Hạnh phúc Bhutan

Ai đó đã cường điệu rất đẹp khi cho rằng, lúc chiếc Boeing nép mình lao qua hai vách núi, nếu đưa tay qua cửa sổ, khách đi tàu có thể hái được vài cánh hoa rừng.

Tu viện trên đỉnh núi hang Cọp.

Còn tôi, đã hai lần trong một buổi sáng khi đứng trước sảnh của một khách sạn nằm ở bên này sông Paro, suýt nữa đã chạm được tay vào cánh của chiếc Boeing, lúc nó chuẩn bị rời đường băng nằm sát bờ sông phía bên kia…

Sau hơn 5 giờ rời Bangkok (Thái Lan) và ghé Calculta (Ấn Độ), chiếc Boeing của hãng hàng không Druk Air bắt đầu giảm tốc, hạ độ cao, chuẩn bị đáp xuống Sân bay quốc tế Paro. Bhutan – Đất nước duy nhất trên thế giới đưa ra khái niệm “Tổng hạnh phúc quốc gia” (Gross National Happiness – GNH); thay vì “Tổng sản lượng quốc gia” ( Gross National Product – GNP) và là quốc gia có chỉ số hạnh phúc cao nhất châu Á, xướng danh cùng Thụy Sĩ – đã thấp thoáng xuất hiện dưới cánh bay. Những ngọn núi nhấp nhô giữa mây, dựng đứng giữa điệp trùng những dãy núi phủ đầy tuyết như vén dần rồi để lộ gần hết sự hùng vĩ và nét đẹp huyền ảo của vùng Himalaya.

1.Hơn 10 giờ sáng. Nắng đã lên cao. Chúng tôi bước ra khỏi cầu thang máy bay giữa tiết trời hanh khô. Những cơn gió tựa như những dải lụa mỏng, cứ dịu dàng áp vào người, làm cho mỗi chúng tôi khẽ rùng mình. Camady, Hướng dẫn viên Công ty Du lịch quốc gia Bhutan, chỉn chu trong bộ Gho (Quốc phục) đưa cao hai tay vẫy lia lịa. Giọng anh lơ lớ đến buồn cười: “Chào Việt Nam. Lạnh quá, phải không. Đó là món quà đầu tiên của đất trời Bhutan đấy”.

Chỉ có những ngọn núi, những con suối và những Dzong (chùa, nơi tu hành của các nhà sư) là cao to, tất cả còn lại ở Bhutan đều vừa phải. Không khoa trương, ồn ào như chính nền văn hóa đẫm nét Phật giáo Hymalaya. Từ Paro, Thimphu đến các TP, thị trấn khác trong cả nước đều không có tòa nhà nào cao quá 8 tầng. Tất cả giống nhau về mẫu kiến trúc, hoa văn vả cả với màu sơn trắng đục. Nhà ở của Đức Vua trong khu gia đình Hoàng gia và của các quan chức Chính phủ không được cách biệt nhiều, so với nhà của dân. Đó là mệnh lệnh của Vương triều.

Cho đến bây giờ tại Thủ đô Thimphu (chứ nói gì ở các TP khác) vẫn không có chốt đèn tín hiệu giao thông nhưng chưa có nơi nào xảy ra tình trạng kẹt xe. Một phần do mật độ xe chưa cao, nhưng quan trọng hơn vẫn là việc ý thức chấp hành luật giao thông của người dân rất cao. Chúng tôi rất xấu hổ nếu chạy quá tốc độ hoặc đi không đúng phần đường của mình. Và, cho đến bây giờ đất nước này vẫn không có các tệ nạn xã hội, dân Bhutan vẫn không hút thuốc lá, không sử dụng túi ni lông, không chặt phá cây rừng và không bắt cá dưới sông suối, hái hoa nơi công cộng. Ở Bhutan nhà nào cũng có cửa, nhưng không mấy nhà cửa được khóa. Ít nhất cũng phải hai lần Camady nói với tôi câu ấy.

Đoàn khách Việt Nam thăm một gia đình ở Bhutan.

2. Bhutan được hình thành bởi những thung lũng giữa những vách núi cao. Cả nước chỉ có một sân bay quốc tế, nhưng tại sân bay ấy cũng chỉ có một đường băng. “Cửa” xuống của sân bay nằm giữa hai vách núi hiểm trở. Ngoài đội bay “đặc chủng” gồm 8 tay lái cự phách của Bhutan, không có phi công nào trên thế giới “dám thử tài nghiêng cánh” giữa hai vách núi để đáp xuống Paro. Một bất ngờ rất thú vị là ngay buổi chiều đầu tiên đến với Thủ đô Thimphu, tôi đã được mời một cốc trà nóng giữa căn phòng thoang thoảng mùi hương trầm. Câu chuyện mà tôi được nghe hôm ấy lại là chuyện về sự ra đời của hai vách núi đã làm nên danh hiệu “Paro, sân bay ngoạn mục nhất thế giới” mà Hiệp hội Hàng không Quốc tế đã bình chọn, nghe nói đến ba vòng – “Đó là quà tặng của một vị Lạc Ma sư tổ từ vô lượng kiếp trước đã dành cho Bhutan. Thế nhưng phải chờ đến khi đất nước thống nhất và được trị vì bởi các Vương triều Wangchuck nó mới thật sự trở thành hai cánh cửa mở ra cho các chuyến tàu đáp xuống TP cửa ngõ Paro”.

Bạn đừng ngạc nhiên, cũng đừng tỏ ra khó chịu nếu đến đất nước Rồng Sấm và được nghe những chuyện kể như thế. Bởi ở Bhutan, hình như mỗi dãy núi, mỗi con suối, khúc sông và muông thú đều được sinh ra với một chuyện kể rất đẹp. Chúng tôi không bắt cá đưới sông suối và không ăn thịt chúng vì, trên đỉnh đầu của đa phần con Omni đều có chữ Om (Omni là tên một loài cá phổ biến ở Bhutan, hao hao như cá chép ở Việt Nam). Không biết có phải chữ Omni ở đây bắt nguồn từ hai chữ “Om Mani” trong câu thần chú của Bồ tát Quan Thế Âm hay không.

Tác giả với hai cô gái Hà Nội tại tu viện Kurjey Lhakhang.

3.Trên suốt chiều dài của đường quốc lộ từ Thimphu đến Punakha, Trongsa, Bumthang, Wangduephodrang… nhất là đoạn từ bên kia đèo Dochu La với độ cao gần 3.100m, dọc theo triền phía Đông của dãy Himalaya, bạn sẽ dễ bắt gặp những đàn trâu Zak đang ung dung gặm cỏ hoặc nhai rạ khô trên những thửa ruộng bậc thang vàng óng, trông giống như những nốt trên một khuông nhạc cực lớn, dựng nghiêng theo triền của vách núi cao. Zak là loại trâu có thể gọi là khổng lồ, to gần gấp đôi con trâu to nhất mà ta vẫn thường thấy. Mỗi năm hai lần, Zak hiến một phần bộ lông chống lạnh của mình cho con người. Thảm Zak là sản phẩm xuất khẩu độc đáo và rất có giá trị của Bhutan.

Mình không tấn công, sát hại ai, cả với Zak, loài thú hoang dã, vốn rất hung dữ, thì lo gì.

Những đôi mắt và nụ cười rạng ngời hạnh phúc của trẻ em Bhutan.

Triết lý sống thấm đẫm triết lý Phật giáo ấy đã làm nên cái chất rất thật, rất tự nhiên, đến mức hồn nhiên trong mỗi con người Bhutan. Chắc sẽ còn rất lâu nữa tôi mới có thể quên được đôi mắt và nụ cười như bày tỏ sự ngạc nhiên của cô gái bán táo tại trạm dừng chân trên đỉnh đèo Dochu La. Chẳng là, sau khi hỏi giá, cô bạn cùng đi với tôi chìa tờ giấy bạc có mệnh giá lớn hơn giá của bịch táo. Từ phía sau quầy, cô gái bán táo vừa chờm tới, vừa chỉ tay vào cái thùng tiền để phía trước, nhờ khách bỏ tờ bạc của mình vào và tự lấy tiền thối. Khách lắc đầu. Cô gái tròn xoe đôi mắt, cười mỉm, bước ra lấy tiền thối cho khách, rồi, lại cười mỉm trong khi đôi mắt không giấu đâu được vẻ hồn nhiên.

Đoàn khách Việt Nam chuẩn bị leo núi hang Cọp.

Đôi mắt và nụ cười. “Cặp đôi hoàn hảo” của cô gái bán táo trên đỉnh đèo Dochu La khe khẽ lạnh hôm ấy, phải nói là quá đẹp. Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn nghĩ đó là món quà thứ 2, sau cơn gió mang theo chút lạnh ở Paro, mà chúng tôi đã được nhận chỉ sau chưa đầy 3 ngày đến với miền đất được xem là một Shangri La, cõi Tây phương Cực lạc còn sót lại ở vùng Himalaya, một đất nước hoàn toàn chưa giàu.

Không chỉ mỗi mình cô gái bán táo trên Dochu La, hầu hết người dân Bhutan của chúng tôi đều thế. Nếu anh không lấy những cái gì không phải của mình, thì sẽ không bị mất bất cứ cái gì cả. Đó là điều chắc chắn. Theo Camady, lời dạy ấy anh được học từ những năm vừa mới biết đọc, biết viết.

Một góc đường phố Thủ đô Bhutan.

4. Ở Bhutan có một câu nhiều người đã thuộc nằm lòng, đó là lời tuyên thệ của vua Jigme Khesar Namyel Wangchuck. Ngày 6/11/2008, ông đã nói ngay sau khi nhận áo mão, ấn dấu của vua cha Jigme Singye Wangchuck (người đã đưa ra khái niệm “Tổng hạnh phúc quốc gia”, khi được truyền ngôi – năm 1972) – Ta sẽ không cai trị như một ông vua. Ta sẽ bảo vệ thần dân như một người cha, chăm sóc thần dân như người anh em và phục vụ thần dân như một người con. Và, rất ít người không biết chuyện nhà vua của mình ngay sau khi lên ngôi đã thực hiện chuyến “vi hành” gần một tháng. Đi bộ là chính. Đến những bản làng xa Thimphu nhất để tìm hiểu đời sống của từng người dân.

Sẽ không còn gì hạnh phúc hơn khi tất cả người dân, từ thủ đô đến các bản làng tại những triền núi hiểm trở đều được sống trong cảnh an vui, không phải lo lắng bất cứ điều gì. Nghèo mà không bao giờ đói, ốm đau, bệnh tật đều được chữa trị, chăm sóc miễn phí, con cái đi học đều không phải mất tiền, cả với tiền mua sách vở. Và, chắc chắn trên thế giới hiện nay không có hình ảnh nào mô tả cái đẹp về hạnh phúc cho tất cả như hình mỗi chiều cuối tuần, Hoàng hậu và Đức vua, mỗi người một chiếc xe đạp, quanh một vòng trên một đường phố nào đó của Thimphu mà không cần lính bảo vệ và người hầu đi theo.

Tác giả và người dân Bhutan.

5. Có một sự tình cờ rất thú vị, đó là hôm đến Bumthang, thăm tu viện Kurjey Lhakhang, nơi Đức Liên Hoa Sanh, một trong những vị tổ đầu tiên đưa đạo Phật vào Bhutan đã dừng chân, tôi gặp hai cô gái Hà Nội – Tú và Huệ. Biết được hai cô đã “lang thang” trên mạng, bắt gặp địa chỉ, mua vé máy bay và tự lo thủ tục nhập cảnh chỉ để nhìn ngắm hạnh phúc của đất trời và con người Bhutan. Tôi hỏi, hai bạn đã đến những đâu ? – Dạ rất nhiều. – Đã gặp được mấy người bạn Bhutan ? – Dạ không nhớ – Vậy đã thấy được hạnh phúc chưa ? – Dạ rồi – Ở đâu? – Trên những đôi mắt.

Đúng là hạnh phúc ở Bhutan đã hiện rất rõ trên những đôi mắt. Những đôi mắt không giấu đâu được vẻ hồn nhiên đến tận cùng. Còn nếu hỏi, làm sao để tất cả người dân ở một đất nước chưa giàu lại có được đôi mắt ấy, rất có thể một phần câu trả lời nằm ở lời tuyên thệ lên ngôi của Vua Jigme Khesar Namyel Wangchuck.

Theo VNE