Kẽ hở từ tiền ảo Pi

Pi được giới thiệu là tiền điện tử có thể khai thác miễn phí bằng smartphone, nhưng các chuyên gia cảnh báo người dùng có thể mất thông tin cá nhân.

Tiền ảo “Pi” đang được nhắc đến nhiều tại Việt Nam. Tiền điện tử này được quảng cáo là có thể khai thác trên smartphone, thông qua ứng dụng miễn phí Pi Network.

Sáng 23/2, Pi Network lọt top 10 ứng dụng được tải nhiều nhất trên hệ điều hành iOS tại Việt Nam. Trang fanpage của Pi Network cũng vừa công bố đạt 13 triệu người dùng trên toàn thế giới. Nhiều hội nhóm của những người quan tâm đến đồng tiền Pi tại Việt Nam mọc lên chỉ trong vài ngày, thu hút hàng chục nghìn thành viên.

Theo lời giới thiệu trên sách trắng của dự án, Pi được xây dựng để trở thành “đồng tiền điện tử phổ biến nhất trên thế giới”. Trong lộ trình phát triển được công bố, Pi cũng chia làm ba giai đoạn như nhiều dự án tiền mã hóa khác, gồm giai đoạn thiết kế, thử nghiệm trên Testnet trước khi tiến tới giai đoạn chính thức Mainnet. Tuy nhiên, sách trắng từ năm 2019 không nói rõ thời gian cụ thể của các giai đoạn. Người đứng sau của dự án Pi được giới thiệu là Tiến sĩ Nicolas Kokkalis, đang nghiên cứu về Blockchain tại Đại học Stanford.

Giao diện của ứng dụng Pi Network. Số lượng đồng Pi trong tài khoản sẽ tăng theo từng giờ, dù người dùng không làm gì.

Ứng dụng Pi Network có nhiệm vụ khai thác đồng tiền Pi từ điện thoại người dùng. Ứng dụng này trên Android yêu cầu một số quyền, như đọc danh bạ, nhận dữ liệu từ Internet… Để sử dụng, người dùng cần đăng ký tài khoản bằng số điện thoại hoặc Facebook, đồng thời có mã giới thiệu của người dùng trước. Việc khai thác Pi không yêu cầu công sức hay chi phí. Người dùng chỉ cần trong 24h vào ứng dụng một lần để “điểm danh”.

Ngay khi đăng ký thành công, tài khoản của mỗi người sẽ được 1 đồng Pi. Số đồng sẽ tăng theo thời gian. Tốc độ tăng mặc định ở giai đoạn đầu là 0,1 Pi/giờ, và sẽ tăng thêm mỗi khi người dùng mời thêm người khác cùng tham gia.

“Tôi đã rủ được 8 người bạn cùng chơi. Giờ tài khoản có hơn 10 Pi, tốc độ đào cũng gần 0,3 Pi mỗi giờ”, Nguyễn Nhật, một người dùng Pi Network tại TP HCM chia sẻ. “Thành tích” đạt được sau chưa đầy một ngày tham gia khiến anh Nhật hào hứng, thường xuyên chia sẻ lên Facebook để rủ mọi người. Tuy nhiên, bản thân anh cũng không biết việc này có tác dụng gì, ngoài việc hy vọng rằng Pi sau này có thể có giá trị như Bitcoin.

Trên các hội nhóm của người “đào Pi”, các đồng tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum thường xuyên được đưa ra như minh chứng cho giá trị của tiền điện tử. “Khi Bitcoin vừa ra đời, người ta bảo nó là trò lừa đảo. Ngày hôm nay muốn sở hữu 1 Bitcoin thì những người đó phải trả 1,2 tỷ đồng”, tài khoản Addy Trần viết, đồng thời khuyên mọi người không nên bỏ qua “cơ hội” đào tiền miễn phí trên smartphone.

Hiện giá trị của đồng Pi trên thị trường bằng 0. Người dùng chưa thể giao dịch, mua bán bằng đồng tiền này.

Tuy nhiên, các chuyên gia về tiền điện tử và bảo mật lo ngại dự án này có thể là một dạng “scam” – lừa đảo người dùng để lấy thông tin cá nhân.

Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn, chuyên gia Blockchain đang làm việc tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, cho rằng, Pi Network thiếu tính minh bạch của một dự án về blockchain.

“Nguyên tắc bất di bất dịch của blockchain là tính minh bạch. Pi Network có ứng dụng trên di động và các máy chủ xử lý thực tế, vậy tại sao không mở mã nguồn để cộng đồng xem xét mà phải đóng?”, ông Tuấn nghi ngờ.

Ông Tuấn cho rằng đồng tiền Pi có nhiều vấn đề vì người dùng Pi có tài khoản, nhưng không có địa chỉ ví và khóa bí mật, như vậy, sau này sẽ không thể chuyển tiền hay tiêu được. Tiền chỉ được lưu trên điện thoại hoặc server tập trung, người quản trị có thể thay đổi và tạo ra bao nhiêu tiền tùy theo ý muốn. “Khi đó, đồng tiền cũng không còn giá trị gì”, ông Tuấn nói.

Ứng dụng Pi Network được tải về và sử dụng miễn phí, nhưng theo ông Tuấn, người dùng chắc chắn sẽ “mất” thông tin cá nhân (như họ tên, số điện thoại hoặc facebook ID), thông tin xác thực eKYC. Ngoài ra, người dùng sẽ phải bỏ thời gian, công sức để lôi kéo người khác, lãng phí tài nguyên của điện thoại. Ứng dụng yêu cầu một số quyền truy cập thiết bị, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất thông tin.

Chuyên gia M. Ali từ trang TheCoinsPost đánh giá Pi Network giống một mô hình lừa đảo đa cấp. Theo Ali, người dùng không thể tự vào mạng lưới khai thác Pi, mà phải thông qua mã giới thiệu. Đây là biểu hiện của một mô hình kinh doanh theo kiểu kim tự tháp, thu hút mọi người bằng lời hứa về lợi nhuận nếu tuyển được thêm thành viên .

Giống ông Tuấn, M. Ali cũng nghi ngờ khi Pi Network không mở mã nguồn, đồng thời ứng dụng nhận hàng trăm nghìn đánh giá, nhưng phần nhiều là đánh giá “ảo”. Lời khẳng định “ứng dụng đào tiền điện tử đầu tiên trên smartphone” cũng không chính xác, khi trước đó có uPlexa và Electroneum sử dụng smartphone rồi.