Khám phá địa đạo Vịnh Mốc, kỳ tích ‘không thể tin’ dưới lòng đất

Trong số hàng chục nghìn mét địa đạo trải dài khắp Vĩnh Linh, Vịnh Mốc được coi là một huyền thoại bất tử, nơi đã chở che, nuôi nấng và ươm những hạt mầm hy vọng cho vùng lũy thép, lũy hoa.

Vịnh Mốc cũng chính là công trình tiêu biểu nhất cho ý chí quật cường, không chịu lùi bước trước kẻ thù xâm lược của cha ông.

Nằm cách thị trấn Cửa Tùng (Vĩnh Linh, Quảng Trị) khoảng 6km, địa đạo Vịnh Mốc được coi là một huyền thoại bất tử, nơi đã chở che, nuôi nấng và ươm những hạt mầm hy vọng cho vùng lũy thép, lũy hoa.

Nằm trên địa phận thôn Vịnh Mốc, xã Kim Thạch, huyện Vĩnh Linh, địa đạo đã được quân và dân huyện Vĩnh Linh xây dựng vào những năm 1965-1967 trên một quả đồi đất đỏ bazan nhìn ra biển. Toàn bộ khu vực xây dựng có diện tích khoảng 7ha.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, vùng đất Vĩnh Linh chịu đựng một khối lượng bom, đạn khổng lồ. Giai đoạn 1965-1972, kẻ thù trút xuống nơi đây hơn nửa triệu tấn bom, đạn, tính bình quân, mỗi người dân Vĩnh Linh phải chịu đựng 7 tấn bom, đạn các loại. (Ảnh: Tư liệu)

Năm 1965, trước sự đánh phá tàn khốc của không quân, pháo binh Mỹ, làng Vịnh Mốc bị phá hủy hoàn toàn. Với ý chí “một tấc không đi, một ly không rời”, quân và dân Vĩnh Linh đã âm thầm chuyển cuộc sống từ mặt đất xuống lòng đất.

Địa đạo Vịnh Mốc là sự kết hợp hệ thống địa đạo nhân dân thôn Vịnh Mốc, thôn Sơn Hạ và Địa đạo đồn Công an vũ trang 140 thông nhau thành hệ thống liên hoàn khép kín.

Đây là một trong 114 địa đạo lớn, nhỏ được đào trên toàn huyện Vĩnh Linh với tổng chiều dài gần 42km. Hệ thống địa đạo gồm 3 tầng thông nhau, tầng 1 có độ sâu cách mặt đất 12m, nơi đóng trụ sở chính quyền và đơn vị quân sự. Tầng 2 cách mặt đất 15m là nơi sinh sống của dân làng.

Dọc hai bên đường hầm được khoét sâu vào trong vách, tạo ra các ngách nhỏ (sâu 1,8m, rộng 0,8m) là nơi để cho hộ gia đình 3-4 người sinh hoạt hoặc được bố trí làm các phòng hộ sinh.

Một “căn hộ” được khoét sâu vào hàng lang tại địa đạo Vịnh Mốc. Đây cũng từng là nơi che chở cho nhiều hộ gia đình trong những năm mưa bom, bão đạn.

Ở tầng dưới cùng, quân và dân Vĩnh Linh cũng đào thành hầm tránh bom khoan. Nhờ chiếc hầm kiên cố này, trong suốt thời gian tồn tại trong lòng địa đạo, người dân Vịnh Mốc không một ai bị thương…

Ngoài ra, trong đường hầm còn có hội trường với sức chứa 50-60 người và một số công trình như: giếng nước, kho gạo, bếp Hoàng Cầm, trạm gác, trạm đặt máy điện thoại, phòng phẫu thuật, nhà hộ sinh, có hội trường dùng làm nơi hội họp, biểu diễn văn nghệ, chiếu phim. Hiện tại, khu vực hội trường xưa kia đã được sử dụng để trưng bày các bức ảnh về quá trình sống, chiến đấu của nhân dân Vịnh Mốc dưới hầm sâu.

Một vài hình ảnh được trưng bày trong địa đạo hôm nay…

Bảng tin tại khu vực phòng hội họp của địa đạo.

Hệ thống cầu thang di chuyển giữa các tầng trong lòng địa đạo Vịnh Mốc.

Giếng thông hơi vừa có tác dụng lưu không không khí, vừa là đường vận chuyển đất đá ra bên ngoài.

Bên cạnh đó, hệ thống cửa hầm thông lên mặt đất cũng được bố trí để giúp nhân dân có thể ra vào hằng ngày.

Toàn bộ địa đạo Vịnh Mốc có chiều dài đường hầm 1.701m, gồm 13 cửa ra vào (7 cửa mở ra phía biển, 6 cửa thông lên đồi).

Trong ảnh là cửa vào số 4 nhìn thẳng ra bờ biển. Từ đây, địa đạo sẽ chạy sâu vào trong lòng đất liền.

Bên cạnh hệ thống “làng trong lòng đất”, địa đạo Vịnh Mốc còn được bố trí nhiều giao thông hào chung quanh để phục vụ chiến đấu và sản xuất.

Ngoài hệ thống đường hầm, giao thông hào, địa đạo cũng được bố trí thêm ụ pháo, kè chắn sóng…

Trong khuôn viên khu di tích cũng có nhà trưng bày. Đây là nơi giúp du khách hiểu hơn về quá trình hình thành cũng như cuộc sống của nhân dân trong “làng hầm” Vịnh Mốc.

Du khách thích thú khi tham quan địa đạo Vịnh Mốc.

Địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2014, nơi thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan.