K-19, tàu ngầm hạt nhân đen đủi nhất của Liên Xô
Với hàng loạt tai nạn từ lúc đóng đến khi loại biên, nhiều người coi K-19 là tàu ngầm bị nguyền rủa của hải quân Liên Xô.
Tàu ngầm K-19 gặp sự cố trên biển năm 1972. Ảnh: Wikipedia.
Cuối thập niên 1950, Liên Xô chế tạo chiếc tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa đạn đạo đầu tiên mang tên K-19 trong nỗ lực cạnh tranh sức mạnh trong lòng biển với Mỹ. Tuy nhiên, hàng loạt sự cố, trong đó có những tai nạn bí ẩn xảy ra trong quá trình đóng tàu khiến chiếc K-19 bị đặt biệt danh “Hiroshima”, theo War History.
K-19 là chiếc đầu tiên thuộc Đề án 658. Ngay từ khi khởi đóng, con tàu này đã gặp nhiều trục trặc dẫn tới chết người. Hai công nhân đóng tàu thiệt mạng trong một trận hỏa hoạn năm 1958, trong khi 6 người khác chết ngạt bởi khói sinh ra khi nhúng keo dán cao su vào bể nước. Trong quá trình nạp tên lửa, một kỹ sư bị ống phóng đè chết và một người khác thiệt mạng khi rơi giữa hai khoang tàu.
Sau khi K-19 sẵn sàng vươn khơi năm 1959, một buổi lễ được tổ chức để chào mừng thành tựu mới nhất của Liên Xô, cũng là niềm tự hào của hải quân nước này. Ngược với truyền thống hải quân, một nam quân nhân, thay vì nữ giới, được chọn để đập chai rượu vào tàu trong lễ hạ thủy. Tuy nhiên, chai rượu không vỡ và bị nảy khỏi đuôi tàu. Thủy thủ đoàn coi đây là điềm xấu, cho rằng K-19 đã bị nguyền rủa.
Năm 1960, do sai lầm của thủy thủ, lò phản ứng hạt nhân trên tàu gặp sự cố, khiến một thanh điều khiển quá trình phân hạch bị cong. Việc sửa chữa khiến chuyến ra khơi đầu tiên của K-19 bị hoãn, nhiều thành viên thủy thủ đoàn và cả thuyền trưởng bị giáng cấp. Quyền chỉ huy K-19 sau đó được bàn giao cho đại tá hải quân Nikolai Vladimirovich Zateyev, một sĩ quan đầy năng lực mới được thăng cấp.
Sau vài lần chạy thử nghiệm, K-19 đã bộc lộ hạn chế trong quá trình đóng. Lớp cao su phủ ngoài vỏ tàu bị bung ra, buộc phải sửa chữa thêm trong ụ nổi, hay khoang chứa lò phản ứng hạt nhân bị nước tràn vào. Các lỗi đều bắt nguồn từ thiết kế, nhưng K-19 là một tâm điểm trong cuộc chạy đua vũ trang, nên phần lớn chúng đều bị làm ngơ.
Ngày 30/4/1961, K-19 được biên chế với thủy thủ đoàn 139 người, trước khi thực hiện nhiệm vụ đầu tiên là diễn tập ở Bắc Đại Tây Dương, gần mũi phía nam của đảo Greenland. Tới ngày 4/7/1961, tàu tiếp tục gặp sự cố. Hệ thống làm mát lò phản ứng bị rò rỉ và ngừng hoạt động, khiến nhiệt độ lõi của lò tăng tới ngưỡng nguy hiểm. Hệ thống radio tầm xa cũng bị hỏng, nên thủy thủ không có cách nào để báo cáo tính hình.
Video đang HOT
Khi đó, K-19 đang hoạt động gần một căn cứ NATO ở Đại Tây Dương. Chỉ huy tàu lo ngại một vụ nổ hạt nhân trên K-19 sẽ khơi mào Thế chiến III. Dù lò phản ứng đã bị ngắt, nhiệt độ trong lò tiếp tục tăng đến 800 độ C, gây nguy cơ phát nổ và cần được làm mát ngay lập tức. Thuyền trưởng Zatayev lệnh cho một nhóm kỹ sư trực tiếp vào khoang chứa lò phản ứng, cắt một van trong lò và nối nó vào đường ống cấp nước.
Chiếc K-19 sau khi bị loại biên vào năm 1990. Ảnh: Wikipedia.
Dù biết nguy cơ nhiễm xạ, nhóm kỹ sư vẫn tuân lệnh và tiến vào khoang chứa lò phản ứng mà không có đầy đủ trang bị bảo hộ. Sự cố được khắc phục, nhưng nhóm kỹ sư bị nhiễm xạ nghiêm trọng và thiệt mạng sau đó một tháng. Hơi nước chứa chất phóng xạ bị giải phóng khi mở khoang chứa lò phản ứng đã thâm nhập vào hệ thống thông khí và lan ra khắp tàu, gây nguy hiểm cho toàn bộ thủy thủ đoàn.
Thuyền trưởng Zatayev hủy nhiệm vụ, cho K-19 tiến về phía nam với hy vọng gặp tàu ngầm Liên Xô gần đó. Một khu trục hạm Mỹ thu được tín hiệu cầu cứu từ K-19 và bắt đầu bám theo. Phía Mỹ đề nghị hỗ trợ nhưng Zatayev từ chối, do ông không muốn người Mỹ nắm thông tin về tàu ngầm hạt nhân đầu tiên của Liên Xô. Tuy nhiên, tình hình ngày một xấu đi, khiến Zatayev không có nhiều lựa chọn.
May mắn là tàu ngầm diesel-điện S-270 của Liên Xô kịp đến nơi và sơ tán thủy thủ đoàn. Chiếc K-19 sau đó được tàu cứu hộ kéo về cảng nhà và trở lại hoạt động sau vài tháng khắc phục sự cố. Trong vòng hai năm tiếp theo, có thêm 15 thủy thủ trên tàu thiệt mạng, còn vận rủi tiếp tục đeo bám tàu ngầm này đến khi nó bị loại biên năm 1990.
Tháng 11/1969, K-19 va chạm với tàu ngầm USS Gato của Mỹ trên biển Barents và bị hư hại nghiêm trọng. Vài năm sau, một vụ hỏa hoạn trên tàu cướp đi mạng sống của 12 thủy thủ. Vì những tai nạn liên tiếp trong 29 năm hoạt động, K-19 bị coi là chiếc tàu ngầm đen đủi nhất của hải quân Liên Xô.
Duy Sơn
Theo VNE
Tham vọng dùng nam châm diệt tàu ngầm Liên Xô của NATO
NATO từng có tham vọng thả hàng loạt khối nam châm để phát hiện và vô hiệu hóa tàu ngầm Liên Xô.
Tàu ngầm Liên Xô là nỗi sợ hãi cho hải quân các nước NATO. Ảnh: National Interest.
Vào thời kỳ cao điểm của Chiến tranh Lạnh, Liên Xô sở hữu hàng trăm tàu ngầm đầy uy lực, buộc các nhà hoạch định phương Tây làm mọi cách để đối phó. Một trong những ý tưởng ngớ ngẩn nhất là "bom nam châm nhẹ", nhằm tăng khả năng phát hiện tàu ngầm Liên Xô và khiến chúng mất khả năng hoạt động, theo National Interest.
Sử gia Steve Weintz cho biết vào cuối những năm 1940, công nghệ thu được từ Đức giúp Liên Xô hoàn thiện hạm đội tàu ngầm mạnh và hiện đại, đủ sức đe dọa các tuyến hàng hải của NATO. Trong cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, Liên Xô đã sở hữu lực lượng tàu ngầm lớn nhất thế giới với khoảng 300 tàu ngầm diesel-điện và hạt nhân.
Sức mạnh hạm đội dưới nước của Liên Xô vượt trội hoàn toàn so với NATO. Điều này buộc phương Tây tìm kiếm mọi giải pháp để đối phó với tàu ngầm Liên Xô. Một nhà khoa học Canada đề xuất giải pháp chế tạo thiết bị gây tiếng ồn dưới biển, với thành phần chính là cụm nam châm có khả năng bám dính lên vỏ kim loại của tàu ngầm Liên Xô để khiến chúng dễ bị phát hiện hơn.
Khối nam châm này sẽ không bám chặt vào thân tàu, mà chỉ dính một cách lỏng lẻo. Chuyển động trong nước sẽ làm nam châm đập vào thân tàu, gây tiếng ồn lớn và làm lộ vị trí. Thiết bị này đơn giản, nhưng đòi hỏi nhiều thời gian và nỗ lực để tháo bỏ. Nó có thể làm giảm khả năng sẵn sàng chiến đấu của biên đội tàu ngầm Liên Xô.
Cuối năm 1962, hải quân Anh đưa tàu ngầm diesel HMS Auriga tới Canada để tham gia huấn luyện chống ngầm với hải quân nước này. Anh từng giúp Canada thành lập lực lượng tàu ngầm, nên hai nước thường tổ chức tập trận chung.
Chiếc Auriga cũ kỹ dành phần lớn thời gian để mô phỏng tàu ngầm diesel Liên Xô trong bài tập tác chiến chống ngầm với lực lượng Mỹ và Canada. Trong một lần tập trận kéo dài ba tuần, HMS Auriga trở thành mục tiêu cho các tàu chiến mặt nước, máy bay và tàu ngầm khác, bao gồm cả tàu ngầm hạt nhân mới của hải quân Mỹ.
Trong cuộc tập trận này, Auriga bị tấn công bằng bom nam châm. Một máy bay tuần tra Canada đã thả lượng lớn nam châm xuống vị trí HMS Auriga hoạt động. Biện pháp này có vẻ kỳ dị, nhưng lại có hiệu quả đáng ngạc nhiên. Những khối nam châm bám vào tàu Auriga, gây hàng loạt tiếng va đập loảng xoảng, tất cả đều được nhận dạng trên hệ thống định vị thủy âm (sonar) của lực lượng tập trận. Tuy nhiên, sau đó hàng loạt vấn đề xảy ra.
HMS Auriga là tàu ngầm đầu tiên trúng bom nam châm. Ảnh: National Interest.
Khi HMS Auriga nổi lên vào cuối đợt tập trận, các nam châm đã lọt vào những lỗ hổng và rãnh nước trên vỏ tàu. Chúng nằm ở khắp mọi nơi và không thể được loại bỏ trên biển. Sau nhiều tuần nằm trong xưởng cạn ở Halifax, những khối nam châm mới được tháo hết, khiến hải quân Anh tiêu tốn nhiều chi phí và nhân lực.
Bom nam châm cũng đem lại kết quả tương tự với tàu ngầm Liên Xô, buộc nhiều chiếc phải quay trở về cảng, thay vì hoàn thành nhiệm vụ tuần tra. Nhưng vì sở hữu hạm đội tàu ngầm khổng lồ, việc thiếu hụt một số tàu không phải là vấn đề quá lớn đối với Liên Xô.
Nhưng NATO thì không có lợi thế như đối thủ. Các kíp săn ngầm không thể luyện tập với mục tiêu trúng bom nam châm. Họ cũng không có đủ tàu để thực hiện những cuộc tập trận tốn kém như vậy. Ý tưởng bom nam châm hoạt động chính xác như dự định, nhưng nó không phù hợp để triển khai trên quy mô lớn. Kết quả là dự án bị hủy chỉ sau vài lần triển khai.
Việt Hòa
Theo VNE
Sát thủ diệt ngầm nhanh nhất thế giới khiến Mỹ "khiếp vía" Tàu ngầm tấn công hạt nhân siêu nhanh lớp Lyra của Liên Xô từng là nỗi khiếp sợ của hải quân phương Tây và Mỹ vì các vũ khí thời đó hoàn toàn không thể đánh trúng tàu ngầm "sát thủ" này. Tàu ngầm hạt nhân Lyra sở hữu nhiều tính năng vượt trội mà các tàu ngầm ngày nay vẫn chưa thể...