Khi Ukraine trở thành tử huyệt của EU

Áp lực đến từ vấn đề nợ của Hy Lạp, từ việc triển khai gói kích thích kinh tế QE cho tới vấn đề Ukraine đã thực sự biến các nhà lãnh đạo EU trở thành những nhà lãnh đạo bận rộn nhất trên thế giới. EU vẫn đang có quá nhiều tử huyệt, trong đó có tử huyệt mang tên Ukraine.

Liên minh châu Âu EU đang trải qua những ngày mơ mộng, về kinh tế, gói kích thích kinh tế vẫn được gọi là QE có vẻ như đang phát huy tác dụng sớm hơn dự đoán khi triển vọng cho một sự tiến triển năng động trở lại của nền kinh tế, về chính trị EU cũng đang thể hiện được uy thế của mình và nâng cao ảnh hưởng của mình trong mắt Washington khi tuyên bố kéo dài các lệnh trừng phạt kinh tế với Nga.

Nhưng phía sau những mảng bề mặt đầy màu hồng ấy, những thách thức thực sự với liên minh châu Âu vẫn không hề giảm đi chút nào, mà thậm chí còn đang gia tăng. Một nguyên lý bất di bất dịch là : anh hành động quả quyết hơn không có nghĩa là mọi thứ sẽ tốt hơn với anh, đôi khi nó xảy ra theo chiều ngược lại. Đơn giản là vì EU vẫn đang có quá nhiều tử huyệt, trong đó có tử huyệt mang tên Ukraine.

Quả thực, những tin tức tích cực về tiến triển của đồng Euro trong những phiên giao dịch gần đây đang thực sự là một luồng gió mát đầu tiên thổi vào một liên minh châu Âu đang không khác gì một cái nồi áp suất trong thời gian vừa qua. Áp lực đến từ vấn đề nợ của Hy Lạp, từ việc triển khai gói kích thích kinh tế QE cho tới vấn đề Ukraine đã thực sự biến các nhà lãnh đạo EU trở thành những nhà lãnh đạo bận rộn nhất trên thế giới.

Chính vì phải đối đầu với quá nhiều áp lực trong một thời gian ngắn như thế, nên không khó hiểu khi những tin tức tích cực về hiệu quả sớm hơn dự kiến của QE và việc gia hạn các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Nga đang thực sự trở thành những quả khinh khí cầu đang đưa sự tự tôn của các nhà lãnh đạo EU bay cao trong mơ mộng. Nhưng sự thực có đúng là như thế?

Trên thực tế, cuộc chiến tổng hợp của EU mới chỉ bắt đầu. Vấn đề Hy Lạp chỉ mới là tạm hoãn khi EU đồng ý gia hạn khoản nợ cho nước này thêm vài tháng trước khi có câu trả lời chính thức, chưa có gì chắc chắn về việc Hy Lạp sẽ chấp nhận đi theo hướng mà liên minh châu Âu đã vạch ra, nhất là khi những tin tức gần nhất đang cho thấy khả năng đất nước Nam Âu này rời khỏi EU vẫn có thể xảy ra.

Cũng tương tự như vậy là gói kích thích kinh tế QE, các chuyên gia đánh giá sẽ cần ít nhất là một năm mới có thể đảm bảo rằng chương trình nới lỏng tiền tệ này là có hiệu quả hay không, và khi mà nó mới diễn ra được chừng một tháng thì những biểu hiện có vẻ tích cực hiện nay chỉ là dấu hiệu nhất thời mà thôi. Nhưng dù chưa có được những tin tức tích cực thì trong cả vấn đề Hy Lạp lẫn gói kích thích kinh tế QE, mọi thứ vẫn đang nằm trong tầm tay của EU. Còn vấn đề Ukraine thì chưa chắc.

Đơn giản là vì, cả trong vấn đề Hy Lạp lẫn chương trình chống giảm phát QE thì yếu tố cốt lõi đều gói gọn trong các chính sách tài chính, EU cần đưa ra những giải pháp tài chính hữu hiệu nhất cho hai nền kinh tế là Hy Lạp và khu vực đồng tiền chung Eurozone sao cho hiệu quả nhất. Trong khi đó vấn đề Ukraine lại không chỉ đơn giản là các chính sách tài chính.

Trên thực tế, Ukraine giờ đây gần như đang là một con bệnh không có khả năng tự chữa chạy mà cần đến sự tiếp tế của EU, cả từ việc cung cấp các gói viện trợ kinh tế từ EU để hồi phục nền kinh tế cho đến việc yêu cầu những hỗ trợ chính trị cần thiết từ phía liên minh châu Âu để cân bằng với sức ép và ảnh hưởng từ phía Nga. Sẽ là một so sánh không quá xa sự thật khi nói rằng EU giờ đây đang thực sự trở thành một vú em đang phải vất vả chăm sóc một em bé Ukraine què quặt và ốm yếu.

Để tiếp tục giữ vai trò vú em ấy, có vẻ như EU đang mất không ít công sức và phải trải qua không ít sức ép, nhất là những sức ép từ phía Nga. Trong một động thái mới nhất, bộ trưởng năng lượng Nga Alexander Novak tuyên bố giá Gas mà Nga bán cho Ukraine có thể sẽ tăng giá lên 348 USD cho mỗi 1000 mét khối bắt đầu từ quý II năm 2015 khi ông này đến đàm phán cho dự án cung cấp khí đốt cho Ukraine do Uỷ ban châu Âu làm môi giới.

Đây được xem là một động thái tăng cường sức ép lên Ukraine và EU của Nga khi mà giá trước đó mà Nga bán cho Ukraine chỉ là 329 USD cho mỗi 1000 mét khối. Tổng thống Vladimir Putin đã từng đề cập đến việc ở thời điểm hiện tại Nga không có lý do gì giữ nguyên giá bán khí đốt ưu đãi cho Ukraine như trước đây, nhưng việc đòi tăng giá một cách đột ngột ở thời điểm hiện tại đang cho thấy điện Kremlin muốn tận dụng triệt để các lợi thế của mình để gây sức ép lên Ukraine để giành được những nhượng bộ từ phía EU.

Giới phân tích cho rằng, đây là hành động đáp trả từ phía Nga đối với việc EU tuyên bố gia hạn các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Nga cách đây vài ngày. Sở dĩ như thế, là vì EU chỉ muốn Ukraine duy trì các hợp đồng mua khí đốt của Nga cho đến khi mùa đông kết thúc, sau đó Kiev có thể được phép tiếp cận với nguồn cung năng lượng từ phía EU chảy ngược lên Đông Âu.

Tuy vậy, vấn đề rắc rối là EU không thể cung cấp hoàn toàn cho nhu cầu năng lượng của Ukraine, và nước này vẫn sẽ cần phải mua thêm khí đốt từ Nga ước tính khoảng từ 4 – 6 tỷ mét khối mới đủ đáp ứng nhu cầu. Nói cách khác, EU muốn trở thành nhà cung cấp năng lượng chính cho Ukraine thay thế vị trí của Nga, nhưng EU lại không đủ sức cung cấp năng lượng cho toàn bộ nhu cầu năng lượng của nước này và vẫn muốn Ukraine mua thêm của Nga để đáp ứng đủ nhu cầu.

Các chuyên gia đánh giá rằng đây là một tính toán sai lầm và ngây thơ từ phía EU. Nga sẽ chẳng dại gì để chấp nhận chuyện bị tụt xuống trở thành nhà cung cấp năng lượng đứng hàng thứ hai cho Ukraine, trừ phi EU có thể cung cấp 100% nhu cầu năng lượng cho Ukraine thay thế cho Nga, bằng không Nga chắc chắn sẽ nâng giá khí đốt một khi Ukraine hỏi mua năng lượng từ nước này.

Và việc nâng giá khí đốt ở thời điểm hiện tại khi mà ngân sách Ukraine đang thiếu hụt trầm trọng thì không khác gì giáng một quả búa tạ vào chính phủ ở Kiev, vì thế mục đích mà điện Kremlin nhắm tới thông qua việc đòi tăng giá năng lượng hiện tại đang là EU.

Khi Ukraine không có đủ điều kiện chi trả cho một sự tăng giá khí đốt, thì cách duy nhất để giải quyết tình hình là EU nên xem xét dỡ bỏ dần các lệnh trừng phạt kinh tế với Nga càng sớm càng tốt nếu như không muốn thấy cảnh Ukraine bị thiếu khí đốt diễn ra. Về một phương diện nhất định, đó cũng là lẽ công bằng, khi mà EU đã đẩy biên giới của mình tiến đến Ukraine thì ít nhất EU cũng phải đứng ra gánh vác vai trò vú em của mình một cách đầy đủ.

Theo Một Thế Giới