh không kích đang khiến các lực lượng phòng không của Ukraine ngày càng thêm vững vàng.
Với sự hỗ trợ của vũ khí phương Tây và kinh nghiệm thực chiến ngày càng tăng, lực lượng phòng không của Ukraine đã bắt đầu đạt được những bước tiến lớn, đồng thời ngăn Nga đạt được ưu thế trên không. Theo hãng tin AP, đây là một bước quan trọng trong bối cảnh cuộc phản công tiềm năng của Kyiv đang đến gần.
Kinh nghiệm thực chiến của Ukraine
Chuyên gia Ian Williams, thành viên Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, Mỹ), nhận định hệ thống phòng thủ được củng cố từng bước của Ukraine đã ngăn chặn máy bay Nga tiến sâu vào phía sau tiề.n tuyến và “đã định hình rất nhiều về diễn biến của cuộc chiến”.
Hệ thống tên lửa đất đối không HAWK. Ảnh REUTERS
Báo cáo của lực lượng không quân Ukraine do AP trích dẫn trùng khớp với nhận định của ông Williams. Theo đó, kể từ ngày 28.4, Nga đã phóng tổng cộng 67 tên lửa và 114 máy bay không người lái vào Ukraine. Tuy nhiên, chỉ có 7 tên lửa và 11 máy bay không người lái vượt qua được hệ thống phòng không, và không có chiếc nào đán.h trúng thủ đô Kyiv.
Đây được cho là một tiến bộ lớn mà quân đội Ukraine đạt được kể từ những ngày đầu của cuộc chiến, sau nhiều lần các đợt tên lửa và máy bay Nga vượt qua các tuyến phòng thủ và gây tổn thất nặng nề cho lực lượng không quân Kyiv.
Tuần trước, các đơn vị của Kyiv cũng báo cáo rằng họ đã bắ.n hạ tên lửa bội siêu thanh tiên tiến nhất của Nga, loại vũ khí trước đây được Ukraine coi là không thể cản phá. Một khẩu đội Patriot do Mỹ sản xuất mới mua được cho là đã góp phần vào chiến tích này. Mặc dù Nga chưa xác nhận thông tin, kết quả trên được cho là đã đúc kết từ những kinh nghiệm thu được từ giai đoạn trước đó của xung đột.
Vũ khí phương Tây
Một yếu tố khác giúp lực lượng không quân Ukraine ngày một hoàn thiện hơn chính là vũ khí từ Mỹ và các thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), theo tạp chí Forbes.
Theo AP, trước khi nhận được các hệ thống tên lửa phòng không từ phương Tây, 2 hệ thống chính được Ukraine sử dụng là hệ thống tầm xa S300 và tầm trung Buk thời Liên Xô.
Hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot của Mỹ. Ảnh REUTERS
Tuy nhiên, bước ngoặt với hệ thống phòng không Ukraine được cho là xuất hiện vào tháng 10 và 11.2022. Khi đó, các vũ khí thời Liên Xô dần được Ukraine sử dụng kết hợp với các hệ thống mới từ các đồng minh phương Tây, bao gồm tên lửa tầm trung IRIS-T từ Đức và NASAMS (Hệ thống tên lửa đất đối không tiên tiến Na Uy) do Mỹ và Na Uy chế tạo.
Theo AP, sau khi nhận được các hệ thống nói trên, trong tháng 12.2022, Ukraine báo cáo đã đán.h chặn khoảng 80% tên lửa hành trình của Nga.
Thực hư vụ Ukraine bắ.n rơi tên lửa bội siêu thanh Nga bằng Patriot
Ngoài ra, trong bối cảnh Nga tăng cường không kích, các lực lượng của Kyiv cũng nhận được các hệ thống phòng không SAMP/T từ châu Âu và tên lửa HAWK do Mỹ chế tạo. Đến tháng 4, Ukraine được viện trợ thêm 2 khẩu đội Patriot từ Mỹ. Cho đến nay, Kyiv vẫn tiếp tục thành công trong việc thuyết phục các đồng minh cung cấp thêm vũ khí phòng không. Mỹ hôm 8.5 đã công bố thêm 1,2 tỉ USD viện trợ quân sự dài hạn, bao gồm các hệ thống HAWK mới, máy bay không người lái và đạn phòng không.
Hiện các đội phòng không Ukraine được thiết lập với các phạm vi chồng chéo, kết hợp các tuyến phòng thủ ở phạm vi từ gần đến xa. Lý do là vì một lớp phòng không duy nhất sẽ không đủ để ngăn chặn tất cả cuộc không kích. “Bạn càng có nhiều lớp [phòng không], bạn càng có nhiều cơ hội”, theo ông Douglas Barrie, chuyên gia hàng không vũ trụ quốc phòng tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (Anh).
Tác động từ cuộc xung đột ở Ukraine với kế hoạch phòng thủ tên lửa quanh Moskva của Nga
Điện Kremlin có thể tính toán rằng họ cần phải sẵn sàng cho một cuộc đụng độ sắp tới với quân đội Ukraine đang hiện đại hóa, được trang bị vũ khí và đạn dược của phương Tây, càng sớm càng tốt.
Ấn Độ thông báo rằng Nga đã trì hoãn việc cung cấp các hệ thống S-400. Ảnh: MNA
Theo Tiến sĩ Pavel Luzin, học giả tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher, Đại học Tufts (Mỹ), đồng thời là chuyên gia về quan hệ quốc tế và Nga, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nga Sergei Shoigu hôm 22/3 tuyên bố rằng nước này sẽ hoàn thành việc hiện đại hóa hệ thống phòng thủ tên lửa xung quanh Moskva vào cuối năm 2023. Ông Shoigu cũng cho biết Nga sắp triển khai các đơn vị mới: một sư đoàn phòng không, một trung đoàn được trang bị hệ thống phòng không tầm trung S-350, trạm radar giám sát không gian Razvyazka và một lữ đoàn tác chiến đặc biệt về phòng không và tên lửa.
Ngay hôm sau, Ấn Độ thông báo rằng Nga đã trì hoãn việc cung cấp các hệ thống S-400 cho New Delhi. Theo hợp đồng được ký vào năm 2018, việc chuyển giao các hệ thống phòng không này đã được lên kế hoạch bắt đầu vào năm 2023 và phải hoàn thành vào năm 2024.
Trước đó, các quan chức Nga trấn an rằng các hệ thống S-400 vẫn sẽ được chuyển giao cho Ấn Độ theo lịch trình ban đầu (theo hãng thông tấn Interfax ngày 13/2). Mặc dù vậy, đây không phải là lần đầu tiên quá trình này bị trì hoãn. Lần trì hoãn đầu tiên xuất hiện vào cuối năm 2022, chỉ vài tháng sau khi Điện Kremlin tuyên bố rằng cuộc xung đột ở Ukraine sẽ không ảnh hưởng đến hợp đồng S-400 với Ấn Độ.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Pavel Luzin cho rằng thực tế của vấn đề là người đứng đầu Tập đoàn Almaz-Antey thuộc sở hữu nhà nước, nhà sản xuất hệ thống phòng không và tên lửa lớn của Nga, trong đó có S-400, đã xác nhận rằng cuộc xung đột ở Ukraine đã tạo ra những vấn đề nghiêm trọng cho hoạt động sản xuất của tập đoàn ngay từ đầu tháng 4/2022. Hơn nữa, Nga đã bắt đầu sử dụng tên lửa S-300 và thậm chí cả S-400 làm tên lửa đất đối đất liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.
Do đó, sự chậm trễ trong việc cung cấp S-400 cho Ấn Độ là không thể tránh khỏi do khả năng hạn chế của Nga trong việc sản xuất các tên lửa này trong nước, phần lớn là do các lệnh trừng phạt của phương Tây. Tuy nhiên, tình huống này cũng làm rõ các ưu tiên của Điện Kremlin trong lĩnh vực phòng không và tên lửa.
Nga đã dành hơn hai thập kỷ và đầu tư khoảng 550 tỷ rúp (tương đương 13 tỷ USD) vào việc hiện đại hóa năng lực sản xuất các hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không. Trên thực tế, riêng việc phát triển ba nhà máy mới ở St. Petersburg, Kirov và Nizhniy Novgorod đã tiêu tốn 107 tỷ rúp (3 tỷ USD).
Các dự án chính trong giai đoạn này bao gồm phát triển hệ thống S-400; phát triển các phiên bản hiện đại hóa của hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo của Moskva, tên lửa 53T6 cho mục tiêu tầm cao và tên lửa 51T6 cho mục tiêu đán.h chặn ngoài khí quyển; và sự phát triển của các hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo di động S-500 với tên lửa đán.h chặn tầm cao 77N6.
Tất cả các dự án được lên kế hoạch trên đều có chút tham vọng và gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về công nghệ cũng như sản xuất, mặc dù đã đầu tư hàng tỷ rúp và hàng nghìn kỹ sư và nhà khoa học làm việc cho Almaz-Antey. Ví dụ, Nga chỉ có thể bắt đầu sản xuất hàng loạt tên lửa tầm xa 40N6 cho các hệ thống S-400 vào năm 2018. Ngoài ra, việc bắt đầu sản xuất hàng loạt hệ thống S-500 được công bố vào năm 2021, muộn hơn một năm so với mục tiêu dự kiến ban đầu là năm 2020.
Bên cạnh đó, việc chuyển giao các hệ thống S-500 đầu tiên cho Lực lượng Vũ trang Nga được công bố vào năm 2022. Nhưng bây giờ, nguồn cung cấp này sẽ không sẵn sàng cho đến năm 2025. Do đó, việc hoàn thành hiện đại hóa hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo xung quanh Moskva được công bố vào cuối năm 2023 cũng có thể bị hoãn lại do sự gia tăng các vấn đề trong sản xuất các tên lửa này.
Mặc dù vậy, Tiến sĩ Luzin lưu ý Điện Kremlin cùng với Almaz-Antey đang nỗ lực thúc đẩy quá trình trên và có thể không mấy quan tâm đến uy tín của nhà cung cấp vũ khí Nga trong mắt Ấn Độ cũng như các nước khác. Hơn nữa, trong thời chiến, khi thị trường toàn cầu đang thu hẹp và đóng cửa đối với Nga, việc cung cấp vũ khí trong nước trở thành ưu tiên hàng đầu khi Lực lượng Vũ trang Nga đang phải chịu sự thiếu hụt vũ khí do giao tranh.
Về phòng không và tên lửa, Điện Kremlin có thể cho rằng họ cần phải sẵn sàng cho một cuộc đụng độ sắp tới với quân đội Ukraine đang được hiện đại hóa, được trang bị vũ khí và đạn dược của phương Tây, càng sớm càng tốt. Theo đó, thông báo về việc triển khai thêm các đơn vị phòng thủ tên lửa và phòng không đặc biệt là phù hợp trong bối cảnh này.
Nga nói Ukraine sắp phản công ở Bakhmut, Kiev bác tin nhận được tổ hợp Patriot Lực lượng Nga cho rằng, Ukraine đang chuẩn bị một chiến dịch giải vây cho thành phố Bakhmut. Không quân Ukraine bác tin nhận được hệ thống tên lửa Patriot. Theo Guardian, trong ngày 11/3, Bộ Quốc phòng Anh cho biết, hiện tập đoàn quân sự Wagner đã kiểm soát phần lớn khu vực phía Đông thành phố Bakhmut. Về phía Ukraine, lực...