Hy Lạp – điểm sáng hiếm giữa Covid-19 châu Âu

Hy Lạp nhiều năm nay chìm trong bất ổn khiến họ không được đánh giá cao về năng lực ứng phó với dịch bệnh, song thực tế đang cho thấy điều ngược lại.

Hy Lạp được đánh giá là một trong những thành viên có nhiều vấn đề nhất của Liên minh châu Âu (EU) vì khủng hoảng tài chính, tham nhũng và bất ổn chính trị. Nhưng trong đại dịch Covid-19, họ đã tạo được “kỳ tích” đầy bất ngờ khi dịch bệnh đang được kiểm soát tốt hơn nhiều so với kỳ vọng.

Nhân viên trong trang phục bảo hộ phun chất khử trùng tại một phòng tiếp dân ở khu ngoại ô Dafni, phía đông thủ đô Athens, Hy Lạp, ngày 9/3. Ảnh: AP.

Khi nCoV tràn lan khắp châu Âu, không ít người Hy Lạp lo sợ rằng họ sẽ trở thành Italy hay Tây Ban Nha thứ hai. Sau tất cả, hệ thống y tế Hy Lạp đã bị suy yếu nghiêm trọng sau một thập kỷ khủng hoảng tài chính. Bên cạnh đó, Hy Lạp còn là một trong những nước có dân số già nhất EU, chỉ xếp sau Italy, đồng nghĩa, dân số dễ bị mắc bệnh hơn. Nhưng số ca tử vong và các trường hợp đang được chăm sóc đặc biệt báo cáo tại Hy Lạp vẫn còn khá nhỏ nếu so với những nước châu Âu khác.

Giờ đây, quốc gia vốn bị coi là “đứa con hư” của EU đang ăn mừng vì cách phản ứng trước Covid-19 của chính phủ và mong chờ mở cửa trở lại nền kinh tế.

“Hy Lạp đã hành động vượt mọi kỳ vọng”, Kevin Featherstone, giám đốc trung tâm nghiên cứu Hellenic Observatory tại Trường Kinh tế London, Anh, nhận xét.

Vì Hy Lạp mới chỉ xét nghiệm một phần nhỏ dân số nên không thể chắc chắn về mức độ lan rộng của virus ở nước này. Tuy nhiên, số ca tử vong ở mức thấp, 138 ca trên 10,7 triệu dân, một tỷ lệ khiến giới chuyên gia phải bất ngờ và thở phào nhẹ nhõm.

Hôm 28/4, hơn một tháng sau khi chính phủ áp đặt lệnh phong tỏa, Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis đã công bố kế hoạch nới lỏng các biện pháp giới hạn nhằm từng bước đưa đất nước hoạt động bình thường trở lại.

Đến nay, chỉ có gần 70.000 người được xét nghiệm nCoV tại Hy Lạp nhưng các chuyên gia đồng tình cho rằng việc chính phủ nhanh chóng áp dụng cách biệt cộng đồng và củng cố hệ thống y tế vốn ốm yếu của đất nước đã giúp ngăn chặn dịch bùng phát. Mặt khác, tinh thần sẵn sàng tuân thủ của người dân cũng khiến Covid-19 bị kìm chân.

Ngày 27/2, chưa đầy 24 giờ sau khi Hy Lạp ghi nhận ca nhiễm nCoV đầu tiên ở Thessaloniki, thành phố lớn thứ hai nước này, chính quyền đã lập tức hủy bỏ một lễ hội đường phố thường niên. Ngày 11/3, Hy Lạp đóng cửa trường học. Hai ngày sau, nhà chức trách ra lệnh hạn chế đi lại và đóng cửa quán cà phê, nhà hàng, thư viện, bảo tàng cùng những địa điểm thu hút đông người khác.

Bất kỳ ai từ nước ngoài trở về đều phải cách ly bắt buộc trong hai tuần, nếu không sẽ bị phạt 5.400 USD. Mọi người dân trên cả nước được yêu cầu thông báo cho chính quyền mỗi lần họ ra khỏi nhà.

Hiện tại, Hy Lạp ghi nhận gần 2.600 ca nhiễm nCoV. Để so sánh, Bỉ báo cáo tới hơn 47.000 ca nhiễm và hơn 7.300 trường hợp tử vong, dù hai nước có cùng quy mô dân số.

Nhân viên y tế khử trùng túi đựng thi thể bệnh nhân nhiễm nCoV tại một bệnh viện ở Athens. Ảnh: Reuters.

Bắt đầu từ tháng hai, Hy Lạp đã nỗ lực tăng tới 70% số giường chăm sóc đặc biệt (ICU) và thêm 3.337 nhân viên y tế tại các bệnh viện, Bộ trưởng Y tế Vassilis Kikilias cho hay.

“Tốc độ phản ứng rất nhanh”, Anastasia Kotanidou, phó giáo sư Khoa Chăm sóc Đặc biệt Đại học Athens, chủ tịch Hiệp hội Chăm sóc Chuyên sâu Hy Lạp, nhận định. Nếu không được củng cố, hệ thống y tế sẽ không thể đối phó với dịch bệnh.

Trên cả nước, nhiều người dân Hy Lạp nhanh chóng chấp nhận tình trạng bình thường mới, thậm chí hủy cả việc tụ tập thành nhóm để nướng thịt cừu nhân dịp Lễ Phục sinh Chính thống giáo. Chỉ vài tháng trước, điều này dường như là không tưởng.

Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy hai gương mặt quan trọng nhất của Hy Lạp hiện nay là Sotiris Tsiodras, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Athens, và Nicholas Hardalias, thứ trưởng Bộ Bảo vệ Dân sự. Bác sĩ Tsiodras và Thứ trưởng Hardalias nhận nhiệm vụ tổ chức các cuộc họp báo hàng ngày về Covid-19.

Theo Featherstone, chính phủ Hy Lạp đang “tính toán có khoa học” khi để bác sĩ Tsiodras dẫn dắt về chính sách và trao cho Thứ trưởng Hardalias quyền giám sát phản ứng của quốc gia trước dịch bệnh, giúp mọi thứ diễn ra suôn sẻ. “Đây đều không phải những hành động điển hình của chính phủ Hy Lạp khi đối diện với thách thức”, ông nói.

Pavlos Eleftheriadis, đạo diễn sân khấu về hưu tại rạp hát quốc gia ở phía bắc Hy Lạp, cho biết ông rất ngạc nhiên khi chứng kiến phản ứng của chính phủ trước dịch bệnh.

“Tôi cảm thấy tự hào rằng chúng ta có một nhà nước hoạt động hiệu quả, có những chính trị gia biết lắng nghe các nhà khoa học”, ông nói.

Dù vậy, chính phủ Hy Lạp vẫn vấp phải một số chỉ trích. Chưa đầy 1% dân số được xét nghiệm nCoV, làm dấy lên hoài nghi về tính chính xác của các con số. Xét nghiệm chỉ tập trung vào những người nhập viện có triệu chứng bệnh và những người đã tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm nCoV cùng người từ nước ngoài trở về.

Đã có những ổ dịch bùng phát tại các trại tị nạn của Hy Lạp và bất chấp lời kêu gọi sơ tán, một số người tị nạn lại được phép ra ngoài cộng đồng.

Ít nhất 150 người tại một khách sạn được dùng làm nơi lưu trú cho người tị nạn đã dương tính với nCoV trong tháng này. Những người tị nạn chỉ được làm xét nghiệm sau khi một nhân viên khách sạn cùng chồng cô và một phụ nữ mang thai đến từ Somalia, nhận kết quả dương tính.

Nhiều người khác lại bày tỏ lo lắng trước những báo cáo về hành vi lạm quyền của cảnh sát trong khi thực thi các biện pháp phong tỏa, bao gồm cả việc sử dụng vũ lực quá mức.

Fani Kountouri, phó giáo sư khoa học chính trị và truyền thông chính trị tại Đại học Panteion ở Athens, đánh giá tâm lý hài lòng hiện tại đối với chính quyền có thể dễ dàng biến mất, phụ thuộc vào cách quốc gia đối phó với những tác động kinh tế từ đại dịch.

Du lịch, chiếm 18% GDP Hy Lạp, được dự đoán là ngành bị thiệt hại nặng nề nhất. Ngành du lịch Hy Lạp mới chỉ đang trên đà phục hồi từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009.

Hôm 28/4, Thủ tướng Mitsotakis thông báo từ ngày 4/5, các hiệu sách, tiệm làm tóc và một số cửa hàng khác sẽ được mở cửa trở lại. Người dân Hy Lạp cũng không cần báo cáo với chính quyền trước khi rời khỏi nhà.

Nhà thờ sẽ mở cửa trở lại nhưng chỉ tổ chức các nghi lễ cá nhân. Trường trung học sẽ mở cửa vào cuối tháng 5, trong khi nhà hàng, khách sạn có thể bắt đầu hoạt động trở lại từ ngày 1/6.

Nhiều người dân Hy Lạp cảm thấy tự hào vì đất nước họ đang hiện lên là một câu chuyện thành công hiếm có trong EU giữa đại dịch Covid-19.

Costas Thimioudis, tài xế taxi 50 tuổi ở Thessaloniki, cho hay ông không phải ngường ủng hộ mù quáng chính quyền nhưng ông hài lòng với cách giới chức phản ứng.

“Chính phủ Hy Lạp có các biện pháp đối phó sớm hơn hầu hết phần còn lại của châu Âu”, ông nói.

“Một số người châu Âu không coi trọng chúng tôi”, Costas Hatzopoulos, 54 tuổi, nhà nông học ở Thessaloniki, nói. “Chúng tôi đã chứng minh họ hoàn toàn sai lầm”.