Kịch bản Trung Quốc đáp trả khi có phán quyết vụ kiện Biển Đông

Mai Hoàng Minh20:58 21/06/2016

Nếu vấp phải phán quyết bất lợi từ vụ kiện của Philippines về tranh chấp trên Biển Đông, Bắc Kinh có thể đơn phương áp đặt Vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông ( ADIZ), hoặc tạo ra một cuộc chiến ngoại giao, là những kịch bản mà giới chuyên gia nhận định.

Ngày 20.6, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đã tổ chức cuộc thảo luận về vụ Philippines kiện các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, với sự tham gia của giới chuyên gia hàng đầu CSIS cùng nhiều chuyên gia-học giả của Mỹ và các nước.

Các diễn giả chính của cuộc hội thảo gồm có ông Gregory Poling, Giám đốc Sáng kiến Hàng hải châu Á thuộc CSIS; ông Ernest Bower, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của CSIS; bà Amy Searight, Cố vấn cấp cao Chương trình trình Đông Nam Á của CSIS và ông Andrew Shearer, Cố vấn cấp cao về An ninh Châu Á Thái Bình Dương thuộc CSIS.

Tại cuộc hội thảo, giới chuyên gia đưa ra các phân tích và dự báo về phán quyết của Toà án Trọng tài Thường trực đối với đơn kiện của Philippines nhằm vào tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông, dự đoán những động thái tiếp theo của các bên sau khi phán quyết được đưa ra, trong đó tập trung thảo luận về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông trong thời gian tới.

Tàu chiến Trung Quốc trong một cuộc tập trận trên Biển Đông.

Cuộc thảo luận của CSIS diễn ra trong bối cảnh chỉ còn chưa đầy 1 tháng là đến thời điểm Toà án Trọng tài Thường trực ra phán quyết về vụ kiện về “đường 9 đoạn” hay còn gọi là “đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông do Philippines khởi xướng. Tòa Trọng tài tại La Haye, Hà Lan, dự kiến sẽ ra phán quyết vào ngày 7.7.

Các chuyên gia lo ngại Bắc Kinh sẽ đơn phương thiết lập Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) ở biển Đông, nếu vấp phải phán quyết bất lợi từ vụ kiện của Philippines, trong khi Mỹ phô trương sức mạnh nhằm trấn an đồng minh.

Về vụ kiện bà Amy Searight, Cố vấn cấp cao kiêm Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của CSIS cho rằng bất luận phán quyết như thế nào, Biển Đông sẽ “dậy sóng”.

Bà Amy Searight cho rằng: “Điều quan trọng cần phải nhấn mạnh rằng trong ngắn hạn, cho dù tòa án ra phán quyết như thế nào đi chăng nữa, nó sẽ làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông, thay vì giúp hạ giảm. Trung Quốc đã nói rõ sẽ không chấp nhận và tuân thủ phán quyết này. Trung Quốc cũng đã khai mào cuộc chiến ngoại giao, thu hút sự ủng hộ của một số nước như Afghanistan, Gambia, Niger…”

Bà Searight nhận định rằng, Mỹ nhiều khả năng sẽ lên tiếng nhấn mạnh về tính cưỡng hành về mặt pháp lý của phán quyết đó đối với cả Philippines lẫn Trung Quốc, đồng thời Washington sẽ phối hợp với các bên cùng quan điểm như Nhật Bản, Liên minh châu Âu hay Ấn Độ để củng cố tuyên bố đó.

Video đang HOT

Nhưng nhà nghiên cứu này cho rằng điểm mấu chốt vẫn là ASEAN và đây là sẽ “phép thử đối với sức mạnh và sự đoàn kết” của khối này.

Những hoạt động cải tạo phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông.

Những người tổ chức hội thảo ở CSIS cũng tiến hành một cuộc thăm dò ý kiến của người tham dự về khả năng Trung Quốc có thể thực hiện ở biển Đông trong vòng một năm tới: Xây dựng trên bãi cạn Scarborough mà Bắc Kinh chiếm từ Philippines; triển khai chiến đấu cơ tới Trường Sa của Việt Nam; lập Vùng Nhận dạng Phòng không trên Biển Đông. Hơn 53% số người tham dự nghiêng về khả năng Trung Quốc sẽ lập vùng ADIZ ở Biển Đông.

Chuyên gia Gregory B. Poling, Giám đốc dự án Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á của CSIS, nhận định : “Năm 2013, Trung Quốc đã áp đặt Vùng Nhận dạng Phòng không ở biển Hoa Đông. Mọi tuyên bố chính thức của Trung Quốc từ đó tới nay đều nói rằng họ có quyền làm điều tương tự ở biển Đông. Tôi nghĩ điều này nhiều khả năng sẽ xảy ra”.

Ông Gregory B. Poling cho rằng: “Câu hỏi đặt ra là liệu Bắc Kinh có thể buộc các nước phải tuân thủ điều này không. Trung Quốc gần như hoàn tất đường băng họ xây dựng ở Trường Sa. Có sự khác biệt giữa việc một số máy bay có thể đáp xuống đó với chuyện thi hành tuyên bố ADIZ, nhất là với Mỹ, Nhật, và Ấn Độ”.

Ông Poling còn nói thêm rằng Trung Quốc sẽ có hành động cả trên đất liền lẫn trên biển nhằm chứng tỏ không tuân thủ phán quyết đồng thời nhằm trừng phạt Philippines vì đã đâm đơn kiện.

Ngoài ra, nếu thua kiện, Bắc Kinh thậm chí sẽ lôi kéo các nước để tạo ra một “cuộc chiến” ngoại giao. Bắc Kinh thời gian qua tăng cường mưu tìm hậu thuẫn của nhiều nước trong vụ kiện “đường lưỡi bò”, đặc biệt là các quốc gia xa xôi như Mozambique, Slovenia, Burundi, hoặc các quốc gia không có lợi ích rõ ràng trong vùng Biển Đông.

Bắc Kinh cũng đang dùng đến sức mạnh của báo chí khi tìm đủ cách để tuyên truyền, biện minh cho việc từ chối tham gia tố tụng và từ chối công nhận phán quyết của Toà.

Philippines thì ngược lại, đã thực hiện tương đối ít các cuộc công khai vận động cộng đồng thế giới ủng hộ họ, ngoài việc trình bày các lý lẽ và các bằng chứng pháp lý phù hợp với Công ước LHQ về Luật biển .

Cả Trung Quốc và Philippines, sau khi có phán quyết của Toà Trọng tài, có thể sẽ phải gia hạn đàm phán để giải quyết các vấn đề. Tuy nhiên, uy tín là điều rất quan trọng. Làm thế nào để không bị “mất mặt”, Bắc Kinh đã thực sự bị đau đầu vì điều này.

Theo danvie

Trung Quốc sẽ càng bị cô lập nếu làm ngơ phán quyết về Biển Đông

Chiến dịch ngoại giao "mua chuộc" của Trung Quốc nhằm kêu gọi sự ủng hộ từ các nước nhỏ trong vụ kiện liên quan đến yêu sách "đường lưỡi bò" ở Biển Đông có thể sẽ phản tác dụng, hủy hoại hơn nữa hình ảnh của Trung Quốc trên trường quốc tế

Hải quân Trung Quốc đồn trú trái phép trên Đá Chữ Thập thuộc Trường Sa của Việt Nam. (Ảnh: Reuters)

Cách đây 3 tháng, các học giả hàng đầu của Trung Quốc nhận ra một điều rằng, bất cứ ai phát biểu ý kiến không có lợi cho yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông tại các sự kiện do Bắc Kinh tổ chức sẽ không được mời nữa.

Hội thảo do một tổ chức có mối liên hệ với chính phủ Trung Quốc đứng ra bảo trợ này nhằm kêu gọi sự ủng hộ để giúp Bắc Kinh đối phó lại vụ kiện "đường lưỡi bò" ở Biển Đông. Tại đây, phát biểu trước các chuyên gia về quan hệ quốc tế và luật sư, một quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng, Bắc Kinh sẵn sàng tiếp nhận mọi ý kiến đóng góp.

Một học giả không tiếc lời bày tỏ sự phản đối quan điểm của chính phủ Trung Quốc trong vụ kiện này và nói rằng Bắc Kinh có rất ít cơ hội thắng kiện, do vậy nên sẵn sàng cho kịch bản phán quyết bất lợi.

Tuy nhiên, đó là lần cuối cùng vị học giả này được mời đến một sự kiện như vậy. Cũng ngay sau buổi hội thảo đó, Bắc Kinh đã tung ra một chiến dịch vận động ngoại giao chưa từng có để trắng trợn kêu gọi sự ủng hộ từ các nước ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Trong 3 tháng qua, hàng chục quan chức ngoại giao của Trung Quốc cả đương nhiệm và đã về hưu trên khắp thế giới khá bận rộn với việc mua chuộc truyền thông để có những bài phỏng vấn nhằm thách thức phán quyết của Tòa trọng tài thường trực (PCA) của Liên hợp quốc.

Bắc Kinh lớn tiếng nói rằng khoảng 60 quốc gia bao gồm cả châu Á, châu Âu và châu Phi bày tỏ ít nhất là ủng hộ một phần đối với Trung Quốc với quan điểm rằng các tranh chấp hàng hải nên giải quyết một cách hòa bình thông qua đàm phán. Tuy nhiên, một số quốc gia trong đó có Slovenia và Fiji đã lên tiếng bác bỏ thông tin này và khẳng định họ không đứng về bên nào trong vấn đề Biển Đông.

James Chieh Hsiung, giáo sư về chính trị học tại Đại học New York, nhận định việc Bắc Kinh tìm cách làm ngơ phán quyết của PCA cho thấy Trung Quốc không tự tin về các tuyên bố chủ quyền. "Cách làm hiện nay của Trung Quốc sẽ chỉ khiến người ta thắc mắc tại sao Trung Quốc nhất thiết phải kêu gọi sự ủng hộ theo cách này. Sự hoài nghi đó sẽ càng làm lung lay những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc", ông Chieh Hsiung nói.

Xu Xiaobing, một giáo sư luật tại Đại học Giao thông Thượng Hải, cho rằng: "Đã đến lúc Trung Quốc phải nghiêm túc chấp hành luật pháp quốc tế thay vì chỉ đãi bôi".

Mặc dù đã ký kết Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS), nhưng đến nay Trung Quốc vẫn ngang ngược tuyên bố không công nhận phán quyết của tòa án trọng tài PCA về vụ kiện yêu sách "đường lưỡi bò" của Trung Quốc. Giới ngoại giao quốc tế đã đồng loạt lên tiếng kêu gọi Trung Quốc tôn trọng luật pháp quốc tế bằng cách công nhận phán quyết của PCA.

Một phiên tòa của Tòa trọng tài thường trực (PCA). (Ảnh: SCMP)

Giáo sư Ling Bing, một chuyên gia luật quốc tế tại Đại học Sydney, nói rằng đây sẽ là vụ kiện đầu tiên sẽ do một tòa án quốc tế đưa ra phán quyết về một trong những vấn đề pháp lý quan trọng nhất liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông. Mặc dù phán quyết khó có thể làm thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực nhưng giới chuyên gia cho rằng nó sẽ hủy hoại hơn nữa hình ảnh, thanh danh của Trung Quốc trên trường quốc tế.

Một số chuyên gia nói rằng, Bắc Kinh đã kín đáo thừa nhận rằng không thể ra hầu tòa và thua kiện bởi chủ nghĩa dân tộc trong nước đang dâng cao. Một số quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc thừa nhận Bắc Kinh đã nghĩ đến chuyện tuyển một nhóm luật sư hàng đầu để đánh bại Philippines tại tòa, song nhận ra rằng những luật sư tốt nhất về hàng hải đã nhận lời hỗ trợ các quốc gia bị Trung Quốc tranh chấp chủ quyền.

Pang Zhongying, một chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, bày tỏ quan ngại về những hiệu ứng trái chiều khi Bắc Kinh ra sức tìm kiếm đồng minh trên thế giới trong vụ kiện "đường lưỡi bò".

"Những biện pháp của Bắc Kinh nhằm phá vỡ thế cô lập về ngoại giao cho thấy Trung Quốc đang xa rời các chính sách trước kia trong tranh chấp hàng hải", chuyên gia Pang nhận định. Ông và một số nhà phân tích khác cũng quan ngại về chi phí cũng như hiệu quả của chiến dịch ngoại giao mua chuộc của Trung Quốc - một chiến dịch dường như tập trung vào các quốc gia nhỏ và ít phát triển.

Minh Phương

Tổng hợp

Theo Dantri

Phán quyết của PCA sẽ tạo thách thức cho Trung Quốc Theo tờ "Manila Times" của Philippines ngày 15.6, Toà Trọng Tài Thường trực (PCA) ở La Hay (Hà Lan) có thể sẽ ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan tới tranh chấp ở Biển Đông vào ngày 7.7 tới. Hình ảnh vệ tinh chụp các hoạt động xây dựng phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông. Philippines đã...