Không thể bó tay với “chiêu” từ chối vai chủ hàng trong các vụ buôn lậu

Đã có quá nhiều vụ việc XNK hàng cấm, hàng lậu qua cảng Hải Phòng nhưng cơ quan chức năng vẫn không thể tìm biện pháp xử lý thích đáng bởi một thủ đoạn không có gì đáng gọi là mưu sâu, kế hiểm: từ chối vai chủ hàng.

Nổi cộm nhất thời gian qua là hàng chục vụ nhập lậu vào cảng Hải Phòng các mặt hàng vi phạm các công ước quốc tế như Cites (cấm buôn bán vận chuyển động vật hoang dã), Basel (các chất thải nguy hại đến sức khỏe và môi trường).

Theo đó, lợi dụng chính sách quản lý rủi ro, tự động phân loại luồng hàng theo khai báo của chủ hàng, chỉ trong vòng vài năm, tại đây đã xảy ra gần 20 vụ nhập khẩu ngà voi, tê tê đông lạnh, vảy tê tê, sừng tê giác với số lượng gần 100 tấn. Đó là chưa kể hàng núi rác khổng lồ từ nước ngoài cũng đã được các doanh nghiệp nhập khẩu vào cảng.

Lật lại hồ sơ của các vụ việc nói trên, cái đáng để gọi là thủ đoạn của đối tượng chỉ là khai báo thủ tục ban đầu dưới danh nghĩa các loại hàng hóa thuế suất ưu đãi (thấp hoặc bằng 0%) như cá khô, rong biển, gỗ vụn, giấy vụn… Đương nhiên, hệ thống tự động phân loại sẽ xếp chúng vào “luồng xanh” để được áp dụng quy chế miễn kiểm tra, kiểm tra xác suất với tỷ lệ dưới 10% so với thực tế. Đặc biệt, hầu hết trong số đó là hàng hóa dưới hình thức tạm nhập tái xuất.

Ngà voi bị thu giữ tại cảng Hải Phòng.

Đến khi các lô hàng này vì lý do nào đó rơi vào “tầm ngắm” của Hải quan, Công an, ngay lập tức, chủ hàng chối bỏ. Có nghĩa không thể truy cứu trách nhiệm. Đơn cử là lô hàng 24 tấn tê tê đông lạnh và trên 700kg vảy tê tê do Công ty Talu (Móng Cái, Quảng Ninh) đứng tên nhận hàng chuyển khẩu sang Trung Quốc. Đây là vụ việc có số lượng động vật hoang dã lớn nhất từ trước tới nay tại cảng Hải Phòng trị giá 30 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau nhiều lần bị triệu tập, chỉ cần miếng “võ” từ chối vai trò chủ hàng, lô hàng đã được đấu giá phát mại.

Mới đây nhất, vụ 4 chiếc xe ôtô hạng sang mới tinh trị giá hàng chục tỷ đồng chứa trong 2 container do Công ty Thủy Anh Minh (Hà Nội) nhập khẩu vào cảng Green Port (Hải Phòng) cũng lặp lại chiêu thức cũ. Công ty quả quyết không biết gì về lô hàng này. Chính vì thế, đã gần một tháng trôi qua, Hải quan Hải Phòng chỉ có thể đề xuất tịch thu phát mại.

Theo ông Vũ Hoàng Dương, Đội trưởng KSHQ – Cục Hải quan Hải Phòng, tên DN nhận hàng ghi trên vận đơn chưa đủ căn cứ pháp lý để cáo buộc vai trò chủ hàng. Đây chính là kẽ hở để các đối tượng lách luật. Ý kiến phản biện: Đã xác định lô hàng có vấn đề thì sao không để doanh nghiệp mở tờ khai rồi bắt tận tay? Hải quan cho rằng điều này không dễ.

Bởi lẽ, các đối tượng không bao giờ mở tờ khai ngay khi nhập hàng mà lợi dụng cơ chế lưu bãi đối với dòng hàng tạm nhập tái xuất (theo thông lệ quốc tế 120 ngày kể từ ngày nhập cảng, được gia hạn tiếp 180 ngày sau đó để chờ thủ tục giao hàng sang nước thứ 3). Như vậy có tới 10 tháng, lô hàng được phép “nằm” tại cảng. Khoảng thời gian này là quá dài, đủ tạo điều kiện để chủ hàng để nghe ngóng, tìm kiếm cơ hội vượt rào. Trong đó không loại trừ khả năng “đàm phán” với các cơ quan chức năng.

Được biết, ngày 21/3/2010, tại Hội nghị triển khai về công tác quản lý rủi ro do Tổng cục Hải quan tổ chức, nhiều vấn đề bất cập đối về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại qua các cảng biển đã được đặt ra. Trong đó có cả ý kiến về việc rút ngắn thời gian lưu bãi tại cảng đối với hàng hóa tạm nhập tái xuất. Song, đây mới chỉ là các ý kiến tham khảo, vẫn phải chờ đợi các Bộ, ngành tham gia, đề xuất rồi mới ban hành văn bản điều chỉnh công tác quản lý rủi ro hải quan.

Như vậy, cho đến khi chưa có sự điều chỉnh nào thì việc từ chối vai trò chủ hàng vẫn là “độc chiêu” của các đối tượng, đẩy phần rủi ro về phía quản lý cửa khẩu, cảng biển. Thực chất là lợi ích về KTXH của đất nước tiếp tục bị xâm hại

Theo CAND