Nấc – Khi nào là nguy hiểm?

Nấc là một triệu chứng thường gặp và không mấy ai để ý tới triệu chứng này nhưng bạn cần lưu ý, nguyên nhân gây nấc có thể do bệnh tật.

Nấc là một triệu chứng thường gặp và gây không ít phiền toái cho người bệnh mặc dù nấc không gây nguy hiểm đến tính mạng. Người ta còn dùng danh từ là “nấc cụt”, bởi vì nó xảy ra nhanh, cường độ mạnh, dứt khoát, mỗi tiếng nấc chỉ diễn ra trong giây lát. Ít khi người bị nấc phải cấp cứu nhưng cũng có những trường hợp hãn hữu nấc liên tục và kéo dài trong nhiều giờ, nhiều ngày làm cho người bệnh rất khó chịu và lúc này lại rất cần đến sự can thiệp của bác sĩ.

Nguyên nhân gây nấc

Có rất nhiều nguyên nhân gây nấc nhưng gặp nhiều nhất là nguyên nhân do bệnh tật gây ra. Một số bệnh thuộc hệ thống tiêu hoá như viêm thực quản cấp hoặc mạn tính, bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, các bệnh thuộc dạ dày – tá tràng như viêm dạ dày, viêm tá tràng, viêm loét dạ dày – tá tràng (viêm hang vị, viêm bờ cong lớn hoặc nhỏ); loét môn vị, loét tiề.n môn vị, loét bờ cong (lớn, nhỏ), loét tâm vị hoặc ung thư dạ dày…

Hầu hết các bệnh thuộc dạ dày – tá tràng đều tăng tiết dịch vị kích thích gây đau bụng, đầy hơi, trướng bụng, buồn nôn, nôn và một số người bệnh có thể bị nấc do thần kinh hoành bị kích thích. Bệnh về đường dẫn mật như viêm đường dẫn mật (viêm túi mật, sỏi túi mật) hoặc viêm tụỵ tạng, ung thư tụỵ tạng cũng có thể kích thích dây thần kinh phế vị hoặc thần kinh hoành gây nên triệu chứng nấc.

Người ta cũng có thể gặp nấc trong một số trường hợp bị stress hoặc histerie hoặc do tổn thương hệ thần kinh trung ương với bất kỳ một lý do nào đó như viêm não (do vi khuẩn hoặc do virut) hoặc chấn thương sọ não với bất kỳ lý do gì.

Nấc cũng có thể xuất hiện ở một số người bệnh sau khi phẫu thuật như sau phẫu thuật ổ bụng (phẫu thuật dạ dày- tá tràng, gan mật, tụy tạng…).

Uống nước từng ngụm nhỏ có thể làm dứt cơn nấc

Nguyên nhân nấc gặp khá nhiều trong việc sử dụng một số dược phẩm hoặc hoá chất độc như thuố.c thuộc nhóm corticosteroid, thuố.c a.n thầ.n gây ngủ benzodiazepine hoặc một số loại thuố.c điều trị bệnh Parkinson.

Người ta cũng nhận thấy có một số thuố.c kháng sinh khi dùng có thể gây nên nấc như kháng sinh thuộc nhóm macrolid (erythromycin, roxythromycin…) hoặc nhóm kháng sinh fluoroquinolon (ciprofloxacin, ciprobay, ofloxacin, norfloxacin…). Vì vậy khi dùng bất kỳ một loại thuố.c nào đó mà gây nấc thì cần ngừng ngay và nếu ngừng sử dụng thuố.c đó mà hết nấc thì chứng tỏ nấc do thuố.c gây ra. Sau khi ngừng dùng thuố.c cần báo cho bác sĩ điều trị biết để được thay thế thuố.c khác thích hợp hơn.

Người ta cũng có thể gặp nấc trong một số trường hợp dùng hoá chất điều trị ung thư, trong trường hợp này cũng rất cần cho bác sĩ biết để bác sĩ cho một số thuố.c nào đó điều trị nhằm giải quyết hết nấc.

Tuy vậy, nhiều trường hợp nấc không xác định được nguyên nhân do đó rất khó khăn trong công tác điều trị, có khi bác sĩ phải điều trị thăm dò từ đơn giản đến dùng các loại thuố.c có hiệu nghiệm nhất. Nấc tuy là một triệu chứng nhưng gây nhiều phiền toái cho người bệnh.

Người ta phân chia nấc thành nấc cấp tính và nấc mạn tính. Nấc cấp tính thông thường chỉ nấc một thời gian ngắn (khoảng vài giờ đến vài ngày, tần số thấp). Nấc mạn tính là những trường hợp nấc liên tục và kéo dài nhiều giờ, nhiều ngày, thậm chí nấc kéo dài trong vài tháng hoặc lâu hơn làm cho người bệnh rất khó chịu, lo lắng và có nhiều bức xúc gây mệt mỏi, mất ngủ, sụt cân. Đối với một số người bệnh sau mổ vùng bụng, vùng ngực đang thời kỳ hậu phẫu, mà bị nấc thì làm cho vết mổ bị đau, đôi khi làm cho vết mổ chậm liền sẹo do khi lên cơn nấc làm co kéo các cơ thành bụng.

Điều trị khi nấc như thế nào?

Mặc dù nấc không gây nguy hiểm chế.t người nhưng làm cho người bệnh rất khó chịu và gây nhiều phiền phức. Vì vậy khi bị nấc nghi liên quan đến bệnh cần đi khám càng sớm càng tốt nhằm mục đích tìm ra nguyên nhân.

Nếu nấc có nguyên nhân cụ thể thì việc điều trị nấc không gặp nhiều khó khăn nhưng một khi không xác định được nguyên nhân (nấc không rõ nguyên nhân) thì việc điều trị sẽ gặp không ít khó khăn. Ví dụ nếu nấc do các bệnh thuộc đường tiêu hoá thì nên điều trị dứt điểm bởi vì các bệnh về đường tiêu hoá nhất là bệnh thuộc thực quản và dạ dày- tá tràng gây kích thích cơ hoành nhiều nhất. Tuy vậy trong trường hợp không xác định được nguyên nhân thì phải điều trị triệu chứng nấc. Tuy vậy trong trường hợp không xác định được nguyên nhân thì phải điều trị triệu chứng nấc.

Ngay từ khi mới bị nấc lần đầu có thể chưa dùng thuố.c ngay mà có thể dùng một số biện pháp đơn giản, dễ thực hiện mà vẫn có kết quả nhất định như uống một cốc nước lạnh (mát), uống từ từ từng ngụm một hoặc bịt mũi, nín thở hoặc hít thật sâu rồi thở ra từ từ.

Người ta cũng có thể áp dụng biện pháp tâm lý như tập trung vào một vấn đề gì đó mang tính phức tạp hoặc thật lý thú như xem bóng đá, bóng chuyền, đấ.m bốc… Về Đông y thì châm huyệt cũng có thể đưa lại hiệu quả. Thuố.c Tây y cũng có nhiều phác đồ điều trị có hiệu quả nhưng có nhiều tác dụng không mong muốn (tác dụng phụ) cũng như nhiều tương tác với thuố.c khác hoặc chống chỉ định. Vì vậy người bệnh dứt khoát không được tự mua thuố.c để điều trị bệnh nấc khi không có đơn của bác sĩ.

Phẫu thuật cắt dây thần kinh hoành là biện pháp cuối cùng khi mọi biện pháp khác không đưa lại kết quả trong khi bệnh có chiều hướng tăng lên cả cường độ cả về tần suất xuất hiện và kéo dài làm cho người bệnh mệt mỏi ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ nói chung.

Theo PGS.TS.TTƯT. Bùi Khắc Hậu

SK&ĐS