Khả năng miễn dịch đặc biệt trước COVID-19 sẽ giảm dần qua thời gian

Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng những người đã mắc COVID-19 và tiêm vaccine sau khi khỏi bệnh, sẽ có miễn dịch “lai” hay miễn dịch “đặc biệt” với các loại biến thể của virus SARS-CoV-2.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới của Israel cho thấy hàng rào “kép” này sẽ mất đi sức mạnh qua thời gian.

Nhân viên y tế Israel tiêm mũi thứ 3 vaccine ngừa COVID-19 của hãng Pfizer-BioNtech cho người dân tại Jerusalem, ngày 20/8/2021. Ảnh: AFP/TTXVN

Các nhà khoa học đang chạy đua với thời gian để tìm hiểu cách thức biến thể Omicron né tránh kháng thể (vốn được tạo ra sau khi mắc COVID-19 hoặc tiêm vaccine phòng bệnh) như thế nào. Các kết quả nghiên cứu ban đầu trong phòng thí nghiệm cho thấy việc tiêm phòng và miễn dịch đặc biệt này sẽ giúp bảo vệ phần nào trước nguy cơ lây nhiễm biến thể Omicron, thậm chí miễn dịch này còn bảo vệ hiệu quả hơn cả việc chỉ tiêm phòng.

Tuy nhiên, các bằng chứng trước đó chỉ ra rằng khả năng chống những biến thể khác của các vaccine sẽ giảm dần theo thời gian. Do đó, giới chức y tế các nước tin rằng người dân cần tiêm mũi tăng cường để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm biến thể Omicron. Hiện chưa rõ miễn dịch đặc biệt này có duy trì hiệu quả chống Omicron lâu hơn so với việc chỉ tiêm vaccine hay không.

Theo bằng chứng trong phòng thí nghiệm, những người có miễn dịch đặc biệt sẽ sở hữu lượng kháng thể trung hòa (một phần trong hàng rào miễn dịch chống virus SARS-CoV-2) cao hơn so với những người chỉ tiêm phòng hoặc từng lây nhiễm virus. Kháng thể trung hòa của những người có miễn dịch đặc biệt cũng có hiệu quả cao hơn so với những người mới chỉ tiêm phòng. Các dữ liệu nghiên cứu tại Israel còn cho thấy khả năng bảo vệ của miễn dịch đặc biệt cao hơn so với việc tiêm hai mũi vaccine.

Để đán.h giá về năng lực bảo vệ của miễn dịch đặc biệt qua thời gian, các nhà nghiên cứu đã phân tích các ca nhiễm virus SARS-CoV-2 từ đầu tháng 8 đến cuối tháng 9/2021 đối với hơn 5,7 triệu người Israel. Các đối tượng nghiên cứu được chia làm 3 nhóm gồm: những người từng lây nhiễm và chưa tiêm phòng, những người đã phục hồi sau lây nhiễm và đã tiêm phòng; những đã tiêm được 2-3 liều vaccine và chưa mắc bệnh. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng trong thời gian nghiên cứu, tỷ lệ lây nhiễm của mỗi nhóm đều tăng dần qua thời gian bất kể là họ đã tiêm phòng hay từng mắc bệnh. Đáng chú ý, tỷ lệ lây nhiễm cũng tăng ở những người có miễn dịch đặc biệt. Mặc dù vậy, miễn dịch đặc biệt này vẫn tỏ ra hiệu quả hơn trong việc phòng bệnh. Cụ thể, những người đã mắc bệnh và tiêm một mũi vaccine sau khi phục hồi có tỷ lệ nhiễm virus thấp hơn 7 lần so với những người đã tiêm phòng mũi 2 khoảng 6-8 tháng trước khi nghiên cứu được tiến hành.

David Dowdy, chuyên gia dịch tễ tại Trường Y tế công Johns Hopkins Bloomberg tại Baltimore, Maryland (Mỹ) lưu ý rằng mặc dù tỷ lệ lây nhiễm đột phá có thể cao hơn ở những người đã tiêm phòng, song tình trạng bệnh sau khi nhiễm virus lại ít nghiêm trọng hơn so với những người chưa tiêm phòng. Hiện có quá ít dữ liệu để đưa ra kết luận về mức độ nghiêm trọng của bệnh đối với những người đã tiêm phòng nhưng vẫn nhiễm biến thể Omicron.

Theo chuyên gia thống kê Yair Goldberg của Viện Nghiên cứu Công nghệ Israel Technion, đồng tác giả nghiên cứu, số người mắc COVID-19 nghiêm trọng của mỗi nhóm cũng quá ít để có thể xác định mối liên hệ giữa nguồn miễn dịch và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bên cạnh đó, do các tác giả nghiên cứu không lựa chọn ngẫu nhiên người tham gia vào từng nhóm, thống kê nhân khẩu học của những người tham gia có sự khác biệt rất lớn giữa các nhóm. Kết quả là sự khác biệt trong hành vi của các nhóm đã ảnh hưởng đến mức độ chính xác của số liệu.

Việc nghiên cứu được tiến hành trước khi biến thể Omicron được phát hiện có thể ảnh hưởng đến kết luận của các nhà khoa học. Chuyên gia Amit Huppert của Viện Nghiên cứu Dịch tễ và Chính sách công Gertner tại Tel HaShomer, Israel nhấn mạnh các số liệu mới nhất cho thấy biến thể Omicron làm tăng nguy cơ tái lây nhiễm và tăng số ca nhiễm đột phá. Do đó, việc tăng cường miễn dịch hoặc đảm bảo miễn dịch đặc biệt sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng. Theo các chuyên gia mặc dù các dữ liệu này sẽ giúp giới chức y tế xác định cơ chế tiêm phòng hiệu quả nhất, họ chưa nên điều chỉnh chính sách ngay vì số liệu còn quá ít. Thông điệp chính vẫn là đảm bảo mọi người dân được tiêm vaccine ngừa COVID-19.