Hiệp định EVFTA: Tăng năng lực phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) đang được Quốc hội xem xét phê chuẩn, đánh dấu một bước tiến lớn của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế.
Sản xuất tại Công ty CP Thép Hòa Phát Hải Dương. Ảnh: TTXVN
Thống kê từ Bộ Công Thương, tính cả EVFTA Việt Nam đã có 14 Hiệp định thương mại tự do (FTA) có hiệu lực; trong đó có các FTA thế hệ mới với kỳ vọng không chỉ giảm thuế mà cả phát triển đầu tư, dịch vụ và khoa học công nghệ.
Trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng sâu rộng vào các FTA, các biện pháp phòng vệ thương mại gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp.
Đây là các công cụ hợp pháp, hiệu quả hỗ trợ các ngành sản xuất trong nước khi phải cạnh tranh với sự gia tăng của hàng nhập khẩu cũng như hàng nhập khẩu phá giá, trợ cấp.
Tính đến nay, EU đã điều tra 14 vụ việc phòng vệ thương mại gồm 6 vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại liên quan đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đứng thứ 5 trong số các nước điều tra và chiếm khoảng 8% tổng số vụ việc phòng vệ thương mại với hàng hóa của Việt Nam.
Các sản phẩm bị điều tra bao gồm giày mũ da, ống thép, ốc vít, xe đạp, sợi, thép, xe tay nâng, bật lửa ga, vòng khuyên kim loại, đèn huỳnh quang, ô xít kẽm, mỳ chính. Hiện nay, chỉ có biện pháp tự vệ với thép (2018) là đang còn hiệu lực.
Cùng với đó, chương về các biện pháp phòng vệ thương mại tại Hiệp định EVFTA bao gồm các điều khoản liên quan đến việc sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại truyền thống trong WTO (chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ).
Về cơ bản, nội dung phòng vệ thương mại dựa trên các quy định của WTO, đồng thời bổ sung các nguyên tắc mang tính tiến bộ, phù hợp với hệ thống pháp luật về phòng vệ thương mại giúp cho nền kinh tế, các ngành sản xuất trong nước có công cụ “phòng vệ” hợp pháp, tiến bộ, đảm bảo hiệu quả của việc tham gia Hiệp định.
Đáng lưu ý, điểm mới của phòng vệ trong EVFTA tập trung vào việc bổ sung các quy định giới hạn việc sử dụng các công cụ này để tránh lạm dụng và đảm bảo công bằng, minh bạch. Các quy định này tạo ra môi trường kinh doanh ổn định và thuận lợi hơn cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Video đang HOT
Ngoài ra, EVFTA quy định nguyên tắc áp dụng mức thuế thấp hơn, tức là thuế chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp chỉ ở mức đủ để loại bỏ thiệt hại (trong khi WTO không bắt buộc sử dụng quy tắc này).
Một điểm đáng lưu ý là theo cam kết EVFTA, hai bên sẽ không áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp nếu việc này không phù hợp với lợi ích công cộng. Tức là bên cạnh việc xem xét tình hình của ngành sản xuất trong nước thì nước điều tra cũng cần xem xét tình hình, quan điểm của nhà nhập khẩu, hiệp hội ngành hàng, tổ chức đại diện người tiêu dùng và các doanh nghiệp hạ nguồn.
Hơn nữa, EVFTA cũng quy định về cơ chế tự vệ song phương. Để đảm bảo việc cắt giảm thuế quan theo Hiệp định không gây ra các cú “sốc” đối với các ngành sản xuất trong nước, Hiệp định EVFTA quy định cơ chế tự vệ song phương trong thời gian chuyển đổi là 10 năm. Từ đó, tạo cơ sở pháp lý đảm bảo được quyền lợi của các bên được sử dụng công cụ tự vệ chính đáng trong việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước nếu có thiệt hại hoặc đe doạ thiệt hại do việc cắt giảm thuế quan từ Hiệp định.
Theo Bộ Công Thương, trong những năm gần đây, đánh giá được yêu cầu về việc tăng cường năng lực phòng vệ thương mại khi gia nhập các Hiệp định thương mại thế hệ mới, Bộ Công Thương đã có nhiều hoạt động chuẩn bị tích cực.
Cụ thể, việc kiện toàn bộ máy cơ quan điều tra, tháng 8 năm 2017, Bộ Công Thương đã thành lập Cục Phòng vệ thương mại chuyên trách các hoạt động về lĩnh vực phòng vệ thương mại để có điều kiện triển khai mạnh mẽ hoạt động này hơn so với giai đoạn trước đó. Cơ quan điều tra cũng ngày càng được hoàn thiện, cơ cấu tổ chức để đảm bảo việc thực thi nhiệm vụ một cách hiệu quả.
Bên cạnh đó, hoàn thiện cơ sở pháp lý, với sự ra đời của Luật Quản lý ngoại thương và các văn bản hướng dẫn về các biện pháp phòng vệ thương mại (Nghị định 10/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 1 năm 2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý Ngoại thương về các biện pháp phòng vệ thương mại và Thông tư 37/2019/TT-BCT ngày 29 tháng 11 năm 2019 của Bộ Công Thương quy định chi tiết một số nội dung về các biện pháp phòng vệ thương mại), Việt Nam đã hoàn thiện tương đối đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý cho các hoạt động điều tra, xử lý các vụ việc phòng vệ thương mại.
Đặc biệt, Bộ Công Thương dự kiến sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn về việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại theo EVFTA.
Không những thế, việc tuyên truyền, phổ biến thông tin về phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương đã và đang lên kế hoạch triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến thông tin về pháp luật phòng vệ thương mại nói chung và các quy định về phòng vệ thương mại theo Hiệp định EVFTA nói riêng.
Nhằm tiếp tục đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng, tháo gỡ khó khăn đối với các rào cản xuất khẩu và nâng cao năng lực cho cộng đồng doanh nghiệp và các Hiệp hội trong lĩnh vực phòng vệ thương mại, ngày 19 tháng 5 năm 2020, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký ban hành Quyết định số 1347/QĐ-BCT triển khai một số hoạt động nhằm hỗ trợ, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho các ngành sản xuất trong nước trong bối cảnh Việt Nam tham gia các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương dự kiến sẽ xây dựng Cẩm nang thông tin về phòng vệ thương mại trong bối cảnh EVFTA có hiệu lực để cung cấp thông tin một cách rộng rãi và có hệ thống tới các doanh nghiệp.
Bộ Công Thương đang tiếp tục hoàn thiện, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại của Việt Nam qua việc đào tạo và tư vấn hỗ trợ pháp lý đối với các doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực sử dụng và ứng phó với biện pháp phòng vệ thương mại.
Cùng với đó, xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, liên Bộ nhằm tăng cường hiệu quả điều tra và ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại.
Ngoài ra, Bộ cũng triển khai Đề án “Đẩy mạnh áp dụng Hệ thống cảnh báo sớm trong lĩnh vực phòng vệ thương mại”, tạo cơ sở dữ liệu cảnh báo hiệu quả cho doanh nghiệp về khả năng bị điều tra các biện pháp phòng vệ thương mại, các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, danh sách cảnh báo được xây dựng và cập nhật thường xuyên để doanh nghiệp có thể linh hoạt xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp.
Trên cơ sở theo dõi, cập nhật số liệu xuất khẩu của Việt Nam, các vụ việc phòng vệ thương mại EU tiến hành điều tra với các nước, Bộ nghiên cứu dự báo các nguy cơ về tranh chấp thương mại, các hoạt động gian lận thương mại, gian lận xuất xứ đối với một số sản phẩm có nguy cơ bị điều tra.
Mặt khác, Bộ tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ trong thương mại quốc tế. Đặc biệt, xây dựng cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin giữa cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam và EU trong các vụ việc phòng vệ thương mại liên quan.
Ban hành Kế hoạch thực thi EVFTA, thúc tăng trưởng xuất khẩu
Thông tư quy định về Quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định EVFTA đang được xây dựng, dự kiến trình ban hành trong tháng 6/2020.
Ưu đãi thuế quan với từng ngành hàng ngay khi EVFTA đi vào thực thi sẽ được Cục Xuất nhập khẩu
Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) vừa ký Quyết định số 42/QĐ-XNK ban hành Kế hoạch triển khai thực thi Hiệp định EVFTA của Cục Xuất nhập khẩu trong năm 2020 và các năm tiếp theo với 25 nhiệm vụ, chia thành 5 nhóm trọng tâm.
Mục tiêu của kế hoạch này là công tác chuẩn bị cho việc thực hiện EVFTA được hiệu quả nhất, bảo đảm doanh nghiệp Việt Nam có thể kịp thời tận dụng được các cơ hội từ EVFTA để đẩy mạnh sản xuất, xuất nhập khẩu.
Cụ thể, Cục Xuất nhập khẩu tập trung xây dựng và trình Bộ trưởng ban hành Thông tư quy định về Quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định EVFTA trong tháng 6/2020. Cục cũng nghiên cứu và trao đổi với các nước liên quan (các nước ASEAN và Hàn Quốc) để hướng dẫn triển khai cơ chế cộng gộp mở rộng theo EVFTA.
Các nhiệm vụ còn lại bao gồm phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn quy trình đăng ký chứng nhận loại gạo xuất khẩu vào EU để được hưởng ưu đãi thuế quan. Đồng thời, nghiên cứu, xây dựng quy định về hàng tân trang theo cam kết.
Ngoài ra, với việc tận dụng Hiệp định EVFTA để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, Cục cũng nêu rõ các hoạt động nghiên cứu về thị hiếu, dư địa, các cam kết của EU, khả năng sản xuất trong nước... chi tiết đến từng mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh và được ưu đãi nhiều về thuế quan sẽ được thực hiện ngay trong quý II.
Các hoạt động nghiên cứu về thị hiếu, dư địa, các cam kết của EU, khả năng sản xuất trong nước... chi tiết đến từng mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh và được ưu đãi nhiều về thuế quan sẽ được thực hiện ngay trong quý II/2020; từ đó phân tích, đánh giá cơ hội, khả năng tăng trưởng xuất khẩu và xây dựng phương án thực hiện ngay sau khi EVFTA có hiệu lực.
Để triển khai các nhiệm vụ trên, Cục Xuất nhập khẩu sẽ chú trọng tổ chức làm việc với các Hiệp hội ngành hàng để xác định rõ các mặt hàng nước ta có lợi thế cũng như các biện pháp, giải pháp cần triển khai để tháo gỡ khó khăn, khai thông thị trường khi đã có ưu đãi thuế quan.
Đối với lĩnh vực xuất xứ hàng hóa, căn cứ kế hoạch của Bộ Công Thương, nhu cầu của địa phương, Hiệp hội, doanh nghiệp, Cục Xuất nhập khẩu sẽ thường xuyên tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về Quy tắc xuất xứ trong Hiệp định EVFTA cho các cơ quan, tổ chức cấp C/O để các doanh nghiệp, Hiệp hội nắm bắt được cơ hội cũng như quy trình, thủ tục để có thể sớm tận dụng ngay các cam kết ưu đãi.
Trước mắt, ngay trong cuối tháng 5 này, Cục Xuất nhập khẩu sẽ tổ chức Hội nghị phổ biến Hiệp định EVFTA cho các cán bộ làm công tác cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) tại các Phòng Quản lý xuất nhập khẩu khu vực, để hoạt động cấp C/O được thuận lợi, hiệu quả ngay từ khi EVFTA và Thông tư hướng dẫn quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định EVFTA có hiệu lực.
Các đơn vị được giao theo dõi tình hình xuất nhập khẩu các mặt hàng của Việt Nam vào thị trường EU, cập nhật các chính sách, biện pháp quản lý mới của EU có thể ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam; tình hình sử dụng cam kết xuất xứ ưu đãi EVFTA và định kỳ báo báo để có biện pháp tham mưu kịp thời, đảm bảo hiệu quả trong việc tận dụng tối đa ưu đãi do EVFTA mang lại.
Công tác truyền thông, tuyên truyền và phổ biến thông tin về Hiệp định EVFTA cũng được triển khai liên tục nhằm đảm bảo Hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp hiểu rõ về lợi ích mà EVFTA mang lại, đồng thời có những chuẩn bị tốt nhất khi tham gia thị trường EU, bao gồm: ưu đãi thuế quan từng mặt hàng, quy tắc xuất xứ... thông qua các khóa tập huấn, hội thảo, hội nghị hay các tài liệu, ấn phẩm, báo chí
Cục Xuất nhập khẩu sẽ hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam cách xử lý, thực hiện và rà soát về mặt kỹ thuật khi có yêu cầu về kiểm tra, xác minh xuất xứ từ phía EU trong trường hợp cần thiết để bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam.
Ngoài ra, nhằm ngăn chặn các hành vi gian lận xuất xứ, ngoài việc thực hiện các chương trình nâng cao năng lực của cơ quan, tổ chức cấp C/O, Cục sẽ thành lập các đoàn trực tiếp kiểm tra, xác minh xuất xứ tại cơ sở sản xuất của doanh nghiệp để đảm bảo việc thực hiện quy tắc xuất xứ EVFTA.
EVFTA đóng vai trò như thế nào trong việc giúp hồi phục nền kinh tế Việt Nam? Bạn đọc hỏi: Trong bối cảnh dịch COVID-19 đã và đang gây ra một cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đóng vai trò như thế nào trong việc giúp hồi phục nền kinh tế Việt Nam? Dệt may là một trong những ngành sẽ được hưởng nhiều lợi ích từ Hiệp...