Tổng thống Trump trở lại hiện thực sau chuyến công du Trung Đông ‘đầy thành tích’

Chuyến công du đầy kiêu hãnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump tới Trung Đông đã khép lại vào hôm 16/5 với một thực tế khá quan ngại khi mà nền kinh tế bị hạ bậc tín nhiệm, dữ liệu ảm đạm về tâm lý tiêu dùng và những thách thức với dự luật cải cách thuế quan trọng nhất của mình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký các sắc lệnh sau lễ nhậm chức tại Washington, D.C., ngày 20/1/2025. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo tờ Financial Times, trong hai tuần qua, lệ ủng hộ đối với Tổng thống Trump tiếp tục cải thiện đáng kể và thị trường chứng khoán Mỹ có những bước phục hồi mạnh mẽ sau khi Washingotn tạm dừng các mức thuế nhập khẩu quyết liệt với Bắc Kinh từng được công bố hồi đầu tháng 4. Dữ liệu tích cực từ thị trường lao động và lạm phát cũng góp phần xoa dịu lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế có thể sắp xảy ra.

Tuy nhiên, khi Tổng thống Trump đang còn đang trên chuyên cơ Không lực Một từ Abu Dhabi trở về Washington, hãng Moody’s đã tước bỏ mức xếp hạng tín nhiệm cao nhất AAA của Mỹ, với lý do lo ngại về mức nợ công ngày càng gia tăng.

Trước đó cùng ngày, cuộc khảo sát được theo dõi sát sao của Đại học Michigan về tâm lý người tiêu dùng cho thấy niềm tin của người dân Mỹ đã giảm xuống mức thấp thứ 2 trong lịch sử, khi nhận định về tỷ lệ lạm phát tăng vọt.

Ngay sau đó, ông Trump lại hứng chịu một thất bại tại Quốc hội Mỹ khi nhóm các nghị sĩ theo đường lối bảo thủ trong Ủy ban Ngân sách Hạ viện bỏ phiếu chống lại dự luật trọng tâm của ông – một dự luận giúp mở rộng các khoản cắt giảm thuế từ năm 2017 và cắt giảm mạnh chi tiêu công của chính phủ.

Cú sốc này của Tổng thống Trump gần như trái ngược hoàn toàn với bầu không khí lạc quan từ loạt thỏa thuận đối tác kinh tế và đầu tư trị giá hàng tỷ USD mà ông đã ký kết trong chuyến thăm Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) tuần này.

Ông Trump đến Trung Đông cùng một phái đoàn đông đảo gồm các lãnh đạo doanh nghiệp – dẫn đầu là tỷ phú Elon Musk – cùng nhiều quan chức cấp cao như Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick. Tại đây, một Tổng thống Trump đầy hứng khởi coi các thỏa thuận khổng lồ này là tín hiệu tốt cho tín nhiệm của nền kinh tế Mỹ.

“Đây là cuộc cách mạng công nghiệp mới do (Tổng thống) Donald Trump thúc đẩy và sẽ tạo ra những việc làm tuyệt vời cho người dân Mỹ”, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Lutnick trả lời Fox News tại UAE.

Trở lại Washington, Tổng thống Trump đang tiếp tục trông chờ vào việc thông qua điều mà ông gọi là “dự luật lớn, đẹp đẽ” nhằm giảm bớt gánh nặng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp từ loạt thuế quan mới, đồng thời giúp khôi phục niềm tin vào năng lực điều hành nền kinh tế của mình.

Số phận của dự luật thuế này đang trở thành tâm điểm tại Washington, khi ông Trump và các lãnh đạo đảng Cộng hòa ở Hạ viện cố gắng tận dụng thế đa số mong manh để thúc đẩy thông qua. Tuy nhiên, vào hôm 16/5, dự luật đã gặp trở ngại lớn khi không được thông qua tại Ủy ban Ngân sách Hạ viện.

Thành viên đảng Cộng hòa Ralph Norman từ bang Nam Carolina, một trong những người phản đối, nói: “Nếu chúng ta tiếp tục để người Mỹ khỏe mạnh nhận trợ cấp, người nhập cư bất hợp pháp nhận trợ cấp, và trợ cấp cho những tập đoàn không nên nhận – tôi sẽ phản đối”.

Ngay sau cuộc bỏ phiếu, ông Trump đăng trên mạng xã hội X kêu gọi các thành viên đảng Cộng hòa phải đoàn kết và thể hiện bằng việc “ngừng nói, hãy hoàn thành điều đó”.

Trong khi đó, một số nghị sĩ Cộng hòa ôn hòa tại các bang chiến địa lại đang tiếp tục yêu cầu tăng mức khấu trừ thuế cho một số bang và địa phương – một vướng mắc khác mà ông Trump cũng cần phải tìm cách tháo gỡ.

Ngay cả khi Quốc hội Mỹ có thể giúp phá vỡ thế bế tắc, những người theo chủ nghĩa diều hâu về tài chính đã đưa ra cảnh báo về tác động đáng lo ngại với tài chính công nước Mỹ.

Ủy ban Ngân sách Liên bang có Trách nhiệm (CRFB), một cơ quan lưỡng đảng, cảnh báo hôm 16/5 rằng dự luật này có thể khiến nợ công Mỹ tăng thêm 3.300 tỷ USD trong vòng một thập kỷ và có nguy cơ khiến các nhà đầu tư trái phiếu hoảng loạn, giống như khủng hoảng ngân sách tại Anh năm 2022.

“Tình hình tài chính hiện tại của Mỹ còn tệ hơn Vương quốc Anh (thời điểm năm 2022) và tác động thâm hụt từ gói thuế hiện đang được xem xét thậm chí còn lớn hơn gói của (cựu Thủ tướng Anh) Truss. Thị trường có thể không mấy thiện cảm với điều này”, CRFB cho biết trong một bài đăng.

Dữ liệu u ám về tâm lý tiêu dùng của Mỹ hôm 16/5 cũng dường như cho thấy người dân chưa thực sự lạc quan về những tác động tích cực của thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung đạt được tại Thụy Sĩ hồi đầu tuần giúp hạ nhiệt cuộc chiến tranh thương mại và giảm bớt các mức thuế trả đũa lẫn nhau từ đầu tháng 4.

Walmart – nhà bán lẻ lớn nhất thế giới – cảnh báo tuần này rằng hãng này vẫn sẽ phải tăng giá trong hệ thống siêu thị, bất chấp dấu hiệu hòa hoãn Mỹ – Trung. Các nhà kinh tế cho rằng tâm lý tiêu dùng yếu là một dấu hiệu nữa cho thấy người dân vẫn lo ngại về chính sách thương mại của Tổng thống Trump.

Theo cuộc thăm dò ý kiến của RealClearPolitics trong tuần này, 50,1% người dân Mỹ không hài lòng với cách Tổng thống Trump điều hành, trong khi chỉ có 46,1% ủng hộ ông. Khoảng cách 4 điểm phần trăm này đã thu hẹp hơn nhiều so với mức 7,1 điểm vào cuối tháng 4. Tuy vậy nếu so với việc tỷ lệ ủng hộ vào hồi tháng 1, khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai thì vẫn đang là một bước lùi lớn – khi đó tỷ lệ tán thành cao hơn tỷ lệ không tán thành tới 6%.

“Lo ngại về tác động gây lạm phát từ các mức thuế quan vẫn là nguyên nhân gây ra sự bi quan lớn nhất với người tiêu dùng, ngay cả khi các cuộc đàm phán gần đây về việc bãi bỏ một số loại thuế đã giúp thị trường chứng khoán phục hồi đáng kể”, Oxford Economics đăng tải trong ngày 16/5.