Nao lòng rau muống chấm tương

Đĩa rau muống luộc non xanh cạnh chén tương sẫm màu cho lòng chợt bâng khuâng. Gắp những cọng rau giòn mềm chấm vào tương rồi chậm rãi nhai, dậy lên niềm nhớ quê da diết.

Văn nhân Trần Tuấn Khải gợi nỗi nhớ quê qua dòng thơ mà nhiều người lầm tưởng là ca dao: “Anh đi anh nhớ quê nhà/ Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương…”. Đấy không chỉ là sự nhớ thương của thi nhân đất Bắc mà là nỗi niềm của những người con đất Việt khi xa xứ. Bao đời, hình ảnh chum tương, ao rau muống và bữa cơm hiện diện món cà dầm tương thân quen với cư dân đất Bắc.

Đĩa rau muống luộc và tương quê. Ảnh: TRANG THY

Khi di cư vào đến Quảng Ngãi, họ mang theo cả nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực xứ Đàng Ngoài. Những loại thực phẩm, món ăn quen thuộc làm vơi đi nỗi nhớ quê nhà. Họ cải tiến cách cấy trồng, phương pháp chế biến món ăn, lối mặc… cho phù hợp với thổ nhưỡng trên vùng đất đầy nắng gió. Rau muống không chỉ dập dềnh nơi ao nước mà còn tươi tốt trên những liếp đất tơi xốp trong vườn nhà. Loại rau dân dã này được chế biến nhiều món: Luộc, ngâm giấm, nộm, nấu canh, trộn rau sống…

Không thể “chính hiệu” hương vị đất Bắc, nhưng họ vẫn làm tương với những nguyên liệu sẵn có cho bữa cơm thêm đậm đà và vơi nỗi nhớ cố hương. Bao đời trao truyền, giờ tương Quảng Ngãi thường làm từ cơm gạo, muối và đậu phộng bóc vỏ sau khi ép lấy dầu cùng gia vị trong gian bếp nhỏ.

Qua bàn tay khéo léo, chum tương nơi làng quê là món nước chấm tuyệt hảo làm nao lòng bao người. Chén tương hiện diện bên rau, cá trong bữa cơm thường ngày hay khiêm nhường nằm cạnh sơn hào hải vị trên mâm cỗ. Nhiều món um, kho, nấu… thêm đậm đà hương vị khi chế biến cùng ít nước tương quê.

Rau muống kết hợp với tương tạo nên những món ăn quen thuộc nơi làng quê. Giữa buổi lao động vất vả, nhúng nước cho ướt bánh tráng mì rồi cuốn rau muống chấm vào tương làm dịu đi cơn đói. Mâm cơm đạm bạc thường hiện diện đĩa rau muống luộc xanh mướt nằm cạnh chén tương sẫm màu. Rau muống cắt ngoài vườn ngắt lấy những đoạn thân non rửa sạch rồi vớt ra rổ cho ráo nước.

Nước sôi sùng sục trên bếp thì cho ít muối hạt và rau vào nồi. Dùng đũa đảo nhẹ cho rau chín đều rồi vớt ra đĩa. Múc nước luộc rau ra tô và rắc ít bột ngọt, chờ nguội rồi vắt tí nước cốt chanh làm nước chan thay canh. Gắp rau chấm tương rồi đưa vào miệng chậm rãi nhai khiến lòng dậy lên nỗi nhớ quê da diết. Từng cọng rau giòn mềm và vị mặn mà của tương quê phảng phất hương đồng gió nội vấn vít qua từng hơi thở. Khung cảnh làng quê thân thương ùa về cho lòng chợt bâng khuâng.