Lựa chọn tuyệt vọng trong đại dịch

Năm 2020, lần đầu tiên trong 11 năm, nạn tự tử ở Nhật gia tăng, trong đó tỷ lệ nam giới giảm nhẹ trong khi nữ tăng đến 15%.

Nhật Bản được xem là quốc gia cập nhật về các vụ tự tử nhanh và chính xác nhất trên thế giới. Thông thường, những bản báo cáo này được tổng hợp vào cuối tháng. Trong bối cảnh đại dịch, những con số thống kê lại phản ánh một vấn đề đáng lo ngại.

Tháng 10/2020, tỷ lệ phụ nữ tự tử ở Nhật Bản tăng hơn 70% so với cùng kỳ năm 2019. Tại sao phụ nữ lại chịu ảnh hưởng nặng nề hơn nam giới trong đại dịch, là câu hỏi được nhiều chuyên gia đặt ra.

Một cô gái trẻ giấu tên mắc chứng trầm cảm kể rằng cô bỏ nhà ra đi từ năm 15 tuổi do bị anh trai bạo hành. Những nỗi đau và sự cô đơn vẫn đeo bám cô từ đó. Kết thúc cuộc đời dường như là lối thoát duy nhất dành cho cô.

“Thời điểm này vào năm ngoái, tôi thường xuyên phải đến bệnh viện. Tôi đã cố tự tử nhiều lần nhưng không thành”. Cô gái tiếp tục sống nhờ sự can thiệp của Dự án Gắn kết. Chính họ đã tìm cho cô một nơi ở an toàn và tư vấn tâm lý.

Một người nghèo Nhật Bản xách túi đồ ăn nhận được từ Trung tâm Hỗ trợ Moyai ở quận Shijuku, Tokyo. Ảnh: Japan Times .

Jun Tachibana, người sáng lập Dự án Gắn kết, là một phụ nữ cứng rắn và lạc quan. Tachibana chia sẻ: “Khi các cô gái gặp rắc rối và phải chịu đau đớn, họ thực sự không biết phải làm gì. Vì thế, chúng tôi sẵn sàng ở bên và lắng nghe họ”.

Covid-19 dường như đẩy những người dễ bị tổn thương đến gần bờ vực hơn. Những tháng gần đây, nhân viên của bà Tachibana đã nhận được nhiều cuộc gọi đau lòng. Những câu nói “Tôi muốn biến mất”, “Tôi không còn nơi nào để đi” lặp lại nhiều từ đầu dây bên kia.

Với những nạn nhân của bạo hành hoặc lạm dụng tình dục, đại dịch khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn rất nhiều. Bà Tachibana kể lại: “Hôm nọ, một cô gái nói với tôi rằng cô đang bị cha mình quấy rối tình dục. Vì Covid-19 mà ông ta thường xuyên ở nhà, khiến cô không có cách nào để trốn thoát”.

Giáo sư Michiko Ueda là một trong những chuyên gia hàng đầu của Nhật Bản về vấn đề này. Bà rất sốc khi chứng kiến sự đảo ngược mạnh mẽ trong vài tháng qua. “Trong suốt sự nghiệp nghiên cứu của mình, tôi chưa từng thấy sự gia tăng như vậy ở nữ giới. Vấn đề là các ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi Covid-19 lại có nhiều lao động nữ, chẳng hạn như du lịch, bán lẻ và ngành công nghiệp thực phẩm”, giáo sư Ueda cho biết.

Ngày càng có nhiều phụ nữ Nhật Bản sống một mình, không kết hôn, phá bỏ vai trò giới tính truyền thống. Giáo sư Ueda cho biết phụ nữ trẻ còn có xu hướng làm những công việc có tính bấp bênh. “Nhiều người người không kết hôn nữa. Họ phải tự trang trải cuộc sống và không có việc làm ổn định. Vì vậy, khi có biến cố xảy ra, họ sẽ bị ảnh hưởng nặng. Trong 8 tháng qua, rất nhiều nhân viên đã mất việc”.

Đỉnh điểm vào tháng 10/2020, 879 phụ nữ đã tự tử, cao hơn 70% so với cùng kỳ năm 2019. Số vụ tự tử trong tháng 10 là 2.199, cao hơn cả số ca tử vong do Covid-19 tại Nhật Bản tính đến lúc đó.

“Phụ nữ ở độ tuổi 40 bị ảnh hưởng nhiều nhất trong tất cả các nhóm tuổi. Ở nhóm này, tỷ lệ tự tử tăng hơn gấp đôi”, ông Shimizu, đang điều hành một tổ chức phi lợi nhuận chống lại vấn nạn này tại Nhật Bản cho hay.

Các chuyên gia khác cũng đồng ý rằng có một mối liên hệ rất chặt chẽ giữa các vụ tự sát của người nổi tiếng và số ca tự tử tăng đột biến trong những ngày sau đó.

Bên cạnh đó, nhà nghiên cứu Mai Suganuma, làm việc cho tổ chức của Shimizu, từng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ một vụ tự tử, kể, khi cô còn là một thiếu niên, cha cô đã tự kết liễu cuộc đời mình. Hiện tại, cô hỗ trợ gia đình của những người đã tự sát. Cuốc sống của nhiều gia đình có người thân qua đời trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

“Khi tôi nói chuyện với thân nhân của người đã khuất, họ đều tự trách mình vì không thể cứu được người họ thương yêu. Tôi cũng từng tự trách mình vì đã không cứu được cha. Giờ đây, khi họ phải ở nhà, tôi lo rằng họ sẽ cảm thấy thêm phần day dứt”, Suganuma chia sẻ.

Nhật Bản đang đối mặt với làn sóng dịch thứ ba. Chính phủ đã ban bố tình trạng khẩn cấp lần hai và có thể sẽ kéo dài hết tháng 2. Nhiều nhà hàng, khách sạn và quán bar đóng cửa. Thêm nhiều người lâm vào cảnh thất nghiệp.

Giáo sư Ueda còn đau đầu vì một câu hỏi nan giải khác. Nếu điều này xảy ra tại Nhật Bản, một đất nước không phong tỏa khắt khe và có số ca tử vong vì Covid-19 tương đối ít, thì điều gì đang xảy ra tại các quốc gia khác – nơi đại dịch có diễn biến tồi tệ hơn nhiều?