IPO “hàng khủng” thất bại, vì đâu nên nỗi?

Từ đầu năm đến nay, không ít đợt chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng ( IPO) của những doanh nghiệp lớn rơi vào tình cảnh ế ẩm như Tổng công ty Cao su Việt Nam ( VRG), Tổng công ty Phát điện 3 ( Genco 3), Tổng công ty Hàng hải Việt Nam ( Vinalines). Nguyên nhân thất bại và kinh nghiệm nào rút ra từ các trường hợp này?

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư Chứng khoán, ông Vũ Đức Tiến, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) cho rằng, có nhiều lý do dẫn đến sự thất bại của các doanh nghiệp khi IPO.

Ở Genco 3 và VRG là do tỷ lệ nắm giữ cổ phần của Nhà nước quá cao, VRG còn hạn chế không cho người nước ngoài nắm giữ.

Tại Vinalines, gánh nặng nợ và hoạt động kinh doanh cốt lõi không tốt nên khó thu hút nhà đầu tư. IPO thời gian gần đây kém hấp dẫn còn bởi quy định hạn chế tín dụng chảy sang thị trường chứng khoán trong Thông tư 36/2014/TT-NHNN kéo dài quá lâu.

Về cơ bản, doanh nghiệp có quy mô lớn, nhưng kém hấp dẫn, là lý do chính khiến đợt IPO thất bại. Nhà đầu tư thấy nội tại doanh nghiệp không ổn nên e ngại đầu tư.

Công ty Chứng khoán FPT nhận xét, với VRG, nông nghiệp là mảng kinh doanh cốt lõi, đem lại 70% doanh thu và lợi nhuận trước thuế.

VRG có quy mô lớn, mô hình tổ chức phức tạp, hoạt động trong lĩnh vực có nhiều rủi ro là yếu tố khiến việc gọi vốn từ các nhà đầu tư gặp khó khăn. Nhà đầu tư là các tổ chức tài chính đánh giá, VRG chưa đủ sức hấp dẫn để họ rót vốn.

Luật sư Lê Nết, Công ty Luật LNT Lawyer, thành viên Tổ trọng tài quốc tế – Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhìn nhận, tình trạng cổ phần ế ẩm của doanh nghiệp nhà nước khi IPO xuất phát từ việc nhà đầu tư chưa có niềm tin ở doanh nghiệp và tình hình kinh doanh, tài chính của doanh nghiệp có những điểm yếu kém. Một phần nữa là do tình hình thị trường chứng khoán khi đó không thuận lợi, khiến nhà đầu tư thận trọng.

Theo luật sư Lê Nết, người mua bao giờ cũng muốn mua khối lượng lớn cổ phần với giá rẻ.

Do đó, doanh nghiệp càng bán cổ phần số lượng lớn sẽ càng hấp dẫn nhà đầu tư, vấn đề còn lại là Nhà nước xem xét lựa chọn giá bán tốt với lợi nhuận trước mắt, hay hướng tới đại chúng hóa doanh nghiệp với triển vọng lợi nhuận lâu dài trong tương lai.

Các doanh nghiệp cần tăng tỷ lệ chào bán ra công chúng và tỷ lệ mà nhà đầu tư nước ngoài có thể tham gia.

Giới phân tích cho rằng, để hấp dẫn nhà đầu tư, doanh nghiệp cần cải thiện “ sức khỏe”, minh bạch thông tin, có định hướng, chiến lược phát triển rõ ràng, qua đó gia tăng niềm tin đối với nhà đầu tư.

Khi tiến hành IPO, đầu tiên, nền tảng doanh nghiệp phải tốt, phương thức IPO chỉ hỗ trợ doanh nghiệp, bởi “có bột mới gột nên hồ”. Tiếp theo đó là công đoạn tìm thuê đơn vị tư vấn tốt.

Nếu cốt lõi doanh nghiệp không tốt, nhà tư vấn khó có thể thuyết phục được nhà đầu tư và ngược lại, nếu doanh nghiệp tốt mà không thuê được đơn vị tư vấn tốt cũng không dễ dàng kết nối được nhà đầu tư.

Để IPO thành công, doanh nghiệp cần chú trọng cải thiện hoạt động cốt lõi, nếu tình hình kinh doanh chưa tốt, doanh nghiệp nên tiếp tục tái cơ cấu.

“Không nên nóng vội khi IPO, bởi IPO là một bước ngoặt quan trọng của doanh nghiệp, giúp thay đổi về mặt sở hữu, cách tiếp cận thị trường, cách thức kinh doanh, nên doanh nghiệp phải chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước.

IPO vô cùng quan trọng, nếu không chuẩn bị kỹ từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp đến mục tiêu, chiến lược trong thời gian tới, doanh nghiệp dễ thất bại”, Tổng giám đốc SHS nói.

Tháng 2/2018, VRG bán được gần 101 triệu cổ phần trong tổng số 475,1 triệu cổ phần đưa ra đấu giá, với giá đầu thành công bình quân 13.011 đồng/cổ phần (giá khởi điểm 13.000 đồng/cổ phần).

Cũng trong tháng 2/2018, Genco 3 chào bán 267 triệu cổ phần, với giá khởi điểm 24.600 đồng/cổ phần, nhưng chỉ bán được hơn 7,5 triệu cổ phần.

Đầu tháng 9/2018, Vinalines chào bán ra công chúng hơn 488,8 triệu cổ phần, với giá khởi điểm 10.000 đồng/cổ phần, kết quả chỉ bán được hơn 5,4 triệu cổ phần.

Hải Yến

Theo tinnhanhchungkhoan.vn