Hoàng thân Philip, người dẫn đường thầm lặng trọn một thế kỷ

Cuộc đời của Philip ngay từ đầu đã rất ấn tượng. Là cháu trai của Vua Constantine I ( Hy Lạp), Hoàng tử của cả Hy Lạp và Đan Mạch chào đời năm 1921 ngay trên bàn ăn của một biệt thự trên đảo Corfu.

Công tước xứ Edinburgh, Phu quân của Nữ hoàng Anh Elizabeth II đã qua đời ngày 9/4/2021. Ảnh: CNN

Trong một lời tri ân đặc biệt dành cho cố phu quân, Nữ hoàng Anh Elizabeth II nói: “Tôi tin rằng Hoàng thân Philip nổi tiếng với việc từ chối những lời khen ngợi dưới bất kỳ hình thức nào. Nhưng trong suốt thời gian đó, ông ấy luôn là một sức mạnh và người dẫn đường”.

Hoàng tử bé lưu vong

Cuộc đời của Philip ngay từ đầu đã rất ấn tượng. Hoàng tử cháu trai của Vua Constantine I (Hy Lạp), chào đời năm 1921 ngay trên bàn ăn trong một biệt thự trên đảo Corfu, Hy Lạp.

Ông bị buộc phải lưu vong chỉ 18 tháng sau đó, khi chế độ quân chủ Hy Lạp bị lật đổ bởi một cuộc chính biến quân sự. Chính trải nghiệm của gia đình đã hình thành nên mong muốn sau này của Philip là hiện đại hóa Hoàng gia Anh, với hy vọng sẽ trở nên phù hợp hơn với các thần dân của Nữ hoàng.

Philip được đưa lên tàu HMS Calypso của Anh – một tuần dương hạm được giao nhiệm vụ bí mật đưa Hoàng gia Hy Lạp đến nơi an toàn. Cậu bé ngủ trong chiếc cũi làm từ một hộp đựng trái cây cũ.

Không quốc tịch và nghèo khó – theo tiêu chuẩn của các hoàng gia-, gia đình Philip đã mất vài năm sau đó đi lại ở nhờ nhà những người họ hàng châu Âu, khi lục địa già rơi vào cuộc biến động chính trị và kinh tế dẫn đến Thế chiến thứ hai.

Gia đình Hoàng tử Philip trong kỳ nghỉ năm 1928 tại Mamaia, Romania. Lần lượt từ trái sang: Công chúa Fedora, Vua Michael và mẫu thân – Công nương Helene, Công chúa Irene, Công chúa Marguerite, Hoàng tử Philip và Hoàng tử Paul. Ảnh: CNN

Mẹ của Philip, Công nương Alice, được đưa vào một bệnh viện tâm thần vào năm 1930. Điều này có nghĩa là Philip hiếm khi nhìn thấy cha mẹ mình trong những năm lớn lên. Thay vào đó, cậu được một người chú, là Lord Louis Mountbatten, bảo trợ và gửi đến một loạt trường nội trú ở Anh, Đức và Scotland.

Năm 1935, Hy Lạp đã bỏ phiếu để khôi phục chế độ quân chủ, nhưng cha của Philip là Andrew đã chống lại áp lực từ Athens buộc con trai ông phải tham gia nghĩa vụ quân sự. Thay vào đó, Philip vẫn học tại Gordonstoun, ngôi trường ở Scotland, nơi sau này ông gửi các con trai của mình, bao gồm Thái tử Charles, theo học. Chính tại đây, Philip bắt đầu chuẩn bị cho quá trình huấn luyện để gia nhập Hải quân Hoàng gia Anh.

Bi kịch ập đến vào năm 1937, khi chị gái của Philip là Cecile qua đời trong một vụ tai nạn máy bay khi cô đang chuẩn bị “vượt cạn”. Chồng và đứa con sinh non của Cecile đều không qua khỏi.

Những năm chiến tranh và cuộc gặp gỡ định mệnh

Philip gia nhập Hải quân Hoàng gia Anh vào năm 1939. Cùng năm đó ông gặp Elizabeth khi công chúa đến thăm trường Cao đẳng Hải quân Hoàng gia ở Dartmouth với cha mình, Vua George VI. Chuyến đi được sắp xếp bởi người chú Mountbatten.

Một trong những người em họ của Philip, Lady Kennard, đã mô tả Hoàng tử tuổi teen khi đó “giống như một thanh niên Viking, tóc vàng, mạnh mẽ, rất đẹp trai, và làm rung động trái tim của tất cả mọi người”.

Là một công dân Hy Lạp, ban đầu Philip ban đầu được phục vụ trong hải quân Anh như một “người nước ngoài trung lập”, chỉ tham gia các nhiệm vụ hộ tống và vận tải.

Nhưng sau khi Italy xâm lược Hy Lạp vào năm 1940, ông được điều lên tàu Valiant, một thiết giáp hạm sau đó hoạt động ở Địa Trung Hải.

Philip thăm binh sĩ của trường hải quân ở Corsham, Anh vào khoảng năm 1946.

Philip được khen ngợi trong trận đánh đêm vào năm 1941 gần Mũi Matapan, nơi người Anh đã tiêu diệt phần lớn hạm đội Ý. Sau đó, ông được tặng thưởng Huy chương Thập tự Chiến tranh Hy Lạp.

Sau nhiều lần thăng chức, Philip nhận quân hàm thượng úy đầu tiên của tàu HMS Whelp vào năm 1944, con tàu khu trục sau đó được triển khai ở Thái Bình Dương trong các hoạt động chung với Hải quân Mỹ, bao gồm cả cuộc đổ bộ tại Iwo Jima, Nhật Bản.

Khi hòa bình lập lại sau Thế chiến thứ 2, Philip vẫn phục vụ trong hải quân, nhưng tình bạn nhen với Elizabeth đã nảy nở thành một mối tình công khai.

Kết hôn với Công chúa Hoàng gia Anh

Năm 1947, Philip nhập tịch Anh, từ bỏ tước vị hoàng gia Hy Lạp – Đan Mạch và đổi họ sang họ của người chú – cha đỡ đầu của mình, trở thành Philip Mountbatten.

Philip và Công chúa Elizabeth kết hôn tại Tu viện Westminster vào năm 1947. Ngay sau đó, ông quay trở lại hải quân, thăng lên cấp thượng uý chỉ huy.

Công chúa Elizabeth và Hoàng tử Philip vẫy tay chào đám đông từ ban công Cung điện Buckingham ngay sau đám cưới cử hành ở Tu viện Westminster, London năm 1947. Ảnh: CNN

Vừa được phong tước hiệu Công tước xứ Edinburgh, Philip đã phải từ bỏ sự nghiệp hải quân của mình để thực hiện các nghĩa vụ hoàng gia sau khi nhà vua Anh lúc bấy giờ, George VI, lâm bệnh.

Vua George VI băng hà vào ngày 6/2/1952, trong lúc Philip và Elizabeth đang có chuyến công du chính thức tới Kenya. Chính Philip là người đã báo tin buồn cho vợ mình – lúc này là Nữ hoàng Anh.

Cặp đôi Hoàng gia vốn đã có hai người con trước khi Elizabeth lên ngôi, đó là Thái tử Charles sinh năm 1948 và Công chúa Anne năm 1950. Sau khi Elizabeth trị vì vương quốc, họ có thêm hai người con là Hoàng tử Andrew 1

Trong những năm đầu hôn nhân, Hoàng thân Philip đã tận hưởng đỉnh cao sự nổi tiếng của mình. Trong chuyến công du lớn đầu tiên cùng Nữ hoàng – đến Canada và Mỹ vào năm 1951 – cặp đôi đã thu hút rất đông công chúng chào đón.

Công chúa Elizabeth và Hoàng tử Philip vẫy chào người dân trong chuyến thăm Hamilton, Canada năm 1951. Ảnh: CNN

Sophie Wessex, con dâu út của Hoàng thân Philip, đã chia sẻ về cách Nữ hoàng và phu quân tận hưởng sự đồng hành cùng nhau sau hơn 7 thập kỷ. “Ông là một người bạn đời tuyệt vời của Nữ hoàng. Tôi nghĩ rằng trở thành Nữ hoàng có thể là một công việc khá cô đơn. Nhưng là một phụ nữ quyền lực nhất, khi có một người nào đó để dựa vào, để cùng trò chuyện mọi thứ, có thể thành thật sau những cánh cửa đóng kín, tôi không nghĩ Nữ hoàng có thể lựa chọn tốt hơn”.

Những thú vui một thời

Công tước xứ Edinburg (tước hiệu của Hoàng thân Philip) từng nói về cuộc đấu tranh của bản thân để tìm ra mục đích sống nơi Hoàng gia, nói rằng ông nhận nhiệm vụ này vì nghĩa vụ chứ không phải vì đam mê.

Hoàng thân Philip trong một trận đấu polo. Ảnh: CNN

“Tôi không muốn trở thành chủ tịch của Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới. Tôi được yêu cầu làm điều đó. Nói thật là tôi muốn ở lại hải quân”, ông chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn vào năm 1992

Nhưng chính vì những hoạt động thiện nguyện mà chắc chắn nhiều người sẽ nhớ Philip. Tính đến năm 2016, hơn 2,4 triệu người đã được trao giải Giải thưởng Công tước Edinburgh chỉ riêng ở Vương quốc Anh.

Ông cũng là người bảo trợ hoặc thành viên của 785 tổ chức quốc gia, trong đó có nhiều tổ chức từ thiện.

Tính đến tháng 5/2017, Điện Buckingham cho biết Hoàng thân Philip đã thực hiện 22.191 cuộc gặp riêng kể từ khi trở thành phu quân của Nữ hoàng vào năm 1952.

Ông cũng thực hiện 637 chuyến thăm một mình ở nước ngoài, hơn 1/3 trong số đó là đến các nước thuộc Khối thịnh vượng chung. Hoàng thân cũng đã có 5.493 bài phát biểu và là tác giả của 14 cuốn sách.

Tuy nhiên, Hoàng thân Philip cũng dành nhiều thời gian để theo đuổi sở thích của mình: bao gồm chơi polo, tiệc nướng, đua xe ngựa hay chỉ đơn giản là chọc vui người khác. Ông thậm chí còn được đào tạo để trở thành một phi công. Niềm đam mê bay của Philip đã dẫn đến suy đoán rằng ông có thể đã đưa Nữ hoàng đến dinh thự Balmoral ở Scotland để nghỉ ngơi trước khi bà đăng quang vào ngày 2/6/1952.

Người dẫn đường thầm lặng

Hoàng thân Philip giơ mũi chào trong vai trò Đại uý Thuỷ quân lục chiến Hoàng gia, khi dự lễ diễu hành ở tiền đường Điện Buckingham vào tháng 8/2017. Ảnh: CNN

Philip không có vai trò hiến pháp nào ngoài vị trí cố vấn riêng, mặc dù vào năm 1952 Nữ hoàng tuyên bố rằng ông có “vị trí ưu việt và được ưu tiên” bên cạnh mình “trong mọi trường hợp và trong tất cả các cuộc họp, trừ trường hợp được quy định khác bởi Quốc hội”.

Hoàng thân Philip đã nghỉ hưu từ rất lâu. Trong một cuộc phỏng vấn với BBC nhân sinh nhật lần thứ 90 vào năm 2011, Hoàng thân nói rằng đã đến lúc ông phải lùi lại một bước.

“Tôi nghĩ rằng tôi đã làm xong việc của mình, tôi muốn tận hưởng bản thân bây giờ … với ít trách nhiệm hơn, bớt điên cuồng gấp gáp hơn, ít chuẩn bị hơn, ít phải cố gắng nghĩ ra điều gì đó để nói,” Hoàng thân chia sẻ.

Tuy nhiên, ông vẫn tiếp tục xuất hiện bên cạnh Nữ hoàng. Vào năm 2012, ông đã ở bên Nữ hoàng Elizabeth khi bà thực hiện lịch trình bận rộn với công chúng trên khắp Vương quốc Anh để đánh dấu 60 năm ở ngôi. Trong bài phát biểu trước Quốc hội vào tháng 3/2012, Nữ hoàng Elizabeth cho biết sự ủng hộ của gia đình là “vượt quá mức” trong suốt triều đại của bà.

Trong một lời tri ân đặc biệt dành cho phu quân, bà nói: “Tôi tin rằng Hoàng thân Philip nổi tiếng với việc từ chối những lời khen ngợi dưới bất kỳ hình thức nào. Nhưng trong suốt thời gian đó, ông luôn là một sức mạnh và người dẫn đường”.

Nữ hoàng và Phu quân trong chuyến thăm Không quân Hoàng gia ở Wolverhampton, England, tháng 7/2012. Ảnh: CNN

Hoàng thân Philip cuối cùng đã từ giã cuộc sống công khai vào mùa thu năm 2017 mặc dù vẫn tiếp tục xuất hiện trong những sự kiện gia đình. Ông tham dự đám cưới của cháu trai – Hoàng tử Harry và Meghan Markle vào tháng 5/2018, sau đó là đám cưới của cháu gái – Công chúa Eugenie với Jack Brooksbank vào tháng 10 năm đó.

Vào tháng 7/2020, ông dự buổi lễ trao quân hàm cho Nữ Công tước xứ Cornwall, và đó là lần cuối cùng Hoàng thân xuất hiện trước công chúng.

Qua đời ngày 9/4 sau khi đã đi qua gần trọn một thế kỷ, Hoàng thân Philip để lại niềm thương tiếc và kính ngưỡng với Hoàng gia, công chúng Anh và thế giới.

Thủ tướng Anh Boris Johnson đã bày tỏ sự tôn kính đối với Công tước Edinburgh, nói rằng ông đã “giành được tình cảm của nhiều thế hệ ở Vương quốc Anh, trên toàn Khối thịnh vượng chung và trên toàn thế giới.”

Tổng thống Mỹ Joe Biden và đệ nhất phu nhân Jill Biden cho biết trong một tuyên bố: “Hoàng thân Philip hạnh phúc cống hiến hết mình cho người dân Vương quốc Anh, Khối thịnh vượng chung và gia đình. Tác động từ nhiều thập kỷ phục vụ công chúng của ông được thể hiện rõ ràng trong những nỗ lực vì môi trường mà ông là người dẫn đầu, trong các thành viên của Lực lượng Vũ trang mà anh ấy ủng hộ, trong những người trẻ tuổi mà ông truyền cảm hứng”.

Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama thì ca ngợi cố Hoàng thân là “một người phi thường”, người đã “cho cả thế giới thấy ý nghĩa của việc trở thành một người chồng hỗ trợ cho một người phụ nữ quyền lực”.