Khám phá quá trình xuất hiện và “tiến hóa” của Virus

Theo dõi VGT trên

Virus máy tính là khái niệm đã trở nên rất quen thuộc với người sử dụng máy tính ngày nay. Vậy virus xuất hiện từ bao giờ, và có bước “ tiến hóa” như thế nào? Hãy cùng khám phá qua bài viết sau đây.

2011 là năm kỷ niệm tròn 25 năm xuất hiện virus máy tính đầu tiên. Cùng với sự phát triển và nở rộ của máy tính điện tử và mạng Internet, hacker ngày càng tạo ra nhiều loại virus, với nhiều kích cỡ, chủng loại và tác hại khác nhau. Một vài loại virus được tạo ra chỉ để… cho vui, một vài loại để quậy phá bạn bè và một số khác vì những mục đích kinh tế và tiền bạc.

Vậy bạn đã bao giờ tự hỏi, những loại virus máy tính đầu tiên sẽ như thế nào và có tác hại ra sao? Hãy cùng khám phá những thông tin thú vị dưới đây:

- Loại virus đầu tiên lây nhiêm trên máy tính được tạo ra vào năm 1986 tại Pakistan, với tên gọi Brain.

Khám phá quá trình xuất hiện và tiến hóa của Virus - Hình 1

Giao diện virus Brain, virus máy tính đầu tiên trong lịch sử

Loại virus này lây nhiễm thông qua đĩa mềm trên hệ điều hành MS-DOS. Tuy nhiên, không nhằm mục đích phá hoại mà tác giả chỉ chèn tên tuổi và thông tin cá nhân của mình vào trong mã của virus.

Brain được viết bởi anh em Amjad Farooq Alvi và Basit Faqooq Alvi. Hiện 2 anh em này đang điều hành công ty viễn thông, cung cấp các dịch vụ Internet tại Pakistan.

- Năm 1987, virus Stoned được tạo ra bởi 1 sinh viên tại New Zealand. Đến năm 1989, loại virus này nhanh chóng lây nhiễm ra khắp New Zealand và Úc.

- Năm 1990, virus Form xuất hiện, là một trong những loại virus có mức độ nguy hiểm nhất từng xuất hiện trong lịch sử máy tính. Form xuất xứ từ Thụy Sĩ, nhưng đến nay, tác giả thực sự của Form vẫn chưa được tìm ra.

Form có nhiều biến thể khác nhau, và nó lây nhiễm từ MS-DOS cổ điển đến tận Windows hiện đại. Đến tận tháng 1/2006, Form vẫn bị xem là virus cực kỳ nguy hiểm.

- Năm 1992, VCL (Virus Creation Laboratory) ra mắt. Đây là công cụ đầu tiên, với giao diện đơn giản, cho phép người dùng tự tạo ra virus.

Khám phá quá trình xuất hiện và tiến hóa của Virus - Hình 2

Giao diện VCL

- Năm 1994, virus Monkey, là một biến thể của virus Stoned xuất hiện. Đây là loại virus đầu tiên trên thế giới biến cách che dấu khỏi sự phát hiện của người dùng.

- Năm 1999 đánh dấu sự xuất hiện đầu tiên của virus máy tính lây nhiễm qua email, với loại virus mang tên Happy99.

Những máy bị nhiễm loại virus này sẽ tự động gửi 1 email với tiêu đề “Happy New Year 1999″ đến tất cả các bạn bè có trong danh sách địa chỉ email.

Khám phá quá trình xuất hiện và tiến hóa của Virus - Hình 3

Video đang HOT

Giao diện virus Happy99

Tương tự như Brain, Happy99 không thực sự gây tác hại đến máy tính. Tuy nhiên, loại virus này cũng đã lây nhiễm trên hàng triệu máy tính trên toàn cầu.

- Năm 2000 đánh dấu sự xuất hiện của virus Love Letter (hay còn biết đến với tên gọi virus ILOVEYOU), một trong những loại virus có mức độ lây nhiễm rộng lớn nhất trong lịch sử.

Những máy tính bị lây nhiễm virus này sẽ tự gửi đến danh sách bạn bè có trong email những email với tiêu đề ILOVEYOU, đính kèm theo những file word có chứa mã độc.

Tuy nhiên, không giống với Happy99, Love Letter ngoài khả năng lây nhiễm qua email còn phá hoại máy tính của nạn nhân.

Đã có hơn 50 triệu máy tính bị lây nhiễm loại virus này, gây nên thiệt hại lên đến hàng tỷ USD.

Tác giả của virus Love Letter là một sinh viên người Philippines. Tuy nhiên, sau đó, thủ phạm đã được tha bổng vì vào thời điểm đó, Philippines chưa có đạo luật để trừng trị các tin tặc.

- Virus Slammer xuất hiện vào năm 2003 là một trong những loại virus có tốc độ lan truyền kỷ lục, với 75 ngàn máy bị lây nhiễm chỉ sau 10 phút. Slammer đã làm sập hệ thống máy ATM của ngân hàng Mỹ và mạng lưới 911 tại Seatles (Mỹ).

- Năm 2003 đánh dấu sự ra mắt của virus đầu tiên được tạo ra với mục đích lợi nhuận, Fizzer.

Fizzer lây nhiễm thông qua các file đính kèm trên email. Một máy tính sau khi bị nhiễm virus Fizzer có thể bị tin tặc đánh cắp quyền điều khiển và đưa vào các mạng lưới botnet hoặc sử dụng để gửi đi các email spam.

- Năm 2004, Sven Jaschan, 1 tin tặc chỉ mới 18 tuổi của Đức đã làm cả thế giới phải “giật mình” với thế hệ virus mới, Sasser.

Với loại virus này, người dùng chỉ cần mở các email được gửi bởi máy tính bị nhiễm virus là đã có thể bị lây nhiễm virus, mà không cần phải mở các file đính kèm.

Sự lây nhiễm của Sasser đã làm sập hệ thống mạng từ Úc đi Hong Kong và Anh.

Trong năm này cũng đánh dấu sự xuất hiện của Cabir, loại virus đầu tiên lây nhiễm trên điện thoại di động, cụ thể là hệ điều hành Symbian.

Cabir có thể lây nhiễm thông qua bluetooth, và làm giảm thời lượng sử dụng pin trên các điện thoại bị lây nhiễm.

- Năm 2005, lần đầu tiên 1 loại rootkit (1 dạng virus, nhằm che dấu các tiến trình đang chạy) được phát tán bởi 1 công ty hợp pháp.

Cụ thể, hãng đĩa nhạc Sony BMG đã tích hợp 1 loại phần mềm trên các đĩa của mình bán ra. Phần mềm này tự động cài đặt trên các máy tính đọc các đĩa do Sony BMG phát hành.

Sony BMG cho biết đây là động thái để bảo vệ bản quyền đối với những đĩa do mình phát hành. Tuy nhiên, những phần mềm của Sony BMG tự động cài đặt trên máy tính người dùng lại vô tình tạo lỗ hổng để các phần mềm gây hại khác xâm nhập vào hệ thống.

Sony BMG sau đó đã phải đối mặt với nhiều vụ kiện, và hãng đã phải thu hồi toàn bộ số đĩa CD của mình.

- Năm 2007, virus Mebroot đã đánh cắp hơn 500 ngàn tài khoản ngân hàng và các thông tin thanh toán trực tuyến. Mebroot được đánh giá là một trong những loại virus tiên tiến nhất từng được tạo ra.

- Năm 2008, virus Conficker ra đời và được biết đến như một trong những loại virus có tốc độ lây nhiễm nhanh, với hàng triệu máy máy tính bị nhiễm trên toàn thế giới.

Khám phá quá trình xuất hiện và tiến hóa của Virus - Hình 4

Mô hình lây nhiễm Conflicker

Việt Nam cũng là nước chịu ảnh hưởng không nhỏ từ Conficker, với 73 ngàn máy tính bị nhiễm, đứng thứ 5 trên toàn thế giới.

- Năm 2010, virus Stuxnet xuất hiện, và được các hãng bảo mật đánh giá là loại virus nguy hiểm nhất từng xuất hiện trong lịch sử.

Hãng bảo mật F-Secure đã nhận định phải mất hơn 10 năm nghiên cứu liên tục mới có thể hoàn thành được Stuxnet để mô tả mức độ phức tạp của loại virus này.

Tạp chí danh tiếng New York Times còn cho biết chính phủ Mỹ và Israel đứng sau Stuxnet nhằm phá hoại các hoạt động hạt nhân của Iran, bởi theo phân tích của các hãng bảo mật, Stuxnet có hành vi tác động đến vận hành các cơ sở hạt nhân tại Iran, ép các máy ly tâm quay ở tốc độ không an toàn, khiến các máy này có thể bị hỏng hóc.

Cùng với sự phổ biến của Internet, ngày càng nhiều loại virus tinh vi với mức độ gây hại xuất hiện. Thậm chí, những sự kiện lớn diễn ra trên thế giới cũng được tin tặc lợi dụng để phát tán những loại virus mới. Do vậy, cần phải có sự tỉnh táo cũng như cảnh giác của người dùng mới có thể giúp bản thân tránh khỏi việc lây nhiễm và bị đánh cắp dữ liệu từ các loại virus và tin tặc.

Theo Dân Trí

Người có khuôn mặt... động vật

Chiếc răng nhọn, sắc, chiếc tai, mắt tròng rất bé, khuôn mặt dữ tợn của một chú dơi...

Loài người chúng ta vốn là động vật bậc cao, bắt đầu tiến hóa từ loài vượn người. Quá trình tiến hóa diễn ra trong một thời gian dài và càng ngày càng hoàn thiện khiến chúng ta giữ lại rất ít đặc điểm của tổ tiên xa xưa. Chúng ta thử tưởng tượng xem giả sử có 1 số trường hợp đặc biệt, khi mà gương mặt của con người khi tiến hóa lại ngày càng giống các loài động vật khác thì sẽ như thế nào nhé!

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 1

Chiếc răng nhọn, sắc, chiếc tai, mắt tròng rất bé, khuôn mặt dữ tợn của một chú dơi đang hiện hữu trên khuôn mặt cô gái này

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 2

Đây có giống chú vẹt sặc sỡ chúng ta thường hay nhìn thấy...

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 3

Chiếc mũi bẹp, dài và mồm giống chú sư tử dũng mãnh vô cùng,
mỗi tội chưa có bờm dài thôi

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 4

Và đây là sư tử cái???

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 5

Đây có phải là hình ảnh giống chú heo không?

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 6

Khuôn mặt dài, và mái tóc dài bám dọc theo gáy, chính xác giống một chú ngựa

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 7

Vừa giống sư tử nhưng nếu thêm 1 chiếc sừng nhỏ thôi
thì sẽ ra loài ngựa một sừng quý hiếm

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 8

Có chú ếch nào cổ dài thế này không?

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 9

Trông rất giống chú chó ngao

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 10

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 11

Thêm hai chú ngựa nữa...

Người có khuôn mặt... động vật - Hình 12

Có cả người đang tiến hóa ngược quay về loài khỉ nữa

Theo Bưu Điện Việt Nam

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

    Tin đang nóng

    Thanh niên 21 tuổi bị đồng hương sát hại ở TPHCMThanh niên 21 tuổi bị đồng hương sát hại ở TPHCM
    11:57:46 21/12/2024
    Phương Lan viết tâm thư tố căng hậu ly hôn, Phan Đạt: "Giờ ra đòn mới hả?"Phương Lan viết tâm thư tố căng hậu ly hôn, Phan Đạt: "Giờ ra đòn mới hả?"
    09:10:44 21/12/2024
    CĂNG: Phan Đạt tung clip 47 phút đáp trả Phương Lan, 1 chi tiết dấy lên tranh cãi dữ dộiCĂNG: Phan Đạt tung clip 47 phút đáp trả Phương Lan, 1 chi tiết dấy lên tranh cãi dữ dội
    13:25:49 21/12/2024
    Vừa đổ bệnh thì vợ có nhân tình, anh tôi bỏ 300 nghìn làm một việc khiến chị dâu sợ hãi đến giàVừa đổ bệnh thì vợ có nhân tình, anh tôi bỏ 300 nghìn làm một việc khiến chị dâu sợ hãi đến già
    09:03:49 21/12/2024
    Mẹ chồng bàn kế hoạch Noel, mặt mày tôi xám ngoét, kỉ niệm dịp lễ năm ngoái vẫn khiến tôi run sợ khi nhớ lạiMẹ chồng bàn kế hoạch Noel, mặt mày tôi xám ngoét, kỉ niệm dịp lễ năm ngoái vẫn khiến tôi run sợ khi nhớ lại
    09:15:05 21/12/2024
    Nữ ca sĩ giảm 10kg vì Chị Đẹp Đạp Gió, nhìn chi tiết này hiểu lý do là sao hạng A suốt 3 thập kỷNữ ca sĩ giảm 10kg vì Chị Đẹp Đạp Gió, nhìn chi tiết này hiểu lý do là sao hạng A suốt 3 thập kỷ
    11:23:32 21/12/2024
    Nụ hôn hơn 1 phút của tổng tài không cứu nổi rating đi xuống của When the Phone RingsNụ hôn hơn 1 phút của tổng tài không cứu nổi rating đi xuống của When the Phone Rings
    13:13:07 21/12/2024
    Hà Nội: 2 người tử vong, 14 người nhập viện sau bữa tiệcHà Nội: 2 người tử vong, 14 người nhập viện sau bữa tiệc
    12:44:17 21/12/2024

    Tin mới nhất

    Nâng cao và biến đổi hình ảnh của bạn bằng trình chỉnh sửa video trực tuyến CapCut

    Nâng cao và biến đổi hình ảnh của bạn bằng trình chỉnh sửa video trực tuyến CapCut

    15:45:56 16/01/2024
    Đã đến lúc bỏ lại các công cụ chỉnh sửa cũ và chấp nhận giải pháp thay đổi cuộc chơi. Gặp gỡ Trình chỉnh sửa video trực tuyến CapCut - giải pháp sẽ nâng cao, nâng cao và cách mạng hóa thế giới sáng tạo nội dung trực quan của bạn
    Cách đăng Facebook để có nhiều lượt thích và chia sẻ

    Cách đăng Facebook để có nhiều lượt thích và chia sẻ

    22:01:27 21/12/2022
    Chắc hẳn là ai trong chúng ta cũng luôn muốn các bài đăng trên Facebook có được nhiều lượt thích và chia sẻ. Tuy nhiên, làm thế nào để tối ưu bài đăng thì không phải ai cũng biết
    Thêm nhiều bang của Mỹ cấm TikTok

    Thêm nhiều bang của Mỹ cấm TikTok

    21:03:46 21/12/2022
    Louisiana và Tây Virginia là hai bang mới nhất cấm công chức sử dụng TikTok trên thiết bị công do lo ngại Trung Quốc có thể theo dõi người Mỹ và kiểm duyệt nội dung
    Microsoft cấm khai thác tiền điện tử trên các dịch vụ đám mây để bảo vệ khách hàng

    Microsoft cấm khai thác tiền điện tử trên các dịch vụ đám mây để bảo vệ khách hàng

    20:03:41 21/12/2022
    Microsoft đã cập nhật thỏa thuận cấm khai thác tiền điện tử trên các dịch vụ trực tuyến của mình. Việc khai thác tiền điện tử trên dịch vụ của Microsoft cần có sự cho phép bằng văn bản của công ty, nhưng cũng chỉ nhằm mục đích thử nghiệ...
    Facebook trấn áp hàng loạt công ty phần mềm gián điệp

    Facebook trấn áp hàng loạt công ty phần mềm gián điệp

    20:01:24 21/12/2022
    Meta (công ty mẹ của Facebook) cho biết họ đã ngăn chặn không dưới 200 hoạt động bí mật, trấn áp hàng loạt công ty phần mềm gián điệp kể từ năm 2017 tại khoảng 70 quốc gia
    Meta đối mặt cáo buộc vi phạm các quy tắc chống độc quyền với mức phạt 11,8 tỷ đô

    Meta đối mặt cáo buộc vi phạm các quy tắc chống độc quyền với mức phạt 11,8 tỷ đô

    19:01:39 21/12/2022
    Ủy ban Châu Âu - cơ quan điều hành của EU cho biết, đã phát hiện Meta vi phạm các quy tắc chống độc quyền của EU bằng cách bóp méo sự cạnh tranh trên thị trường quảng cáo trực tuyến. Meta có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới ...
    Không cần thăm dò, Musk nên sớm từ chức CEO Twitter

    Không cần thăm dò, Musk nên sớm từ chức CEO Twitter

    15:01:33 21/12/2022
    Người dùng Twitter, các nhà đầu tư Tesla và chuyên gia phân tích trong ngành đều cho rằng Elon Musk nên sớm từ chức CEO Twitter
    Đại lý Việt nhập iPhone 14 kiểu 'bia kèm lạc'

    Đại lý Việt nhập iPhone 14 kiểu 'bia kèm lạc'

    14:01:42 21/12/2022
    Muốn nhập được các mẫu bán chạy như iPhone 14 Pro/Pro Max, các chuỗi đại lý bán lẻ ủy quyền của Apple bắt buộc phải nhập thêm hàng loạt phụ kiện đi kèm
    Khai trương hệ thống vé điện tử và dịch vụ trải nghiệm thực tế ảo XR tại Quần thể Di tích Cố đô Huế

    Khai trương hệ thống vé điện tử và dịch vụ trải nghiệm thực tế ảo XR tại Quần thể Di tích Cố đô Huế

    09:38:18 21/12/2022
    Sáng 20/12, tại Ngọ Môn, Đại Nội Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã tổ chức Lễ Khai trương Hệ thống vé điện tử và dịch vụ trải nghiệm thực tế ảo XR
    'Dở khóc dở cười' với tính năng trợ giúp người bị tai nạn ôtô của Apple

    'Dở khóc dở cười' với tính năng trợ giúp người bị tai nạn ôtô của Apple

    09:37:54 21/12/2022
    Tính năng phát hiện tai nạn ôtô mới ra mắt trên Apple iPhone và Apple Watch sẽ tự động tìm kiếm sự trợ giúp từ bộ phận cấp cứu khi có nguy cơ xảy ra tai nạn
    Xiaomi sa thải hàng nghìn nhân sự

    Xiaomi sa thải hàng nghìn nhân sự

    09:35:12 21/12/2022
    Gã khổng lồ smartphone Trung Quốc Xiaomi đang lên kế hoạch sa thải 15% trong số hơn 30.000 nhân sự trong bối cảnh công ty gặp khó khăn
    Apple sẽ bắt đầu sản xuất MacBook tại Việt Nam vào giữa năm 2023

    Apple sẽ bắt đầu sản xuất MacBook tại Việt Nam vào giữa năm 2023

    09:34:00 21/12/2022
    Đối với Trung Quốc, việc mất vị trí độc quyền sản xuất MacBook tượng trưng cho vị thế công xưởng thế giới của Trung Quốc đang bị suy yếu

    Có thể bạn quan tâm

    Cảnh một cô bé đầu tóc bù xù, quần áo xộc xệch đứng trước cổng trường lúc 8h sáng khiến cả cõi mạng phì cười

    Cảnh một cô bé đầu tóc bù xù, quần áo xộc xệch đứng trước cổng trường lúc 8h sáng khiến cả cõi mạng phì cười

    Netizen

    15:04:05 21/12/2024
    Mỗi sáng, khi đồng hồ báo thức vừa kêu, cũng là lúc hàng triệu phụ huynh trên khắp thế giới bước vào một cuộc chiến không cân sức mang tên: Đưa con đi học.
    Lộ bằng chứng bóc trần BTS gian lận?

    Lộ bằng chứng bóc trần BTS gian lận?

    Nhạc quốc tế

    15:01:51 21/12/2024
    Mới đây, trên các diễn đàn Kpop tại Hàn Quốc lan truyền trở lại một đoạn chụp email yêu cầu quyết toán thuế và tin nhắn được cho là liên quan đến cáo buộc gian lận nhạc số của BTS năm 2017.
    IU tiết lộ những dự án hấp dẫn trong năm mới

    IU tiết lộ những dự án hấp dẫn trong năm mới

    Sao châu á

    14:58:16 21/12/2024
    Trong cuộc phỏng vấn gần đây với Billboard nữ ca sĩ đã nói về bộ phim sắp ra mắt năm 2025 và những dự án âm nhạc mà cô tâm đắc.
    Nội thất cơ bản ở chung cư gồm những gì?

    Nội thất cơ bản ở chung cư gồm những gì?

    Sáng tạo

    14:55:17 21/12/2024
    Nội thất cơ bản là cụm từ quen thuộc với những khách hàng chuẩn bị nhận bàn giao căn hộ chung cư, vậy nội thất cơ bản ở chung cư bao gồm những gì?
    Hiện tượng mạng đổi đời sau 1 đêm vừa livestream vừa hát, bất ngờ ở ẩn khi đang gây sốt khắp MXH hiện tại ra sao?

    Hiện tượng mạng đổi đời sau 1 đêm vừa livestream vừa hát, bất ngờ ở ẩn khi đang gây sốt khắp MXH hiện tại ra sao?

    Nhạc việt

    14:54:26 21/12/2024
    Danh tiếng đi kèm thị phi, ồn ào đời tư trong khoảng thời gian hoạt động năng nổ đã ít nhiều ảnh hưởng đến tên tuổi của anh chàng.
    Hoa hậu Vbiz từng ở ẩn khiến cõi mạng "náo loạn" vì clip vỏn vẹn 4 giây

    Hoa hậu Vbiz từng ở ẩn khiến cõi mạng "náo loạn" vì clip vỏn vẹn 4 giây

    Sao việt

    14:29:19 21/12/2024
    Mới đây, Hoa hậu Mai Phương khiến cư dân mạng đứng ngồi không yên khi chia sẻ đoạn clip vỏn vẹn chỉ 4 giây trên mạng xã hội.
    "Tổ hợp cờ bạc" bên trong nhà lồng chợ ở Vĩnh Long

    "Tổ hợp cờ bạc" bên trong nhà lồng chợ ở Vĩnh Long

    Pháp luật

    14:18:01 21/12/2024
    Ngày 21/12, Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Vĩnh Long cho biết, vừa kết hợp với Công an huyện Trà Ôn bắt quả tang nhóm người tụ tập mua bán số đề và đánh bài ăn thua bằng tiền.
    Mỹ Linh đang thắng thế tại "Chị đẹp đạp gió 2024"?

    Mỹ Linh đang thắng thế tại "Chị đẹp đạp gió 2024"?

    Tv show

    14:13:31 21/12/2024
    Trải qua 3 công diễn, Mỹ Linh đang chiếm ưu thế khi chiến thắng cả 3 công diễn và giành được 4 bông hoa đạp gió (tên gọi của vị trí ra mắt nhóm nhạc năm nay).
    Mỹ nam cứ đóng phim với ai là người đó bị phong sát, đẹp như tượng tạc nhưng xui xẻo không ai bằng

    Mỹ nam cứ đóng phim với ai là người đó bị phong sát, đẹp như tượng tạc nhưng xui xẻo không ai bằng

    Hậu trường phim

    13:18:47 21/12/2024
    Sự nghiệp của nam diễn viên hầu như không còn tác phẩm nào vì bạn diễn đã bị cấm hoạt động nghệ thuật, phim bị gỡ bỏ.
    Măng tô là kiểu áo khoác 'cân đẹp' mọi vóc dáng

    Măng tô là kiểu áo khoác 'cân đẹp' mọi vóc dáng

    Thời trang

    12:57:26 21/12/2024
    Áo khoác măng tô không chỉ là lựa chọn lý tưởng cho mùa lạnh mà còn là điểm nhấn hoàn hảo, mang đến vẻ ngoài sang trọng và đẳng cấp cho người mặc. Phom dáng tối giản được nâng tầm bởi sự tinh tế trong từng đường cắt may.
    5 công thức ủ tóc dễ thực hiện tại nhà

    5 công thức ủ tóc dễ thực hiện tại nhà

    Làm đẹp

    12:55:41 21/12/2024
    Protein có trong sữa chua giúp sợi tóc chắc khỏe, ngăn ngừa chẻ ngọn và hư tổn. Trong khi đó, acid lactic cũng giúp dưỡng ẩm cho tóc và khi gội sẽ giúp loại bỏ các tế bào chết.