Hoãn vì dịch Covid, triển lãm thời trang xa hoa và giá trị bậc nhất lại mở cửa

Triển lãm “About Time: Fashion and Duration” của Viện Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan đã gợi cho chúng ta nhiều cảm xúc về lịch sử thời trang cũng như sự sáng tạo trong trang phục hiện đại đem khái niệm vượt thời gian đến với công chúng.

Cuộc triển lãm được mong chờ từ lâu “About Time: Fashion and Duration” của Viện Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan đã được mở cửa vào tháng 11 này. Cuộc triển lãm đã bị hoãn lại do dịch COVID-19, ban đầu dự kiến sẽ mở cửa vào tháng Năm. Nhân kỷ niệm 150 năm thành lập bảo tàng, cuộc triển lãm mang đến các mẫu thời trang vượt thời gian và cách hàng may mặc có thể chịu đựng được thử thách của thời gian. Nhưng chỉ muốn làm cho một bộ quần áo thực sự vượt thời gian? Giám đốc Sáng tạo của Louis Vuitton, Nicolas Ghesquière từng nói – “Đừng bao giờ quên rằng những gì trở nên vượt thời gian, chúng đã từng rất mới.”

Thời trang chắc chắn là sự phản ánh của thời gian và văn hóa trong các xã hội, và tính chủ quan của thời gian liên quan đến thời trang được ghi lại trong lịch sử của chính chúng ta. Tuy nhiên, ý tưởng về sự vượt thời gian trong thời trang có vẻ nghịch lý theo định nghĩa: đó là trạng thái tồn tại bị động của thời gian và những thay đổi. Vậy tại sao các nhà mốt thời trang cố gắng đạt được trạng thái phủ nhận sự tồn tại của việc cải tiến không ngừng của chính họ? Câu trả lời nằm trong triển lãm năm nay.

Bố cục của triển lãm được cấu trúc dựa trên la durée, một lý thuyết triết học do nhà triết học người Pháp Henri Bergson tiên phong phân tích kinh nghiệm chủ quan về thời gian hơn là định nghĩa khách quan về thời gian. Lịch sử thời trang trở lại năm 1870 mở ra trong hai phòng trưng bày liền kề: phòng đầu tiên bao gồm bầu không khí tối tăm, khắc khổ với quả lắc đồng hồ treo lơ lửng trên trần nhà, và phòng thứ hai hoàn toàn trắng và được bao phủ bởi gương, tạo ra phản chiếu kính vạn hoa của chính phòng trưng bày.

Cả hai phòng trưng bày đều được xây dựng như hai chiếc đồng hồ khổng lồ và được tổ chức để phản ánh nguyên tắc 60 phút của thời trang. Mỗi “phút” có một cặp quần áo, với món đồ chính minh họa dòng thời gian tuyến tính và món đồ thứ hai được đặt sau chiếc chính để vẽ các điểm tương đồng. Mặc dù đã trải qua hàng trăm năm giữa mỗi cặp quần áo, chúng đều cho thấy sự tương đồng về hình dáng, họa tiết, chất liệu, hoa văn, kỹ thuật hoặc trang trí giúp hình dung một cách gắn kết khái niệm của Bergson về quá khứ và hiện tại.

Thời gian của thời trang, trớ trêu thay, lại soi sáng tính thẩm mỹ vượt thời gian của hàng may mặc. Ví dụ, một chiếc áo khoác lụa đen thêu hoa từ năm 1902 được đặt bên cạnh một chiếc áo khoác nhung hoa tương tự của Louis Vuitton trong bộ sưu tập Xuân/Hè 2018; một chiếc váy dạ tiệc bằng sa tanh toàn màu đen với tay áo bằng lông cừu từ năm 1877 được đặt liền với bộ quần áo khoác và áo sơ mi của Comme des Garons đã được cải tiến từ năm 2004; và một chiếc váy dạ hội trang trí nghệ thuật với hoa văn hình học đối xứng của cuối những năm 1920 được kết hợp với Dior của John Galliano năm 1997 mang kiểu dáng dáng body-skimming của thời đại nhưng với họa tiết mạng nhện bất đối xứng.

Hiệu quả của phong cách trình bày tương phản này là rất nổi bật, trong khi nét cổ kính cổ điển không bị mất đi trong các tác phẩm đương đại, sự hiện đại được báo trước một cách rõ ràng trong các trang phục cổ từ nhiều thế kỷ qua. Sự kết nối này phản ánh những thách thức mà các nhà thiết kế ngày nay đang phải đối mặt, với việc vươn ra ngoài kho lưu trữ của một thương hiệu hoặc dòng thời gian thời trang tổng thể và diễn giải lại chúng với sự mới mẻ và hiện đại. Có lẽ đây là lý do tại sao thời trang vượt thời gian không bao giờ có thể thực sự mới, và tại sao luôn có một sắc thái của sự hợp thời trong thời trang.

Sự bất hợp lý của các sản phẩm may mặc vượt thời gian cùng tồn tại trong thời trang, một lĩnh vực luôn thay đổi, là chất xúc tác. Trong “About Time”, sự vượt thời gian của sự phát triển thời trang được thể hiện ở sự bền bỉ của những phong cách cổ điển của những trang phục cổ điển, những đường cắt may hoàn hảo và những kiểu dáng tiền hiện đại phản ánh một vẻ ngoài trường tồn. Nó nằm ngoài cảm hứng và sự hoài cổ, giống như chiếc váy thời trang cao cấp của Iris Van Herpen được trưng bày từ năm 2012 có thể được giải mã như một thiết kế thế kỷ 21 của chiếc váy dạ hội năm 1951 của Charles James.

Hơn nữa, mối liên hệ của quá khứ với hiện tại được thể hiện một cách tuyệt vời trong thiết kế triển lãm đồng hồ, chẳng hạn như cách họa tiết nơ từ chiếc váy dạ hội năm 1939 đã tồn tại trên một bộ quần áo của Viktor & Rolf vào năm 2005, hay cách phối màu đồng nhất của bộ veston Gabrielle 1977 của Chanel được bảo tồn trong phiên bản năm 1994 của Karl Lagerfeld. Bằng cách đó, triển lãm mô tả sự vô tận trong thời trang đối với việc tái chế những ý tưởng trong quá khứ và cải tạo thẩm mỹ trong quá khứ, nhưng không hướng tới kho lưu trữ lịch sử rộng lớn về thời trang mà các nhà thiết kế tìm kiếm để khai sáng, nơi họ có thể thấy mình chìm đắm trong lịch sử của thời trang và không bao giờ thực sự phát triển.

Mặc dù “About Time” liên kết thời trang vượt thời gian với nhiều thiết kế khác nhau đã tồn tại qua nhiều thập kỷ, được các nhà thiết kế khác nhau xem lại và diễn giải lại trong cuộc đời của họ, câu chuyện được định hình bởi sự trùng khớp của các dòng thời gian tuyến tính và gián đoạn cũng xác định tính bất hủ của thời trang, bằng cách giải quyết sự tan rã của xu hướng và sự lạc hậu của các phong cách. Sự lên và xuống của các kiểu dáng cũng như sự tương đồng trong chất liệu, chi tiết, đường cắt may, đường cắt và thậm chí cả triết lý xuyên thời đại chứng minh rằng sự tồn tại vượt thời gian trong thời trang, miễn nhiễm với sự cứng nhắc của các xu hướng phù du.

Nói cách khác, triển lãm Met năm nay cũng là một lời khuyên đối với các nhà thiết kế có tầm nhìn sâu rộng về thiết kế thời trang rằng bạn không nên làm nô lệ cho các tài liệu lưu trữ và lịch sử, trong khi chờ đợi, bạn không nên để sự sáng tạo không thể kiềm chế của mình chạy lung tung và vi phạm thời gian. Những gì bây giờ vượt thời gian đã từng là mới và mang tính biểu tượng, nhưng một bộ quần áo vượt thời gian phải đến từ những ý tưởng sáng tạo có kỷ luật để có thể chống chọi với thời gian. Do đó, tính vô thời gian được định nghĩa lại là “hết thời gian”, một trạng thái không thời gian bao hàm quá khứ, hiện tại, tương lai và những thay đổi vô hạn bên trong. Và đó là sự đốt cháy sáng tạo của sự hiện đại và cổ xưa, của hơi thở mới từ những ý tưởng lưu trữ tuần hoàn, tạo nên những gì đã vượt thời gian hiện nay trong thời trang.