Miền đất ngã ba sông Tiên Yên đa sắc màu văn hóa

Nằm trên huyết mạch giao thông một ngả từ cửa khẩu quốc tế Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) vào nội địa.

Ngả kia từ tỉnh Lạng Sơn sang và hướng chính bờ biển với cảng Mũi Chùa đầy tiềm năng, huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh hội tụ tinh hoa đa sắc màu văn hóa, là địa phương đã từng tổ chức nhiều lần thành công Tuần Văn hóa, Thể thao các dân tộc Việt Nam. Và mới đây, từ ngày 27-10 đến ngày 1-11, một lần nữa, ngày hội tưng bừng diễn ra tại huyện Tiên Yên với nhiều hoạt động có ý nghĩa.

Thi đấu trò chơi dân gian tại ngày hội. Ảnh:Thúy Vân

Tiên Yên thường được gọi tên là mảnh đất ngã ba vùng Đông Bắc bởi lẽ nơi này có vị trí địa lý rất đặc biệt về lịch sử văn hóa, kinh tế và an ninh quốc phòng. Cùng với hoạt động Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch vùng Đông Bắc Quảng Ninh lần thứ 3, thị trấn Tiên Yên, huyện Tiên Yên chính thức được mở rộng, nâng cấp lên đô thị loại IV theo tiêu chí của Bộ Xây dựng.

Hoạt động Tuần Văn hóa, Thể thao các dân tộc được tổ chức định kỳ 2 năm một lần cũng là cách để Quảng Ninh hoàn thiện chuỗi liên kết các hoạt động kích cầu du lịch năm 2020. Chủ đề: “Tiên Yên – Nơi kết nối sắc màu các dân tộc vùng Đông Bắc” cũng đã khẳng định miền đất này chính là gạch nối, là ngã ba sông, ngã ba dòng chảy cư trú của nhiều dân tộc thiểu số hội tụ, sinh ra tiềm năng, lưu giữ bảo tồn văn hóa và tràn đầy cơ hội phát triển du lịch văn hóa.

1.500 diễn viên, nghệ nhân dân gian các huyện, thị xã, thành phố vùng Đông Bắc của 2 tỉnh Quảng Ninh và Lạng Sơn và Học viện Múa Việt Nam tham gia sự kiện để biểu diễn dân ca, dân vũ, dân nhạc, trò chơi dân gian. Ngày hội tập trung vào các nội dung văn nghệ đặc trưng của vùng Đông Bắc như hát then, đàn tính của người Tày, Nùng, hát cúng cấp sắc của người Dao, trò chơi đẩy gậy, chơi bóng chuyền của người Sán Chỉ, Cao Lan, hát soọng cô của người Sán Dìu, hát soóng cọ của người Sán Chỉ…

Mặc dù Tuần Văn hóa, Thể thao các dân tộc là một mô hình lễ hội khá phổ biến diễn ra tại các vùng đất hướng tới mục tiêu phát triển du lịch, bảo tồn vốn văn hóa và quảng bá hình ảnh địa phương, nhưng Tiên Yên gây chú ý bởi hiếm có nơi nào nắm giữ nhiều tiềm năng phát triển đa dạng như thế. Là một huyện miền núi của tỉnh Quảng Ninh, nhưng Tiên Yên nằm bên bờ biển, có vịnh Tiên Yên giàu tiềm năng, có dải rừng ngập mặn đẹp nhất miền Bắc, có đô thị cổ nằm bên sông Tiên Yên bảo tồn khá nhiều nhà cổ và hiện đã hình thành phố đi bộ buổi tối.

Hơn thế nữa, Tiên Yên là nơi luôn nhuốm trong màu cổ kính, huyền hoặc của một mảnh đất biên viễn vừa xa xôi, vừa huyền bí, ẩn chứa u tịch của rừng già, lại có cái rộn ràng, nhộn nhịp của phố núi. Đặc biệt, ẩm thực của Tiên Yên chiều chuộng khẩu vị của khách đường xa. Các món ăn cổ xưa nấu trên vạc lớn, đun bằng củi lửa vẫn còn giữ được đến bây giờ, nguyên mùi vị.

Tiên Yên có giống gà nuôi bản địa nức tiếng trong ẩm thực đến nỗi ai cũng muốn đến đây thưởng thức. Chính vì vậy, Tuần Văn hóa, Thể thao các dân tộc cũng diễn ra với một nội dung lạ lẫm khiến du khách tò mò nhất, đó là thi gà đẹp, để tìm ra danh xưng “vua gà”. Mục đích của việc thi gà đẹp cũng là để bảo tồn giống gà, phát triển đàn gà nuôi của địa phương thành sản phẩm du lịch văn hóa.

Đối với vùng Đông Bắc, Tiên Yên tự hào áp mặt vào Biển Đông, là nơi các du khách yêu mến đặt tên là “nơi bình minh thức giấc” với cảnh sắc không giống bất cứ nơi đâu. Buổi sáng, màn sương núi vẫn bảng lảng quyện chặt lấy thị trấn thì ánh mặt trời đã tỏa rạng tạo nên khung cảnh huyền ảo như cổ tích. Nếu ai chưa từng được tắm trong ánh bình minh này thì chưa từng biết vùng Đông Bắc của Tổ quốc đẹp cỡ nào. Huyện Tiên Yên kỳ vọng có thể làm cầu nối, nơi dừng chân, rồi từ đây du khách có thể đi tới trọn vẹn một vòng cung khám phá Đông Bắc với hành trình tới cửa khẩu quốc tế Móng Cái, tới tuyến đảo gần bờ Cái Chiên, Vĩnh Thực; đi tới mùa hoa lau biên giới Bình Liêu, mùa hoa sở chân núi Cao Ba Lanh… Đó đều là những miền đất đặc sắc về văn hóa, du lịch.

Một mặt khác, Tuần lễ Văn hóa, Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc Quảng Ninh còn là dịp để nhân dân và du khách trải nghiệm nhiều không gian văn hóa đa dạng. Ví như “Vũ khúc chúa sơn lâm” – một tiết mục múa sư tử mặt mèo là nét văn hóa rất riêng của người miền rừng Đông Bắc liên quan đến nơi cư trú và quá trình chinh phục tự nhiên của họ. Điệu múa này vừa có tính chất “sử thi”, lại vừa mang tính trào lộng, ưa thích đời sống tinh thần phong phú của người dân tộc vùng Đông Bắc. Một số hoạt động biểu diễn chuyên đề rất khá về nội dung, chất liệu đặc sắc, chất lượng chuyên môn cao như then cổ Tày, vũ điệu chim gâu cầu mùa của người Sán Chay, vũ điệu Phùn Voòng của dân tộc Dao, vũ điệu gánh cơm của dân tộc Sán Dìu, vũ khúc hội hoa đăng của dân tộc Hoa…

Trong một tuần lễ dày đặc các phiên chợ, hội thi, biểu diễn chuyên đề, thi đấu thể thao dân gian, các nghệ nhân từ các địa phương có cơ hội giao lưu, trình diễn giới thiệu trang phục truyền thống dân tộc, tham gia hội chợ, tham gia triển lãm tác phẩm tranh, ảnh nghệ thuật.

Du khách cũng được trực tiếp tham quan các cảnh đẹp vùng Đông Bắc, chiêm ngắm vẻ đẹp của thiên nhiên hoang sơ của núi rừng gắn liền với biển, trong đó phải kể đến cánh đồng mùa vàng Đại Dực, thác Pạc Sủi, bãi cát Mũi Lòng Vàng, rừng ngập mặn Đồng Rui, chợ phiên các dân tộc thiểu số Hà Lâu… Ngay trong lòng thị trấn Tiên Yên, không gian phố cổ được điểm tô nhiều sắc màu với hoạt động trình diễn nghệ thuật dân gian, ẩm thực đường phố. Một “Hồn xưa, nét cũ, Tiên Yên phố” được tái hiện lại gợi nhiều suy tư cho khách tham quan.

Tại đây, du khách dường như thấy lại không khí đô hội của Tiên Yên một thời cửa ngõ Đông Bắc buôn bán tấp nập, trên bến dưới thuyền. Nơi không xa Móng Cái là bao, cũng gần gụi ngay cửa biển Vân Đồn, nơi tự hào vì các dòng sông đổ về đón nhận tinh hoa văn hóa của nhiều dòng người, nhiều dân tộc quần tụ sinh cơ lập nghiệp.