Iran cam kết thúc đẩy đàm phán mang tính xây dựng về vấn đề hạt nhân

Nguyễn An15:16 10/12/2024

Ngày 9/12, Phó Tổng thống thứ nhất của Iran Mohammad Reza Aref khẳng định cam kết của nước này đối với các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân, song nhấn mạnh sẽ không chấp nhận những yêu cầu ép buộc hoặc điều kiện mà Tehran cho là không công bằng.

Phó Tổng thống thứ nhất Iran Mohammad-Reza Aref phát biểu trong cuộc Bộ trưởng Năng lượng Nga Sergey Tsivilev ở Tehran ngày 20/11/2024. Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo hãng thông tấn IRNA của Iran, trong chuyến thăm tới Cơ quan Năng lượng nguyên tử của nước này, Phó Tổng thống Aref nêu rõ Iran tiếp tục ưu tiên nỗ lực đàm phán mang tính xây dựng nhằm dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế, đồng thời duy trì hoạt động hạt nhân vì mục đích dân sự. Ông khẳng định Iran sẵn sàng tham gia trở lại thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện ( JCPOA) năm 2015 nếu các bên liên quan cũng tuân thủ các cam kết của mình. Ông đồng thời nhấn mạnh sự minh bạch của Iran trong các hoạt động hạt nhân nhằm đảm bảo việc sử dụng công nghệ và vật liệu hạt nhân phục vụ mục đích dân sự.

Cũng trong phát biểu của mình, Phó Tổng thống Aref đã chỉ trích việc phương Tây đe dọa kích hoạt điều khoản snapback (đảo ngược) nhằm tái áp đặt các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Iran. Quan chức này cảnh báo việc kích hoạt cơ chế này sẽ đánh dấu sự chấm dứt của JCPOA.

Cùng ngày, nhóm E3 (gồm Đức, Anh và Pháp) đã ra tuyên bố chung bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về việc Iran đẩy nhanh tốc độ làm giàu uranium, đồng thời cảnh báo bước điều này làm suy yếu nghiêm trọng JCPOA. Các nước thuộc E3 kêu gọi Tehran đảo ngược các bước đi này và ngừng càng hành động làm gia tăng căng thẳng trong vấn đề hạt nhân.

Video đang HOT

Tuyên bố trên được đưa ra sau khi Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi bày tỏ quan ngại Iran có kế hoạch tăng cả sản lượng và mức độ tinh khiết uranium làm giàu sát mức sản xuất vũ khí.

Một báo cáo mật của IAEA về chương trình hạt nhân của Iran đã tiết lộ nhà máy hạt nhân Fordo với bản thiết kế cập nhật mới nhất cho phép Tehran nâng khả năng làm giàu uranium tinh khiết lên tới 60%. Báo cáo cho biết thêm với thiết kế mới được công bố, sản lượng làm giàu uranium của nhà máy hạt nhân Fordo sẽ tăng vọt từ mức 4,7 kg lên hơn 34 kg/tháng.

Thông tin báo cáo được tiết lộ chỉ một tuần sau khi các quan chức châu Âu và Iran nhất trí sẽ tổ chức một cuộc họp tại Geneva trước khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025. Năm 2018, chính ông Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận JCPOA do Iran ký với Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc, Nga và Đức tháng 7/2015 và tái áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt Iran. Tehran sau đó đã thu hẹp việc thực hiện cam kết trong thỏa thuận này làm dấy lên lo ngại về nguy cơ tan vỡ của thỏa thuận. Từ đó đến nay, các nước tham gia còn lại đã nỗ lực thúc đẩy nhiều vòng đàm phán để cứu vãn thỏa thuận, song chưa đạt được kết quả.

Iran xác nhận đàm phán gián tiếp với Mỹ

Ngày 3/6, quyền Ngoại trưởng Iran Ali Bagheri xác nhận nước này đã tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp với Mỹ tại Oman.

Quang cảnh bên trong cơ sở làm giàu urani Fordow của Iran ở Qom. Ảnh: AFP/TTXVN

Trong khi đó, một số nước phương Tây cùng ngày đã trình lên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) dự thảo nghị quyết bày tỏ quan ngại về chương trình hạt nhân của quốc gia Trung Đông này.

Ông Bagheri đưa ra thông tin trên tại một cuộc họp báo nhân chuyến thăm Beirut. Ông Bagheri - từng là nhà đàm phán hàng đầu của Iran về vấn đề hạt nhân - nói thêm rằng các cuộc thảo luận với các nước phương Tây về chương trình hạt nhân của Tehran vẫn diễn ra. Tuy nhiên, ông không tiết lộ thời gian cụ thể của các cuộc đàm phán như vậy.

Hồi tháng 3, tờ Thời báo Tài chính (Financial Times) của Anh đưa tin ông Bagheri đã tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp với Mỹ tại Oman hồi đầu năm 2024, trong bối cảnh căng thẳng ở khu vực Trung Đông gia tăng sau khi nổ ra xung đột giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas hồi tháng 10 năm ngoái.

Cũng trong ngày 3/6, tại cuộc họp Hội đồng thống đốc IAEA, ba nước gồm Anh, Pháp và Đức đã đưa ra một dự thảo nghị quyết, trong đó tiếp tục kêu gọi Iran hợp tác với IAEA về hoạt động giám sát chương trình phát triển hạt nhân của Tehran.

Theo các nguồn tin ngoại giao, dự thảo nghị quyết của 3 nước nói trên kêu gọi Tehran cung cấp những giải thích đáng tin cậy về "dấu vết của urani" được tìm thấy tại 2 địa điểm chưa được khai báo tại Iran và đảo ngược quyết định của nước này về việc hạn chế các cuộc thanh sát. Ngoài ra, tài liệu cũng bày tỏ quan ngại về những thông tin gần đây được đưa ra ở Iran về năng lực hạt nhân của nước này. Dự kiến, IEAE sẽ bỏ phiếu về dự thảo nghị quyết trên vào cuối tuần.

Tại cuộc họp, Tổng Giám đốc IAEA, ông Rafael Grossi bày tỏ quan ngại về mối quan hệ hợp tác giữa cơ quan này và Iran về việc giám sát hạt nhân đã suy giảm nghiêm trọng trong những năm gần đây. Ông Grossi khẳng định sẵn sàng thảo luận với chính quyền mới của Iran sau cuộc bầu cử Tổng thống ở nước này vào ngày 28/6 tới.

IAEA cho rằng Iran đang làm giàu uranium đến độ tinh khiết 60%. Con số này thấp hơn mức 90% cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân, song lại cao hơn nhiều so với mức giới hạn 3,67% mà Iran cam kết trong thỏa thuận mà Tehran và Nhóm P5 1 (gồm 5 nước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Anh, Pháp, Mỹ, Nga và Trung Quốc cùng với Đức) ký kết năm 2015.

Hồi tháng 11/2022, IAEA đã thông qua nghị quyết, yêu cầu Iran khẩn trương hợp tác với cơ quan này trong cuộc điều tra về sự tồn tại của urani tại hai địa điểm ở Iran mà cơ quan này cho rằng vẫn "chưa được khai báo". Về phần mình, Tehran lên án nghị quyết năm 2022, coi đây là hành động mang tính chính trị và không mang tính xây dựng. Iran luôn khẳng định nước này hoàn toàn minh bạch trong vấn đề hạt nhân, đồng thời cho biết các hoạt động hạt nhân của mình đều phục vụ mục đích hòa bình và phù hợp với các quy tắc, quy định quốc tế về an toàn hạt nhân theo thỏa thuận với IAEA.

Iran đã ký thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA) với nhóm P5 1. Theo thỏa thuận, Iran hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy việc các nước phương Tây dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với nước này. Tuy nhiên, Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận này vào tháng 5/2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đơn phương đối với Iran, khiến Tehran từ bỏ một số cam kết hạt nhân theo thỏa thuận. Các cuộc đàm phán về việc khôi phục JCPOA được bắt đầu vào tháng 4/2021 tại thủ đô Vienna của Áo. Đàm phán đã diễn ra nhiều vòng nhưng không đạt được đột phá đáng kể nào kể từ khi vòng đàm phán gần đây nhất kết thúc vào tháng 8/2022.

Iran nêu điều kiện để sớm hoàn tất đàm phán hạt nhân Theo phóng viên TTXVN tại Trung Đông, ngày 11/3, Iran cho rằng các cuộc đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với nước này có thể sớm hoàn tất nếu phía các cường quốc thể hiện ý chí chính trị cần thiết. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani....