Mua cổ phiếu quỹ không còn dễ
Luật Chứng khoán 2019 mới chưa có hiệu lực, nhưng đã có ý kiến đề nghị sửa Luật để khôi phục chế định cổ phiếu quỹ.
Quy định công ty cổ phần phải giảm vốn điều lệ khi mua cổ phiếu quỹ sẽ được áp dụng thống nhất từ 1/1/2021
Công ty phải giảm vốn điều lệ khi mua cổ phiếu quỹ
Trong hoạt động của công ty cổ phần có thể xảy ra tình huống mua, bán lại cổ phiếu đã phát hành và thường được gọi là chung là giao dịch cổ phiếu quỹ. Mục đích mua cổ phiếu quỹ khá đa dạng, công ty cổ phần có thể bị bắt buộc phải mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông trong một số trường hợp đặc biệt.
Công ty có thể tự mình quyết định mua lại cổ phần đã phát hành để làm cổ phiếu quỹ trong một số trường hợp thường thấy như giá thị trường của cổ phiếu thấp so với giá trị doanh nghiệp, công ty dư thừa nguồn tiền và chưa có dự án đầu tư, mua cổ phiếu quỹ để giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành như một biện pháp chống thâu tóm thù địch. Ngoài ra, thực tế trên thị trường chứng khoán Việt Nam cho thấy, một số doanh nghiệp đã mua cổ phiếu quỹ để bình ổn thị giá trong tình huống thị trường xuống sâu do các biến cố lớn.
Về pháp luật, Luật Doanh nghiệp 2005 có quy định về việc công ty cổ phần mua lại cổ phần theo quyết định của cổ đông hoặc theo quyết định của công ty, đồng thời quy định điều kiện thanh toán và xử lý các cổ phần mua lại. Tương đồng với Luật Doanh nghiệp 2005, Luật Chứng khoán 2006 cũng có quy định về việc mua lại cổ phần.
Tuy nhiên, Luật Doanh nghiệp 2014 thay thế Luật Doanh nghiệp 2005 có Điều 129, Điều 130 quy định về việc mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông hoặc theo quyết định của công ty tương tự như Luật Doanh nghiệp 2005. Sự khác biệt nằm ở quy định về điều kiện thanh toán và xử lý các cổ phần được mua lại.
Nếu như Luật Doanh nghiệp 2005 quy định số cổ phần mua lại là số cổ phần thu về và được quyền chào bán, thì Luật Doanh nghiệp 2014 coi đây là cổ phần chưa bán và công ty phải làm thủ tục điều chỉnh giảm vốn điều lệ tương ứng với tổng giá trị mệnh giá các cổ phần được công ty mua lại trong thời hạn 5 ngày kể từ ngày hoàn thành việc thanh toán mua lại cổ phần, trừ trường hợp pháp luật chứng khoán có quy định khác.
Tại thời điểm Luật Doanh nghiệp 2014 có hiệu lực, Luật Chứng khoán 2006 vẫn còn hiệu lực và do có quy định khác nhau giữa Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán nên từ đó đến nay quy định này chưa áp dụng với công ty đại chúng.
Quy định của Luật Doanh nghiệp 2014 được xây dựng để phù hợp với các công ty cổ phần trong đó có rất nhiều công ty không phải công ty đại chúng và không niêm yết. Để phù hợp với thị trường chứng khoán, công ty niêm yết, công ty đại chúng, Luật Doanh nghiệp 2014 đã trao quyền: “trừ trường hợp pháp luật chứng khoán quy định khác,” nhưng khi sửa đổi Luật Chứng khoán 2006, cơ quan soạn thảo đã đưa quy định bắt buộc giảm vốn điều lệ khi doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ để thống nhất quy định của Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán, tránh xung đột quy định giữa công ty đại chúng và công ty chưa đại chúng.
Cụ thể, Luật Chứng khoán 2019 có Điều 36 quy định về việc công ty đại chúng mua lại cổ phiếu quỹ của chính mình khá chi tiết từ điều kiện để mua lại cổ phiếu, trường hợp không được mua lại. Tuy nhiên, cơ chế xử lý cổ phần mua lại tương tự như Luật Doanh nghiệp 2014, công ty phải coi đây là số cổ phần chưa bán và làm thủ tục giảm vốn điều lệ.
Không ít công ty đại chúng không thỏa mãn với quy định mới và mong muốn được mua cổ phiếu quỹ như trước
Video đang HOT
Như vậy, từ 1/1/2021, quy định công ty cổ phần phải giảm vốn điều lệ khi mua cổ phiếu quỹ được áp dụng thống nhất. Theo ông Nguyễn Kim Long, Giám đốc Pháp chế và Kiểm soát nội bộ, Công ty Chứng khoán SSI, về mặt thủ tục giảm vốn điều lệ, đối với các công ty đại chúng đang có cổ phiếu niêm yết hoặc đăng ký giao dịch, thủ tục có thể nhiều hơn so với các công ty không đại chúng. Doanh nghiệp cần làm thêm các thủ tục thay đổi đăng ký lưu ký, giảm tổng số cổ phiếu đang lưu hành và thay đổi niêm yết tại các Sở Giao dịch cùng với thủ tục giảm vốn điều lệ.
Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán 2019 có quy định xử lý riêng số cổ phiếu quỹ doanh nghiệp đã mua trước ngày 1/1/2020, theo đó, các doanh nghiệp có thể giữ lại số cổ phiếu quỹ này mà không phải làm thủ tục giảm vốn điều lệ ngay sau thời điểm 1/1/2020 và có thể bán ra. Tuy nhiên, doanh nghiệp sẽ không được mua cổ phiếu quỹ mới cho đến khi xử lý xong số cổ phiếu quỹ đã mua.
Doanh nghiệp mong muốn được mua cổ phiếu quỹ như trước
Góp ý cho dự thảo Thông tư hướng dẫn hoạt động của công ty chứng khoán nhằm đảm bảo quy định pháp luật đồng bộ vào thời điểm Luật Chứng khoán mới có hiệu lực, Công ty Chứng khoán An Bình cho rằng, việc chấm dứt chế định cổ phiếu quỹ đối với công ty đại chúng là sự mất mát đáng tiếc. Đây là một chế định pháp lý có tính tính phổ biến trên thế giới, có giá trị trong việc phòng vệ của công ty niêm yết trước nguy cơ bị thâu tóm; đỡ giá cổ phiếu khi thị trường xấu; giảm áp lực chia cổ tức trong khi vẫn linh hoạt về mức vốn điều lệ và là công cụ thực hiện chương trình ESOP (phát hành cổ phiếu cho người lao động)… Luật Chứng khoán 2019 đã xoá bỏ chế định này thì cơ sở pháp lý để quy định về cổ phiếu quỹ không còn.
Về bản chất, dự thảo Thông tư quy định, mua lại cổ phiếu là để huỷ và giảm vốn điều lệ tương ứng, tức là không còn cổ phiếu quỹ, nên Công ty Chứng khoán An Bình đề nghị không sử dụng thuật ngữ cổ phiếu quỹ, vì có thể dẫn đến sự hiểu sai và áp dụng sai Luật. Dự thảo Thông tư chỉ có thể hướng dẫn trường hợp kỹ thuật đặc thù là công ty chứng khoán mua cổ phiếu của chính mình để sửa lỗi và mua cổ phiếu lẻ kèm theo thời hạn phải xử lý (để không bị làm thủ tục giảm vốn điều lệ tương ứng).
Đối với công ty đại chúng, ông Nguyễn Kim Long cho biết, SSI ghi nhận ý kiến của không ít công ty đại chúng không thỏa mãn với quy định mới này và mong muốn được mua cổ phiếu quỹ như trước.
“Nhưng sự thực phải chấp nhận là quy định doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ phải giảm vốn điều lệ đã quy định trong Luật Chứng khoán 2019 và sẽ có hiệu lực từ 1/1/2020, chúng ta không có cách nào khác ngoài việc chuẩn bị để tuân thủ quy định này. Doanh nghiệp sẽ phải cân nhắc thận trọng khi quyết định mua cổ phiếu quỹ sau khi Luật Chứng khoán mới có hiệu lực. Một số doanh nghiệp muốn mua cổ phiếu quỹ với mục đích bình ổn giá sẽ không còn khả thi. Với mục đích chống thâu tóm thù địch, tôi tin doanh nghiệp vẫn còn nhiều cách khác để thực hiện, ngoài phương án mua cổ phiếu quỹ như trước đây”, ông Long nói.
Luật Chứng khoán mới chưa có hiệu lực, Công ty Chứng khoán An Bình đã đề nghị “sớm sửa Luật Chứng khoán để khôi phục lại chế định cổ phiếu quỹ áp dụng đối với công ty đại chúng”.
Chào bán ra công chúng: Nâng tiêu chuẩn để bảo vệ nhà đầu tư
Tiêu chuẩn về chào bán chứng khoán ra công chúng tại Luật Chứng khoán 2019 cao hơn so với quy định hiện hành. Đáng chú ý, nếu đợt chào bán tài trợ cho dự án không huy động đủ 70%, đợt chào bán sẽ bị hủy.
Luật Chứng khoán 2019 cho phép chào bán chứng khoán dưới mệnh giá trong một số trường hợp như thị giá cổ phiếu trên sàn giảm xuống dưới mệnh giá... Ảnh: Dũng Minh.
Quy định mới về chào bán chứng khoán
Để kịp hướng dẫn Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ ngày 1/1/2021, Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán, trong đó quy định rõ về việc chào bán chứng khoán ra công chúng. Theo dự thảo, có 4 hình thức chào bán chứng khoán ra công chúng.
Một là, chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng, bao gồm chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng để huy động thêm vốn cho tổ chức phát hành; chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng để trở thành công ty đại chúng thông qua thay đổi cơ cấu sở hữu nhưng không làm tăng vốn điều lệ của tổ chức phát hành.
Hai là, chào bán thêm chứng khoán ra công chúng, bao gồm công ty đại chúng chào bán thêm cổ phiếu ra công chúng hoặc phát hành quyền mua cổ phần cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ; công ty quản lý quỹ chào bán thêm chứng chỉ quỹ ra công chúng để tăng vốn điều lệ của quỹ đầu tư.
Ba là, cổ đông chào bán cổ phiếu sở hữu trong các công ty đại chúng ra công chúng.
Bốn là, tổ chức phát hành chào bán trái phiếu và các loại chứng khoán khác ra công chúng.
So với quy định hiện hành, quy định về chào bán trong Luật Chứng khoán mới và dự thảo Nghị định được đánh giá là có nhiều thay đổi.
Một trong những quy định mới đáng chú ý là Luật Chứng khoán 2019 cho phép chào bán chứng khoán dưới mệnh giá trong trường hợp giá chứng khoán của tổ chức phát hành trên hệ thống giao dịch chứng khoán thấp hơn mệnh giá, với điều kiện doanh nghiệp có thặng dư vốn cổ phần căn cứ trên báo cáo tài chính kỳ gần nhất được kiểm toán đủ bù đắp phần thặng dư âm phát sinh do chào bán cổ phiếu dưới mệnh giá.
Từ 1/1/2021, quy định về chào bán chứng khoán riêng lẻ cũng như chào bán ra công chúng chặt chẽ hơn.
Quy định về chào bán chứng khoán riêng lẻ cũng có phần chặt chẽ hơn, theo đó, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc nhà đầu tư chiến lược mới có thể tham gia các đợt chào bán chứng khoán riêng lẻ.
Đối với chào bán chứng khoán ra công chúng, Luật đã nâng điều kiện về vốn điều lệ của tổ chức phát hành lên tối thiểu 30 tỷ đồng, thay vì 10 tỷ đồng như hiện tại cho phù hợp với quy định về công ty đại chúng.
Cổ đông lớn trước thời điểm chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng của tổ chức phát hành phải cam kết cùng nhau nắm giữ ít nhất 20% vốn điều lệ của tổ chức phát hành tối thiểu là 1 năm kể từ ngày kết thúc đợt chào bán.
Tổ chức chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng phải đưa chứng khoán phải thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi kết thúc đợt chào bán, chứ không còn thời hạn 1 năm như hiện tại.
Đối với chứng khoán chào bán riêng lẻ, Luật giới hạn giá trị cổ phiếu phát hành thêm theo mệnh giá không lớn hơn tổng giá trị cổ phiếu đang lưu hành tính theo mệnh giá, trừ trường hợp có bảo lãnh phát hành với cam kết nhận mua toàn bộ cổ phiếu của tổ chức phát hành để bán lại hoặc mua số cổ phiếu còn lại chưa được phân phối hết của tổ chức phát hành, phát hành tăng vốn từ nguồn vốn chủ sở hữu, phát hành để hoán đổi, hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp.
Chào bán dự án có thể bị hủy
Ông Nguyễn Kim Long, Giám đốc Luật và Kiểm soát nội bộ, Công ty Chứng khoán SSI lưu ý, điều kiện chào bán ra công chúng có quy định, đối với đợt chào bán ra công chúng nhằm mục đích huy động phần vốn để thực hiện dự án của tổ chức phát hành, cổ phiếu được bán cho các nhà đầu tư phải đạt tối thiểu là 70% số cổ phiếu dự kiến chào bán.
Tổ chức phát hành phải có phương án bù đắp phần thiếu hụt vốn dự kiến huy động từ đợt chào bán để thực hiện dự án.
Trong trường hợp đợt chào bán thêm cổ phiếu ra công chúng không đáp ứng được điều kiện về huy động đủ phần vốn để thực hiện dự án của tổ chức phát hành, đợt chào bán sẽ bị hủy bỏ.
Quy định này chỉ áp dụng cho trường hợp tổ chức phát hành chào bán để tài trợ cho dự án, còn chào bán huy động vốn cho các mục đích khác thì không phải áp dụng.
Theo ông Long, nhà làm luật muốn bảo vệ nhà đầu tư trong trường hợp này, khi mà dự án đầu tư không huy động được vốn cần thiết để thực hiện thì khả năng xảy ra rủi ro là cao.
Vấn đề là xử lý hậu quả của việc hủy kết quả chào bán và tổ chức phát hành phải hoàn trả lại tiền cho nhà đầu tư sẽ mất một khoảng thời gian, mất cơ hội sử dụng tiền của nhà đầu tư.
Ngoài ra, giá chào bán ra công chúng cũng ảnh hưởng đến đánh giá của nhà đầu tư đối với tổ chức phát hành và qua đó ảnh hưởng đến xu hướng giao dịch cổ phiếu của tổ chức phát hành đang được niêm yết.
Tiền mà tổ chức phát hành thu của nhà đầu tư trong đợt huy động vốn thì có thể trả lại cho nhà đầu tư, nhưng kỳ vọng tương lai doanh nghiệp, vào giá cổ phiếu đang niêm yết thì khó hoàn lại được như trước.
Về phía tổ chức phát hành, nếu bị hủy đợt phát hành, họ sẽ phải tìm nguồn khác để tài trợ cho dự án, ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh.
"Tôi nghĩ, để an toàn cho tổ chức phát hành và cả nhà đầu tư trong trường hợp này, tổ chức phát hành có nhu cầu chào bán cổ phiếu để huy động vốn nên xem xét sử dụng dịch vụ bảo lãnh phát hành theo cam kết chắc chắn của các công ty chứng khoán. Khi đó, công ty chứng khoán cam kết mua hết với tổ chức phát hành sẽ mua số cổ phiếu không được phân phối hết. Tổ chức phát hành có thể yên tâm về kết quả chào bán. Nhà đầu tư mua cổ phiếu chào bán mà có tổ chức bảo lãnh phát hành cũng yên tâm hơn về giá trị chứng khoán được chào bán vì được bên thứ ba thẩm định", ông Long nói.
Ông Trần Nam Sơn, Giám đốc khối Pháp chế và kiểm soát nội bộ, Công ty Chứng khoán An Bình
Theo Luật Chứng khoán 2019, chỉ có 2 hình thức chào bán là chào bán ra công chúng và chào bán riêng lẻ. Việc phát hành cổ phiếu để chia cổ tức cho cổ đông và phát hành cổ phiếu từ nguồn vốn chủ sở hữu cho cổ đông hiện hữu (cổ phiếu thưởng) của công ty đại chúng là các trường hợp đặc biệt của chào bán ra công chúng. Tuy nhiên, tại dự thảo Nghị định hướng dẫn đang xếp thành mục riêng, không nằm trong mục chào bán ra công chúng. Đề nghị Ban soạn thảo rà soát, bổ sung và cấu trúc lại để đưa về mục chào bán ra công chúng, hoặc xác nhận rõ các trường hợp phát hành đó cũng thuộc hình thức chào bán ra công chúng (nhưng có thủ tục và điều kiện đặc biệt giản đơn hơn).
Kênh trái phiếu vẫn hút dòng vốn đầu tư Tháng 10/2020, gần 65 tỷ USD đã đổ vào các quỹ trái phiếu trên thế giới. Mặt bằng lãi suất thấp kéo nhà đầu tư tìm các kênh có lợi suất cao hơn. Trái phiếu được xem là điểm sáng. Thay thế kênh tiền gửi chỉ mang về mức lãi suất tiền gửi thấp, thị trường trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp đang...