Mối nguy khôn lường từ các hạt vi nhựa

Không cụ thể là loại nhựa nào, hạt vi nhựa ( microplastic) hình thành khi các vật phẩm bằng nhựa bị phân rã thành những mảnh có kích thước nhỏ hơn 5mm, không chỉ làm ô nhiễm môi trường mà còn gây hại sức khỏe động vật và con người, gồm tăng nguy cơ vô sinh và ung thư.

Hạt vi nhựa kích thước dưới 5mm, đôi khi nhỏ hơn 0.001 mm, rất khó phát hiện bằng mắt thường. Ảnh: ISTOCK

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ, hạt vi nhựa bị thải ra hệ sinh thái tự nhiên từ nhiều nguồn khác nhau như mỹ phẩm, quần áo hay các chế phẩm công nghiệp. Đã có nhiều nghiên cứu chứng minh các hạt nhựa này xâm nhập cơ thể con người và động vật qua nguồn nước, thức ăn và cả không khí đang hít thở.

Năm ngoái, báo cáo của Cơ quan môi trường Áo lần đầu tiên phát hiện hạt nhựa siêu nhỏ trong mẫu phân của con người. Trong nghiên cứu mới nhất, chuyên gia từ Mỹ cho biết hạt vi nhựa hiện diện 100% trong các mẫu vật nội tạng người.

Hạt vi nhựa tích tụ trong thận, gan, phổi và lá lách

Đây là công trình của Đại học bang Arizona và là nghiên cứu đầu tiên trên thế giới xét nghiệm, sau đó phát hiện hạt vi nhựa trong cơ thể người. Báo cáo tại hội nghị trực tuyến của Hiệp hội Hóa học Mỹ, nhà sinh vật học Charles Rolsky cho biết ông và đồng nghiệp đã kiểm tra 47 mẫu nội tạng bao gồm thận, gan, phổi và lá lách. Đây là 4 cơ quan chính được cho là nhiều khả năng tiếp xúc, lọc hoặc tích tụ hạt vi nhựa.

Kết quả, họ tìm thấy hạt vi nhựa trong tất cả mẫu mô nói trên. Đặc biệt khi xác định nguồn gốc vật liệu, các chuyên gia nhận thấy sự hiện diện của Bisphenol A (BPA) trong tất cả mẫu vật. BPA là hóa chất tổng hợp rẻ tiền, được sử dụng rộng rãi trong sản xuất các sản phẩm làm từ chất dẻo polycarbonate như bình sữa em bé, hộp, bao bì bảo quản thực phẩm, đồ chơi, núm vú giả… Đã có nhiều nghiên cứu cảnh báo việc tiếp xúc, phơi nhiễm BPA làm hỏng men răng ở trẻ em, ảnh hưởng bất thường tới tế bào trứng và tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới.

Ngoài BPA, các nhà khoa học còn tìm thấy những nguyên liệu nhựa khác như polycarbonate, polyethylene và polyethylene terephthalate trong các mẫu nội tạng. Được biết, nhựa tổng hợp polycarbonate thường sử dụng để làm vỏ máy tính xách tay và điện thoại di động, đĩa CD, DVD và kính bảo hộ; trong khi polyethylene ứng dụng đa dạng từ sản xuất giỏ đi chợ, màng nhựa đến ống thoát nước, áo chống đạn…

Riêng loại phổ biến nhất polyethylene terephthalate – thường biết với tên gọi nhựa PET – được sử dụng làm vỏ chai nước, hộp đựng thực phẩm hay vải sợi tổng hợp.

Sự nguy hiểm của hạt vi nhựa đối với sức khỏe

Theo các chuyên gia về môi trường và sức khỏe cộng đồng, hiểu biết của khoa học về những tác động tiềm ẩn của hạt vi nhựa vẫn chưa hoàn chỉnh. Tuy chưa có bằng chứng rõ ràng về ảnh hưởng của chúng đối với sức khỏe con người, giảng viên cao cấp về Khoa học Y sinh tại Đại học Cardiff Metropolitan (Anh) Rachel Adams cho biết các nghiên cứu trên động vật cho thấy phơi nhiễm các hạt vi nhựa liên quan hội chứng viêm.

Đặc biệt khi vào cơ thể, chúng cũng có thể bị biến thành vật trung gian dẫn các chất độc khác xâm nhập. Theo nguyên lý cơ bản, các hạt vi nhựa không thấm nước nhưng lại liên kết với các chất độc hại không hòa tan, kể cả hợp chất chứa kim loại nguy hiểm như thủy ngân, thuốc trừ sâu và dioxin. Nếu những hạt vi nhựa này xâm nhập cơ thể, chất độc có thể tích tụ trong mô mỡ, làm mất cân bằng hoóc-môn và dẫn đến các vấn đề về sinh sản, phát triển, cũng như làm tăng nguy cơ ung thư và các bệnh về thần kinh.