“Mua bán nam giới có xu hướng tăng”

Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cảnh báo xuất hiện nhiều đường dây phạm tội mua bán người với các thủ đoạn “việc nhẹ, lương cao”; Việt Nam còn là địa bàn trung chuyển mua bán người đi nước thứ ba .

Sáng 8-5, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức phiên giải trình việc chấp hành pháp luật về phòng, chống mua bán người.

Trên cơ sở các báo cáo của 12 bộ, ngành có liên quan và kết quả khảo sát về tình hình chấp hành pháp luật về mua bán người ở chín tỉnh biên giới, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã xây dựng Báo cáo nghiên cứu về chấp hành pháp luật về phòng, chống mua bán người giai đoạn 2018-2022.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa dẫn báo cáo của Bộ Công an cho thấy trong kỳ báo cáo, cả nước đã phát hiện 440 vụ, với 876 đối tượng vi phạm pháp luật và tội phạm về mua bán người, 1.240 nạn nhân bị mua bán và nghi bị mua bán.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa.

“Mua bán người ở trong nước và mua bán nam giới có xu hướng tăng lên. Đã xuất hiện tình trạng mua bán thai nhi, mua bán nam giới để cưỡng bức lao động trên tàu cá”- bà Hoa nói và cho hay ở một số nơi nổi lên tình trạng mua bán trẻ sơ sinh núp bóng tinh vi các tổ chức mang danh thiện nguyện tự phát.

Ngoài ra, nước ta không chỉ là nơi xuất phát tội phạm nguồn mà còn là địa bàn trung chuyển mua bán người từ một số nước trong khu vực đi nước thứ ba.

Thường trực Ủy ban Tư pháp đánh giá gian qua, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về mua bán người diễn biến phức tạp, ngày càng nghiêm trọng và có xu hướng gia tăng, với tính chất, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt, mang tính vô nhân đạo, có sự câu kết chặt chẽ giữa các đối tượng ở trong nước với nước ngoài, được thực hiện bởi các đối tượng chuyên nghiệp, có tiền án, tiền sự về tội phạm mua bán người.

Theo báo cáo của Bộ Công an, trong các vụ án liên quan mua bán người vừa qua có 744 nạn nhân là nữ, 275 nạn nhân nam, 841 nạn nhân trên 16 tuổi và 178 nạn nhân dưới 16 tuổi.

Về mục đích phạm tội, Bộ Công an thống kê có 19 vụ liên quan bóc lột tình dục, 132 vụ cưỡng bức lao động, 4 vụ lấy bộ phận cơ thể nạn nhân, 239 vụ vì mục đích vô nhân đạo khác.

Về thủ đoạn phổ biến của tội phạm, có 55 vụ lợi dụng môi giới hôn nhân, 57 vụ lợi dụng việc môi giới đưa người đi lao động nước ngoài và 282 vụ với thủ đoạn khác.

Cụ thể, xuất hiện nhiều đường dây phạm tội mua bán người với các thủ đoạn như “việc nhẹ, lương cao”, tổ chức cho nạn nhân vượt biên để ép buộc làm việc bất hợp pháp trên nước bạn, muốn về nước phải trả một khoản tiền chuộc lớn.

Cạnh đó là việc lợi dụng thủ tục đơn giản trong việc kết hôn với người nước ngoài, cho nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài, du lịch, thăm thân… để tổ chức cho nạn nhân ra nước ngoài, sau đó thu giữ giấy tờ tùy thân, bán sang tay nhiều chủ để cưỡng bước lao động, cưỡng bức mại dâm, ép thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản….

Hay lợi dụng quy định về hiến, ghép tạng, các đối tượng tìm gặp những nạn nhân khó khăn về kinh tế có nhu cầu bán nội tạng, thương lượng mua với giá rẻ, làm giả giấy tờ, con dấu, sau đó bán cho người bệnh với giá cao.

Cũng theo báo cáo nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp, cơ quan điều tra các cấp thuộc Bộ Công an đã tiến hành khởi tố 386 vụ/808 bị can; Cơ quan có thẩm quyền thuộc Bộ Quốc phòng đã tiến hành khởi tố, sau đó chuyển sang cơ quan điều tra có thẩm quyền 54 vụ/68 đối tượng. Trong đó, đã kết thúc điều tra, chuyển Viện kiểm sát cùng cấp để truy tố 339 vụ/693 bị can.

Đại diện nhóm nghiên cứu, bà Mai Thị Phương Hoa đánh giá số lượng các vụ phạm tội mua bán người được phát hiện, điều tra, xử lý còn ít so với tình hình thực tế. “Thậm chí, số lượng các vụ án án bị khởi tố về các tội mua bán người ít hơn so với giai đoạn trước”- bà Hoa dẫn số liệu cho thấy giai đoạn từ 2012 – 2020, trung bình khởi tố 162 vụ/1 năm; trong khi giai đoạn từ năm 2018 – 2022, trung bình chỉ khởi tố hơn 77 vụ/năm.

Cũng theo bà Hoa, các vụ án mua bán người được phát hiện chủ yếu qua đơn thư tố giác của người bị hại hoặc gia đình nạn nhân. “Chất lượng điều tra còn có mặt hạn chế, vẫn còn 56 bị can phạm tội mua bán người bỏ trốn phải truy nã”- bà Hoa cho biết.

Ngoài ra, có những vụ án xảy ra trong thời gian dài, phạm tội có tổ chức, nhiều đối tượng cấu kết cùng thực hiện tội phạm với nhiều nạn nhân bị mua bán trong đó có nhiều người dưới 16 tuổi nhưng không được kịp thời phát hiện.

Cuối báo cáo, Thường trực Ủy ban Tư pháp nêu nhiều kiến nghị đáng chú ý. Trong số đó, Ủy ban này đề nghị Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành hữu quan thường xuyên mở các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm mua bán người trên các tuyến, địa bàn trọng điểm, các tỉnh biên giới.

Đồng thời, tích cực tiến hành giải cứu số nạn nhân bị mua bán và nghi bị mua bán mà chưa được giải cứu; tích cực tổ chức truy tìm và bắt 56 đối tượng đang trốn truy nã về tội mua bán người…