Lý giải nguyên nhân Liban rơi vào khủng hoảng nhiên liệu trầm trọng

Cuối tuần qua, người dân ở Liban đã phải chịu cảnh cắt điện trên toàn quốc sau khi hai nhà máy lớn là al Zahrani và Deir Ammar dừng hoạt động vì cạn kiệt nhiên liệu.

Ngân hàng Thế giới (WB) hồi tháng 7 ước tính khủng hoảng kinh tế tại Liban là một trong những cuộc suy thoái tồi tệ nhất lịch sử, khiến Tổng sản phẩm nội địa (GDP) của nước này dự kiến lao dốc ít nhất 9,5%.

Theo WB, lý do đằng sau cuộc khủng hoảng tài chính ở quốc gia Trung Đông này là các chính sách phản ứng không phù hợp.

Dây điện chằng chịt trên một tuyến phố ở ngoại ô Beirut, Liban, ngày 23/6. Ảnh: AFP/TTXVN

Một trong những nguồn tài nguyên khan hiếm nhất ở Liban là nhiên liệu. Các chủ sở hữu ô tô đang phải chật vật để có xăng chạy xe, trong khi máy phát điện thiếu dầu diesel phải hoạt động “tắc bụp”. Tình trạng mất điện đã trở thành một thực tế nghiệt ngã ở đất nước này. Người dân vốn đã quen với việc chỉ được sử dụng điện vài giờ mỗi ngày, nếu có.

Các nguyên nhân lịch sử dẫn đến tình trạng thiếu nhiên liệu và khủng hoảng kinh tế được cho là bắt nguồn từ sự kết thúc của cuộc nội chiến kéo dài 15 năm vào năm 1990. Sau đó, các chính phủ kế tiếp liên tục đối mặt tình trạng nợ nần chồng chất và cáo buộc tham nhũng cũng như thiếu chính sách hành động với nhiều lĩnh vực kinh tế và xã hội.

Cuối năm 2019, hàng loạt biểu tình chống lại lệnh thuế áp đặt cho ứng dụng nhắn tin WhatsApp, tham nhũng và sai phạm đã khiến chính phủ khi đó phải từ chức. Từ thời điểm đó, giá trị đồng tiền của quốc gia này rơi tự do, trong khi lạm phát tăng vọt. Theo ước tính của WB, lạm phát đã đạt 157,9% vào tháng 3 năm nay so với chỉ 10% vào tháng 1 năm ngoái.

Mọi thứ chỉ trở nên tồi tệ hơn nữa. Vào tháng 8/2020, một vụ nổ cực lớn đã tàn phá bến cảng Beirut, đồng thời làm hư hại nghiêm trọng cơ sở hạ tầng của thành phố, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người. Đáng chú ý, vụ nổ này đã làm hỏng trung tâm điều khiển quốc gia của Electricité du Liban (EDL), công ty điện lực của quốc gia.

Nền kinh tế vốn suy sụp của Liban hiện vẫn phải vật lộn để xử lý hậu quả của vụ thảm họa năm 2020.

Tình trạng thiếu nhiên liệu không chỉ ảnh hưởng đến các nhà máy điện và hệ thống giao thông, mà còn làm suy giảm khả năng tiếp cận các nguồn cung cấp cơ bản và khiến hệ thống y tế của đất nước gặp rủi ro. Theo Điều phối viên Nhân đạo của Liên hợp quốc về Liban Najat Rochdi, tình trạng thiếu nhiên liệu đang đe dọa các dịch vụ cấp nước và chăm sóc sức khỏe quan trọng.

Vì thiếu điện, bệnh viện lớn nhất Liban phải giảm hoạt động, hệ thống cấp nước và xử lý nước thải công cộng cũng bị gián đoạn. Hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói, với lương thực và thuốc men gần như trở thành thứ xa xỉ. Vấn nạn này cũng khiến thị trường “chợ đen” về nhiên liệu và điện năng phát triển mạnh mẽ tại Liban.

Theo một báo cáo vào tháng 7 của Đài quan sát Khủng hoảng Liban tại Đại học Beirut (AUB) của Mỹ, chi phí mua một giỏ thực phẩm cơ bản của một gia đình đang cao gấp 5 lần mức lương tối thiểu quốc gia là 675.000 bảng Liban (khoảng 10 triệu đồng) mỗi tháng.

Với việc mất điện đã trở thành một trạng thái bình thường mới, nhiều nhà quan sát đã so sánh tình hình hiện tại với tình hình trong cuộc nội chiến của quốc gia này. “Kể cả vào thời nội chiến tồi tệ, người dân cũng không bị cắt điện”, ông Hassan Khalife, chủ một cửa hàng thịt nướng ở Beirut, trả lời hãng tin Reuters.

Để giải quyết sự cố mất điện lớn mới nhất ở Liban ngày 9/10 sau khi hai nhà máy điện chính đóng cửa do thiếu nhiên liệu, các nhà chức trách đã phải sử dụng đến nguồn dự trữ khẩn cấp cũng như điều quân đội hỗ trợ. Một ngày sau đó, Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Nước Walid Fayyad cho biết mạng lưới điện ở quốc gia Trung Đông này đã hoạt động bình thường trở lại.