Hạn chế cấp bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn nước ngoài

Muốn vay vốn nước ngoài, doanh nghiệp nhà nước phải tự vay, tự trả nợ theo đúng các điều kiện đã cam kết trong thỏa thuận vay, bình đẳng như doanh nghiệp khác, Chính phủ hạn chế bảo lãnh.

Bộ Tài chính sẽ báo cáo Quốc hội việc quản lý, giám sát việc huy động, sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước, nhất là việc vay nợ nước ngoài, và bảo lãnh chính phủ (BLCP) đối với doanh nghiệp nhà nước.

Bộ Tài chính khẳng định, trong giai đoạn 2011-2015, việc cấp BLCP đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế, đặc biệt là đẩy nhanh tiến độ của các công trình trọng điểm cấp bách của Nhà nước do việc thu xếp vốn vay nước ngoài và trong nước của các doanh nghiệp thuận lợi hơn nhiều nhờ có BLCP.

Trong giai đoạn này, Bộ Tài chính đã cấp bảo lãnh vay trong và ngoài nước cho 35 chương trình, dự án, với tổng số vốn cam kết tương đương 15,6 tỷ USD. Trong đó, bảo lãnh vay vốn nước ngoài là 14 tỷ USD, với thời hạn trả nợ trung bình 12 năm. Tổng số tiền Chính phủ cam kết cấp bảo lãnh trong giai đoạn này đã gấp gần 3 lần giai đoạn 2007-2010 (tổng trị giá tương đương 5,75 tỷ USD).

Tuy nhiên, do gia tăng vay nợ, đặc biệt là vay nợ nước ngoài nên nghĩa vụ nợ dự phòng từ BLCP là một trong những áp lực lên nợ công và nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ trong các năm tiếp theo. Chính vì vậy, để đảm bảo kiểm soát an toàn nợ công trong giai đoạn 2016-2020, từ cuối năm 2015, Bộ Tài chính đã trình Quốc hội phương án giảm mức rút vốn ròng hàng năm của các dự án vay nước ngoài ở mức 1,5 tỷ USD và trong nước là 5.000 tỷ đồng nhằm giảm dần tác động của vốn vay được BLCP lên nợ công, đảm bảo mục tiêu đến năm 2020 dư nợ vay được Chính phủ bảo lãnh có thể ở mức 15,6% tổng dư nợ công và trong khoảng 10% GDP theo kịch bản đã trình Quốc hội (với giả định GDP dự kiến tăng 6,5-7%/năm và lạm phát khoảng 5%/năm).

Chính vì vậy, từ năm 2016, việc cấp BLCP cho các dự án đầu tư của doanh nghiệp được kiểm soát theo hướng bám sát chủ trương Nghị quyết 07-NQ/TW ngày 9/11/2016 của Bộ Chính trị về cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững và Nghị quyết 25/2016/QH14 của Quốc hội về kế hoạch tài chính quốc gia 5 năm giai đoạn 2016-2020.

Cụ thể, năm 2016, Bộ Tài chính chỉ cấp BLCP cho một dự án vay nước ngoài với trị giá bảo lãnh là 170 triệu USD. Năm 2017, Bộ Tài chính không thực hiện cấp BLCP cho bất cứ khoản vay mới nào kể cả một số dự án đăng ký từ năm 2016 đã dự kiến chuyển sang năm 2017 với tổng trị giá khoảng 2,8 tỷ USD. Năm 2018, Bộ Tài chính đã thẩm định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định cấp bảo lãnh cho Dự án Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng của EVN và Sông Hậu 1 của PVN vay nước ngoài với trị giá là 1.614 triệu USD.

Nhờ được sử dụng nguồn vốn bảo lãnh chính phủ nên Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng sớm đi vào hoạt động

Năm 2019 và năm 2020, thực hiện Chỉ thị 31/CT-TTg (ngày Ngày 08/11/2018) về việc chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về ngân sách nhà nước, trong đó giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương, địa phương kiểm soát chặt chẽ các khoản vay; hạn chế tối đa việc cấp BLCP cho các khoản vay mới, Bộ Tài chính “đóng cửa” với hoạt động BLCP cho doanh nghiệp nhà nước vay vốn nước ngoài.

Bộ Tài chính khẳng định, việc hạn chế cấp BLCP cho các dự án mới đã dẫn đến tổng dư nợ được Chính phủ bảo lãnh có xu hướng giảm dần.

Bảo lãnh chính phủ giảm dần cả số tuyệt đối lẫn tương đối

2015

2016

2017

2018

2019

Lũy kế BLCP (triệu USD)

25.986,84

26.156,84

26.156,84

27.770,84

27.770,84

Dư nợ BLCP (triệu USD)

13.009,38

13.039,48

12.549,98

11.911,53

11.027,20

Dư nợ BLCP/dư nợ công (%)

17,60

16,10

14,80

13,50

12,20

Dư nợ BLCP/ GDP (%)

11,10

10,30

9,10

7,90

6,70