Hậu COVID-19, người phụ nữ thường xuyên ngửi thấy mùi khét

NGỌC HÀ09:46 27/09/2022

Sau khi mắc COVID-19, chị T. thường ngửi thấy mùi khét nên đi khám bác sĩ và thực hiện phục hồi chức năng nhưng không hiệu quả.

Chị N.T.N.T. (31 tuổi) đến khám tại Phòng khám Ngũ quan, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – cơ sở 3 trong tình trạng giảm mùi và thường ngửi thấy mùi khét. Chị mắc COVID-19 cách đây 5 tháng với triệu chứng mất mùi. Khỏi bệnh, khứu giác của chị chỉ đạt khoảng 20% so với trước. Chị tìm đọc thông tin thì thấy vấn đề này sẽ thuyên giảm sớm nên yên tâm.

Tuy nhiên một tháng sau, chị ngửi thấy mùi khét rõ rệt hơn. Chị đi khám bệnh và được điều trị bằng cách tập ngửi mùi suốt 4 tháng nhưng tình trạng bệnh không thay đổi.

Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay cho biết, thời điểm chị T. đến khám, các bác sĩ ghi nhận tình trạng giảm và rối loạn khứu giác nặng hậu COVID-19, ít nước mũi trong loãng, lưỡi nhợt, mạch trầm. Theo Y học cổ truyền, bác sĩ chẩn đoán chị T. bị ách tắc kinh lạc và phế khí hư tổn.

Do nhà xa, đi lại khó khăn nên bác sĩ chọn các liệu pháp điều trị cho chị T gồm: Sử dụng thuốc thảo dược và cấy chỉ. Bài thuốc với các thảo dược giúp khai thông tỵ khiếu kết hợp với các thảo dược giúp bồi bổ phế khí nâng cao chính khí (sức đề kháng).

Đồng thời bác sĩ sử dụng liệu pháp cấy chỉ vào các vị trí huyệt đạo với công dụng khai thông kinh lạc, khai tỵ khiếu và bồi bổ tổng trạng tạo ra các tác dụng lâu dài sau một lần cấy chỉ, người bệnh không cần phải đến châm cứu hằng ngày. Song song với đó, chị T. vẫn tiếp tục tập ngửi mùi.

Sau mắc COVID-19 nhiều người không còn khứu giác như xưa. (Ảnh minh hoạ)

Sau một tháng điều trị, chị T. đến tái khám và ghi nhận tình trạng bệnh giảm hơn 70%. Bác sĩ tiếp tục các liệu pháp điều trị một tháng tiếp theo, khứu giác gần như quay về bình thường như trước khi mắc COVID-19.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay, khi nhiễm COVID-19 rất nhiều người bị mất hoặc giảm mùi trong đợt cấp tính. Đa phần tình trạng này tự thuyên giảm nhưng cũng có trường hợp kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, thậm chí lâu hơn nữa hoặc cũng có thể vĩnh viễn.

Không chỉ mất hoặc giảm mùi, có người còn bị rối loạn mùi, người bệnh thường ngửi thấy mùi khét, mùi thối.

Mất ngửi hậu COVID-19, có thuốc nào để chữa?

Rối loạn khứu giác (mất ngửi) đang là một trong những di chứng gây phiền toái nhất của bệnh nhân hậu COVID-19.

Nó không chỉ gây ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe nói chung mà còn làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

1. Cơ chế ngửi hoạt động như thế nào?

Khứu giác là giác quan đầu tiên chúng ta sử dụng khi vừa chào đời và trung bình cứ mỗi 50 gene lại có 1 gene được giành cho giác quan này.

Để ngửi được bình thường phải hội tụ đủ 3 yếu tố sau:

Video đang HOT

Đường dẫn truyền thần kinh khứu giác phải toàn vẹn, không được ngắt quãng. Đường hô hấp phải thông thoáng để không khí đi đến được vùng ngửi ở mũi. Chất cần ngửi phải đủ nồng độ trong không khí mà mũi có thể ngửi được (ở trạng thái bay hơi, tan được trong nước và mỡ, có ít nhất 1015 các phân tử mùi trong 1mL không khí).

Hoạt động của khứu giác (ngửi) có thể tóm tắt như sau:

- Phân tử mùi trong không khí đến vùng ngửi của mũi (trần của mỗi hốc mũi), được các tế bào khứu giác tiếp nhận và tín hiệu về trung ương dưới dạng xung thần kinh.

- Các xung thần kinh sẽ đến hành khứu giác rồi sau đó đến đồi thị (các vị trí trong não) và cuối cùng là vỏ não.

- Vỏ não sẽ phân tích và giúp chúng ta nhận ra mùi hương đó gì.

Hoạt động của khứu giác.

2. Mối liên hệ giữa COVID-19 và chứng mất khứu giác (mất ngửi)

Trong số những người bị nghẹt mũi và chảy nước mũi, sự tắc nghẽn vật lý của mũi với chất nhầy sẽ làm giảm mùi. Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân COVID-19 bị mất khứu giác thường không bị nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi. Điều này là do:

- SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào chủ yếu thông qua sự tương tác giữa protein Spike của virus (protein S) và thụ thể Angiotensin-Converting Enzyme 2 (ACE2) trong tế bào đích. Thông thường, vị trí SARS-CoV-2 xâm nhập là phổi và đường tiêu hóa.

Mới đây, các nhà khoa học còn phát hiện ra một enzym furin protease làm tăng khả năng lây nhiễm SARS-CoV-2, đồng thời cung cấp một con đường để virus xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương, trong đó có khứu giác (vì tế bào mũi có mật độ thụ thể ACE2 cao).

- SARS-CoV-2 đi vào thần kinh trung ương thông qua thần kinh khứu giác (số 1) hoặc dây thần kinh sinh ba (số 5). Ban đầu, nhiễm trùng và viêm thần kinh trung ương có thể tương đối nhẹ và gây tổn thương khứu giác. Nguyên nhân của mất khứu giác liên quan đến COVID-19 có thể là kết quả của sự tắc nghẽn các khe khứu giác, do đó ngăn cản sự kích hoạt các tế bào thần kinh cảm giác trong biểu mô khứu giác.

- Có một tế bào khác trong mũi nằm cạnh các tế bào thần kinh khứu giác được gọi là tế chống đỡ biểu hiện ACE2. Các tế bào này có chức năng hỗ trợ cho các tế bào thần kinh khứu giác trong mũi và có thể chết do nhiễm trùng. Tuy nhiên, việc mất đi các tế bào chống đỡ không dẫn đến cái chết của các tế bào thần kinh khứu giác mà gây ra rối loạn chức năng cảm giác (gây ra bởi sự co lại của lông mao), điều này có thể giải thích cho việc mất khứu giác đột ngột.

Phần lớn bệnh nhân COVID-19 bị mất khứu giác thường không bị nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

3. Xử trí mất khứu giác hậu COVID-19

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân bị rối loạn khứu giác có thể hồi phục từ 15 đến 20 ngày sau khi bệnh khởi phát. Điều này có nghĩa là rất nhiều người sẽ tự cải thiện tình trạng ngửi mà không cần điều trị cụ thể nào. Tuy nhiên, có không ít trường hợp rối loạn khứu giác kéo dài quá thời gian đó cần điều trị thích hợp.

Dưới đây là một số liệu pháp được đưa ra dựa trên bằng chứng khoa học:

3.1 Huấn luyện khứu giác

Huấn luyện khứu giác được coi là phương pháp điều trị thay thế duy nhất hiện nay cho chứng mất khứu giác hậu COVID-19 có cơ sở khoa học vững chắc. Mục đích của liệu pháp này là kết hợp trí nhớ và khứu giác. Trong 12 tuần, bệnh nhân thực hiện một buổi vào buổi sáng trước khi ăn sáng và một buổi vào buổi tối trước khi ăn tối. Bệnh nhân được khuyên nên ngửi 6 loại tinh dầu như sả, hoa hồng, đinh hương, phong lữ hoa hồng, bạc hà và hạt cà phê; cố gắng nhận biết mùi mà không được đọc nhãn ghi trên chai.

3.2 Sử dụng caffeine

Việc sử dụng caffeine cho mục đích này dựa trên ái lực của nó với các thụ thể adenosine A2A. Caffeine đối kháng với thụ thể adenosine A2A trong khứu giác, là một trong những vùng chính bị ảnh hưởng bởi SARS-CoV-2.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine giúp tăng cường khứu giác ở những người bị COVID-19. Tỷ lệ phục hồi thấp nhất liên quan đến những bệnh nhân có bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp và bệnh tim, trong khi những người không có bệnh nền phục hồi nhanh hơn sau khi uống cà phê.

Việc sử dụng cà phê như một chiến lược phục hồi khứu giác trong chứng mất khứu giác đã được áp dụng theo các biến thể khác nhau. Sử dụng các mùi như mùi thảo mộc, gừng, bạc hà, cà phê và chanh để giúp bệnh nhân xác định các mùi khác nhau.

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng caffeine giúp tăng cường khứu giác ở những người bị COVID-19.

3.3 Vitamin A

Axit retinoic (RA) - một chất chuyển hóa của vitamin A, là một trong những nội tiết tố của tuyến giáp. Đây là một chất điều hòa phiên mã quan trọng trong quá trình phát triển và tái tạo mô. Vitamin A có thể thúc đẩy khả năng tái tạo biểu mô thần kinh khứu giác.

3.4 Axit alpha-lipoic (ALA)

Các nhà khoa học đã tìm thấy mức độ cao hơn của cytokine TNF- (tiền viêm) trong biểu mô khứu giác ở những bệnh nhân mắc COVID-19, cho thấy rằng tình trạng viêm trực tiếp của biểu mô khứu giác có thể đóng một vai trò trong việc mất khứu giác cấp.

Theo các báo cáo trước đây, axit alpha-lipoic (ALA) có thể làm giảm hoạt động của ACE2 sau khi SARS-CoV-2 sao chép, dẫn đến ức chế sự biểu hiện của các cytokine gây viêm. Tuy nhiên, các tác dụng phụ thường gặp về thần kinh bao gồm nhức đầu, chóng mặt và lú lẫn.

Hướng dẫn của Hiệp hội Mũi học Anh cho hay, ALA không được khuyến cáo cho bệnh nhân mất khứu giác như một triệu chứng đơn lẻ trong hơn 2 tuần hoặc sau khi giải quyết bất kỳ triệu chứng COVID-19 nào khác.

3.5 Corticoid

Hiệp hội Mũi học Anh khuyến cáo sử dụng corticoid dạng xịt mũi ở bệnh nhân mất khứu giác hậu COVID-19 trong hơn 2 tuần liên quan đến các triệu chứng ở mũi, nhưng không khuyến cáo sử dụng dạng uống. Có thể sử dụng một số biệt dược corticoid dạng xịt mũi như: Beclometasone, budesonide và fluticasone.

Mặc dù không có dữ liệu kết luận về việc sử dụng corticoid cho chứng mất khứu giác hậu COVID-19, nhưng có bằng chứng rõ ràng cho thấy hiệu quả của loại thuốc này ở những bệnh nhân có hội chứng suy hô hấp nặng cần thở máy vì hoạt tính của nó giúp giảm viêm trong hệ thống hô hấp.

Tuy nhiên, thuốc này có rất nhiều tác dụng phụ khi sử dụng không hợp lý như loãng xương, tăng nguy cơ nhiễm trùng, tăng huyết áp, tăng đường huyết, tăng nguy cơ loét dạ dày tá tràng, tăng nhãn áp, glocom, da teo mỏng, hội chứng Cushing (hiện tượng mặt tròn như mặt trăng, lắng đọng mỡ ở vùng cổ, lưng trong khi chân tay teo nhỏ)...

Corticoid dạng hít thường không gây tác dụng phụ nghiêm trọng, một số tác dụng phụ thường gặp (nấm miệng, khàn giọng) nên cần hết sức cẩn trọng khi sử dụng.

3.6 Theophylline

Một nghiên cứu toàn diện liên quan đến những bệnh nhân bị mất khứu giác hậu COVID-19 đã xác định rằng mức độ cAMP và cGMP (chất truyền tin) trong nhầy mũi thấp hơn so với những người khỏe mạnh. Theophylline được cho là có tác dụng làm tăng các chất dẫn truyền thứ cấp, chẳng hạn như cAMP và cGMP, do đó hỗ trợ tái tạo biểu mô thần kinh khứu giác.

Điều trị bằng đường uống của nhóm này bị hạn chế do các tác dụng phụ bao gồm rối loạn giấc ngủ, tiêu hóa, nhịp tim nhanh, lo lắng. Mặt khác, sự cải thiện triệu chứng khi sử dụng thuốc này qua đường xịt mũi diễn ra nhanh hơn và không gây ra bất kỳ tác dụng phụ toàn thân nào.

4. Lời khuyên của thầy thuốc

Người bệnh mất khứu giác hậu COVID-19 nên:

- Chỉ dùng thuốc khi được sự thăm khám và tư vấn từ bác sĩ, đặc biệt là với corticoid.

- Vệ sinh môi trường xung quanh, tránh khói bụi làm kích thích phản ứng viêm ở đường thở trên.

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường các hoạt động thể chất để nâng cao sức khỏe.

- Đối với bệnh nhân có tiền sử bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen... cần hết sức tránh các tác nhân dị ứng.

- Luyện tập thường xuyên các bài tập phục hồi khứu giác.

BS. Đặng Xuân Thắng

Trường Đại học Y Dược, Đại học Duy Tân Đà Nẵng

F0 hoang mang vì khỏi bệnh rồi nhưng vẫn thường ngửi thấy mùi "lạ": Nguyên nhân là gì? Một số người dù đã khỏi Covid-19 được một thời gian dài những vẫn ngửi thấy mùi "lạ". Đã khỏi Covid-19 được 1 tháng nhưng anh Hoàng Nam (Hà Nội) gặp phải hội chứng kỳ lạ. Anh ngửi bất cứ loại thức ăn gì cũng thấy có mùi cao su cháy. Điều này khiến cho anh rất khó chịu, không biết bao giờ...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Khởi tố TikToker Nam 'Birthday'02:13

3 người đánh shipper ở Đà Nẵng tử vong bị khởi tố tội 'cố ý gây thương tích'03:01

Thông tin mới nhất vụ cô gái bị bắt cóc đòi chuộc 150 triệu đồng02:01

Ông Trump dọa trừng phạt Nga nếu ông Putin từ chối đàm phán chấm dứt chiến sự Ukraine09:59

Đường dây lừa đảo 13.000 người: Biệt danh ACE của 3 quản lý cấp cao02:36

Củng cố hồ sơ để xử lý TikToker có nồng độ cồn, livestream khi bị cảnh sát giao thông kiểm tra01:03

CSGT hú còi mở đường cho xe chở người bị điện giật nguy kịch đi cấp cứu01:10

Trung Quốc tung chatbot đấu ChatGPT, cổ phiếu Phố Wall chao đảo bốc hơi 1.000 tỉ14:53

Ông Trump nói muốn gặp ông Putin ngay lập tức08:46

Tàu vận tải Nga cập cảng Syria, chuẩn bị cho cuộc rút quân09:12

Lái xe tải đi ngược chiều bị người dân quay clip, tài xế bị phạt 19 triệu đồng01:13

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Uống 5 chén rượu mạnh thì bao lâu nồng độ cồn về 0?

23:30:19 29/01/2025

Để trả lời được câu hỏi này, bạn cần hiểu rõ về khái niệm đơn vị độ cồn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 1 đơn vị cồn là 10g ethanol tương đương 1 ly rượu mạnh 30ml trên 40 độ, 2/3 lon bia 330ml, 1 ly rượu vàng 70-75ml.

Khi nào cần tầm soát ung thư cổ tử cung?

12:54:15 29/01/2025

Xét nghiệm HPV kết hợp Pap: Nếu hai xét nghiệm cho ra kết quả bình thường, phụ nữ có thể thực hiện đợt xét nghiệm sàng lọc tiếp theo sau 5 năm.

Cách ngăn chặn tiến triển của suy tĩnh mạch chi dưới

12:51:47 29/01/2025

Ngoài ra còn có thể do chế độ làm việc. Ngoài việc phải đứng nhiều thì làm việc trong môi trường ẩm thấp cũng là tác nhân gây bệnh trầm trọng hơn, người mang thai nhiều lần, béo phì, chế độ ăn ít chất xơ và vitamin cũng làm cho bệnh trở...

4 bệnh hay gặp trong mùa xuân và cách phòng ngừa

07:01:07 29/01/2025

Để phòng bệnh này thì người bệnh nên giảm ăn đạm, tăng cường ăn rau, uống nhiều nước, tập thể dục đều dặn và đi đứng chú ý đề phòng bị té ngã.

Những vi chất cần thiết nên bổ sung vào mùa xuân

07:00:04 29/01/2025

Đối với những người không ăn nhiều những thực phẩm giàu chất béo omega-3 này, nên dùng nó ở dạng bổ sung, chẳng hạn như dầu cá hoặc dầu tảo dành cho người ăn chay và thuần chay.

Lời khuyên của chuyên gia giúp người bệnh đái tháo đường đón Tết vui khỏe

05:08:21 29/01/2025

Để thưởng thức món tráng miệng, hãy cắt giảm lượng carbohydrate trong bữa ăn chính. Chia sẻ một món tráng miệng hoặc ăn một phần nhỏ. Thông thường, chỉ cần một hoặc hai miếng đồ ăn ngọt là đủ để thỏa mãn vị giác.

Loại ký sinh trùng có mặt trong tiết canh, lòng lợn tái

05:06:38 29/01/2025

Sau khi vào cơ thể, ấu trùng giun xoắn di chuyển từ dạ dày xuống ruột non, phát triển thành giun trưởng thành và sinh sản. Ấu trùng mới đẻ theo máu xâm nhập cơ, tạo thành kén và tồn tại tới 20 năm, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Ăn dưa hành muối như thế nào để an toàn trong ngày Tết?

05:05:40 29/01/2025

Thực phẩm nào khi nấu lên (nhất là các loại rau củ) đều có thể bị mất đi do tác dụng của nhiệt, cho nên ăn dưa muối vì không qua đun nấu có thể giữ lại các chất chống oxy hóa gần như nguyên vẹn.

Làm gì để giảm chứng đầy bụng, khó tiêu trong những ngày Tết?

22:01:31 28/01/2025

Đặc biệt, ăn quá no, ăn quá nhanh, nhai không kỹ, ăn không đúng bữa, vừa ăn xong đã nằm ngay khiến cho hoạt động tiêu hóa bị đình trệ, thực phẩm không tiêu hóa được gây chướng bụng, đầy hơi.

Cách xử trí và giảm tác nhân dị ứng ở trẻ

09:26:25 28/01/2025

Khi thấy bề mặt da có hiện tượng mẩn đỏ, ngứa rát, tuyệt đối không được gãi để tránh làm da bị tổn thương nặng hơn, trong trường hợp cần thiết phải đến gặp bác sĩ, tránh tình trạng nhiễm trùng da.

Vụ ngộ độc do uống nhầm thuốc chuột: 23 bệnh nhi đã được ra viện

09:24:13 28/01/2025

Các cháu có tổn thương não, trong ngày 28-29 Âm lịch chụp lại MRI não, nếu ổn thì cũng có thể chuyển viện hoặc ra viện kèm đơn thuốc và hẹn khám lại.

Cách giảm đau bụng mỗi khi đến kỳ kinh nguyệt

08:20:35 28/01/2025

Bác sĩ Hương khuyến cáo nếu các biện pháp trên không giảm được triệu chứng, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Có thể bạn quan tâm

Từng mệnh phong thủy nên mặc và tránh đồ màu gì để cả Tết đều hên, quanh năm hoan hỉ?

Thời trang

01:40:48 30/01/2025

Theo ngũ hành, mỗi mệnh (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) đều có những màu sắc phù hợp để kích hoạt năng lượng tích cực, đem lại sự hanh thông trong công việc, sức khỏe và các mối quan hệ.

Từ Hàn Quốc về mà không báo ai, chàng trai bị mẹ "tát không trượt phát nào"

Netizen

01:39:35 30/01/2025

Sau hai năm xa nhà sang Hàn Quốc làm việc, Đức khiến mẹ vỡ òa khi bất ngờ về quê ăn Tết. Tuy nhiên, vì không báo trước, anh chàng bị mẹ hỏi thăm theo cách khó quên.

4 nghề kỳ quặc lương cao, 90% người Việt chưa biết đến

Lạ vui

01:39:06 30/01/2025

Trên thế giới có muôn vàn cách kiếm tiền hay ho, nếu bạn đang có ý định đổi nghề thì có thể tham khảo những công việc độc lạ dưới đây.

Ukraine bắt gián điệp Nga thám thính F-16, Pháp xác nhận gửi chiến cơ cho Kiev

Thế giới

00:27:05 30/01/2025

Truyền thông Ukraine cho biết, Cục An ninh (SSU) nước này đã bắt giữ 2 điệp viên phụ trách thám thính vị trí các chiến cơ F-16, sau đó gửi thông tin cho tình báo Nga.

Vũ trụ mỹ nhân Việt nhập đường đua mùng 1 Tết: Thùy Tiên - Thanh Thủy đọ sắc bất phân thắng bại

Sao việt

23:54:36 29/01/2025

Loạt người đẹp như Hoa hậu Thùy Tiên, Đỗ Thị Hà, Quế Anh... nhanh chóng nhập cuộc đường đua visual khi chia sẻ những khoảnh khắc xuất hiện xinh đẹp rạng rỡ.

Lưu Diệc Phi, Triệu Lộ Tư cùng dàn sao Hoa ngữ xúng xính váy áo "check-in" đầu năm mới Ất Tỵ, riêng người đẹp này lại kín như bưng

Sao châu á

23:49:20 29/01/2025

Hôm nay 29/1 (tức mùng 1 Tết Ất Tỵ), giống như mọi năm, dàn sao Hoa ngữ sẽ lên đồ và thực hiện những bộ ảnh khoe visual xinh đẹp, nổi bật, đồng thời gửi lời chúc tới công chúng, người hâm mộ.

Phim của Trấn Thành thống trị phòng vé: Mới mùng 1 Tết doanh thu đã cao gấp 10 lần 2 đối thủ cộng lại

Hậu trường phim

23:44:14 29/01/2025

Thị trường phim Việt chiếu Tết năm nay vô cùng sôi động khi có 3 bộ phim cùng lúc phát hành bao gồm Bộ Tứ Báo Thủ - Yêu Nhầm Bạn Thân và Nụ Hôn Bạc Tỷ.

Yêu Nhầm Bạn Thân: Khi Kaity Nguyễn "làm mới" Baifern Pimchanok

Phim việt

23:40:40 29/01/2025

Những thay đổi nhỏ về mặt nhân vật trong Yêu Nhầm Bạn Thân đã giúp Trần Ngọc Vàng và Kaity Nguyễn tạo ra được sự mới mẻ so với phiên bản Thái.

Nhan sắc tàn tạ của Triệu Lệ Dĩnh khiến 220 triệu người sốc nặng

Phim châu á

23:30:27 29/01/2025

Ngày 29/1, Sina đưa tin dịp Tết Nguyên đán 2025 Triệu Lệ Dĩnh không có phim mới ra rạp, tuy nhiên, cô vẫn trở thành tâm điểm chú ý với đoạn video mới của phim điện ảnh Hoa Hướng Dương.