Malaysia lên kế hoạch thực hiện chính sách ‘ngoại giao đười ươi’

Ý tưởng do Bộ trưởng Hàng hóa Johari Abdul Ghani đưa ra để xoa dịu những lo ngại về nạn phá rừng trong ngành dầu cọ trị giá hàng tỷ đô la của nước này.

Hai mẹ con đười ươi trong một khu bảo tồn. Ảnh: Rainforest Action Network

SMCP đưa tin, ý tưởng mới này của Malaysia xuất phát từ quy định về phá rừng sắp có hiệu lực của Liên minh châu Âu (EU), trong đó yêu cầu các thương nhân bán dầu cọ sang EU phải chứng minh sản phẩm của họ không liên quan đến nạn phá rừng.

Phát biểu tại diễn đàn về đa dạng sinh học tại Quỹ Bảo tồn xanh dầu cọ Malaysia (MPOGCF) hôm 7/5, Bộ trưởng Hàng hóa Johari Abdul Ghani cho biết: “Đó là một chiến lược ngoại giao, chúng tôi sẽ tặng đười ươi cho các đối tác thương mại và quan hệ đối ngoại, đặc biệt là ở các nước nhập khẩu lớn như Liên minh châu Âu, Ấn Độ và Trung Quốc”.

Ông nói thêm rằng Malaysia cần cho các quốc gia nhập khẩu dầu cọ thấy rằng họ là nhà sản xuất bền vững và cam kết bảo vệ rừng và bền vững môi trường.

Hiện nay, Malaysia cùng với nước láng giềng Indonesia đang chiếm 85% sản lượng dầu cọ của thế giới. Ngành dầu cọ của Malaysia trị giá hơn 7,5 tỷ USD, đóng góp quan trọng vào tổng sản phẩm quốc nội của đất nước này.

Tuy nhiên, rừng nhiệt đới nguyên sinh rộng 124.000 km2 của Malaysia, nơi sinh sống của loài đười ươi cực kỳ nguy cấp, đã bị tàn phá do nhu cầu khai thác dầu cọ và các ngành khác ngày càng tăng. Ước tính có đến gần 1/5 diện tích rừng già trên cả Malaysia đã mất kể từ năm 2001.

Ngành dầu cọ là thành phần chính trong các sản phẩm từ son môi, dầu gội đến mì ăn liền và socola, phải tuân thủ các quy định mới của EU.

Dầu cọ thô được giao dịch ở mức 6.000 ringgit vào năm 2022 và giảm còn khoảng 3.900 ringgit (822 USD)/tấn trong vài năm qua. Hai nhà sản xuất dầu cọ hàng đầu của Malaysia là Sime Darby và FGV. Chính phủ Malaysia và các cơ quan nắm giữ cổ phần đáng kể ở cả hai công ty này.

Bình luận về quy định mới của EU vào tháng 11/2023, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim kêu gọi EU ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của các nước sản xuất dầu cọ trong việc đáp ứng quy định của EU, đồng thời nhấn mạnh rằng Malaysia và Indonesia đã thực hiện các biện pháp tích cực để tuân thủ.

Theo sách đỏ các loài bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), ba loài đười ươi còn sót lại được phân loại là “cực kỳ nguy cấp”, hai cấp trên mức tuyệt chủng. Chỉ còn hơn 50.000 cá thể thuộc các loại này còn sót lại trong tự nhiên.

Số lượng đười ươi đã giảm mạnh trong 40 năm qua, từ hơn 288.000 năm 1973 xuống còn 104.000 năm 2012. Quần thể này dự kiến ​​sẽ giảm xuống còn 47.000 vào năm 2025 nếu nạn phá rừng tiếp tục.

Có nguồn gốc từ các khu rừng nhiệt đới ở Indonesia và Malaysia, hình ảnh những con đười ươi ngồi trên những khu rừng cằn cỗi mới bị chặt phá gần đây đã cho thấy mức độ nghiêm trọng của nạn phá rừng đang diễn ra ở cả hai quốc gia, phần lớn là do các hoạt động chặt cây cối để thành lập các đồn điền dầu cọ.

Tổ chức Bảo tồn Đười ươi cho biết trung bình có 2.000 đến 3.000 con đười ươi bị giết mỗi năm do mất môi trường sống vì nạn phá rừng và trồng cây cọ dầu, cũng như săn bắn trái phép và buôn bán thú quý hiếm.

Nói về đề xuất ngoại giao đười ươi của mình, ông Johari Abdul Ghani cho biết: “Đây sẽ là biểu hiện cho cách Malaysia bảo tồn các loài động vật hoang dã và duy trì tính bền vững của các khu rừng của chúng ta, đặc biệt là trong bối cảnh phát triển các đồn điền cọ”.

Động thái này được cho là học hỏi từ chính sách ngoại giao gấu trúc của Trung Quốc, là một hoạt động ngoại giao trong đó Bắc Kinh cho các quốc gia khác mượn gấu trúc để thể hiện tình hữu nghị, thiện chí và ngoại giao.