Làm thế nào để ngăn ngừa HIV qua đường t.ình d.ục?

HIV lây truyền qua quan hệ t.ình d.ục (đường â.m đ.ạo hoặc h.ậu m.ôn) không được bảo vệ, và trong những trường hợp rất hiếm, quan hệ t.ình d.ục bằng miệng với người nhiễm HIV…

HIV lây truyền như thế nào?

HIV được tìm thấy trong một số chất dịch cơ thể của những người sống chung với HIV, bao gồm m.áu, t.inh d.ịch, dịch â.m đ.ạo, dịch trực tràng và sữa mẹ. HIV có thể lây truyền qua:

- Quan hệ t.ình d.ục không được bảo vệ với người nhiễm HIV;

- Truyền m.áu bị nhiễm bệnh;

- Dùng chung kim tiêm, ống tiêm, các thiết bị tiêm chích khác, thiết bị phẫu thuật hoặc các dụng cụ sắc nhọn khác…

- Từ mẹ nhiễm HIV sang con trong thời kỳ mang thai, sinh nở hoặc cho con bú.

Sử dụng b.ao c.ao s.u thường xuyên và đúng cách, giúp phòng ngừa HIV…

Xét nghiệm HIV bằng cách nào?

Xét nghiệm HIV là cách duy nhất để biết một người có bị HIV hay không. HIV có thể được chẩn đoán bằng các xét nghiệm chẩn đoán nhanh, cung cấp kết quả trong vòng vài phút. Tuy nhiên, những kết quả sơ bộ này cần được xét nghiệm khẳng định tại cơ sở y tế được cấp phép (về xét nghiệm khẳng định HIV).

Việc biết được tình trạng nhiễm HIV của mình có hai lợi ích quan trọng:

- Những người có kết quả xét nghiệm dương tính có thể thực hiện các bước để được điều trị, chăm sóc và hỗ trợ trước khi các triệu chứng xuất hiện. Điều này có thể kéo dài t.uổi thọ và ngăn ngừa các biến chứng sức khỏe trong nhiều năm.

- Những người biết về tình trạng bệnh của mình có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa để ngăn ngừa lây truyền HIV cho người khác.

WHO khuyến cáo rằng xét nghiệm HIV nên được cung cấp tại tất cả các cơ sở y tế và thông qua nhiều cơ sở cộng đồng. Mọi người cũng có thể sử dụng bộ dụng cụ tự xét nghiệm HIV để tự xét nghiệm. Những người sử dụng bộ xét nghiệm tự xét nghiệm và có kết quả dương tính, cần được xác nhận khẳng định tại cơ sở y tế.

Hậu quả khi không điều trị HIV

Đối với những người sống chung với HIV không được chẩn đoán hoặc không dùng liệu pháp kháng virus (ART), các dấu hiệu của bệnh liên quan đến HIV có thể phát triển trong vòng 5 -10 năm, thậm chí sớm hơn.

Khoảng thời gian giữa quá trình lây truyền HIV và chẩn đoán AIDS thường là 10-15 năm, nhưng đôi khi có thể lâu hơn. Có một số rất ít người đã kiểm soát được tình trạng nhiễm HIV mà không cần ART, nhưng tình huống này rất hiếm và hầu hết mọi người sẽ cần ART để kiểm soát HIV.

Người nhiễm HIV đang dùng ART và có tải lượng virus “không phát hiện được” sẽ không lây truyền HIV cho bạn tình của mình.

Mối quan hệ giữa HIV và các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục khác

Nhiễm HIV có nhiều khả năng xảy ra hơn nếu một người mắc một bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục (STI) khác và ngược lại. Xác suất nhiễm HIV hoặc các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục khác tăng lên đáng kể khi mọi người tham gia vào các hành vi t.ình d.ục nguy cơ (ví dụ: Không sử dụng b.ao c.ao s.u, quan hệ t.ình d.ục không an toàn với nhiều bạn tình; quan hệ t.ình d.ục khi bị ảnh hưởng của m.a t.úy và rượu).

Ngoài ra, các vết loét và tình trạng viêm do một số STI tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhiễm HIV. Bằng chứng cho thấy herpes s.inh d.ục (HSV-2) làm tăng gần gấp ba lần nguy cơ mắc HIV ở cả nam và nữ. Ngoài ra, phụ nữ sống chung với HIV có nguy cơ cao bị nhiễm virus papilloma ở người (HPV) và có khả năng mắc ung thư cổ tử cung cao gấp 6 lần.

Cách nào ngăn ngừa lây truyền HIV qua đường t.ình d.ục?

Trên toàn cầu, HIV chủ yếu lây truyền qua quan hệ t.ình d.ục qua đường â.m đ.ạo và h.ậu m.ôn không được bảo vệ.

Ở nước ta, quan hệ t.ình d.ục không an toàn đang trở thành đường lây nhiễm HIV chính, đặc biệt trong nhóm nam quan hệ t.ình d.ục đồng giới (MSM).

Trong vài năm gần đây, nếu như tỉ lệ nhiễm HIV ở nhóm phụ nữ b.án d.âm (dưới 3%) và ở nhóm tiêm chích m.a t.úy (9%) ổn định, nhưng tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm MSM (nam quan hệ t.ình d.ục đồng giới) tăng lên một cách đáng lo ngại, khoảng 12%-13%. Ở một số địa phương, tỉ lệ nhóm MSM chiếm đến 50%-70% tổng số các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện mới trong năm.

Có một số phương pháp có thể được sử dụng để ngăn ngừa nhiễm HIV qua đường t.ình d.ục, và nên kết hợp các biện pháp can thiệp phòng ngừa hiệu quả, bao gồm:

Sử dụng b.ao c.ao s.u nam và/hoặc nữ một cách thường xuyên và đúng cách;Đối với những người âm tính với HIV có nguy cơ cao, dùng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) để ngăn ngừa lây truyền HIV;Đối với những người nhiễm HIV, dùng ART để giảm tải lượng virus xuống mức không thể phát hiện được, nghĩa là họ không thể lây truyền HIV cho bạn tình của mình;Chẩn đoán và điều trị các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục khác;Nhận thức được tình trạng của mình và những người nhiễm HIV phải tiếp tục dùng thuốc ART để ngăn ngừa lây truyền cho bạn tình của họ…