Hai ngày quyết định tương lai chính trường Mỹ

Trong ngày 5 và 6/1, Mỹ sẽ chứng kiến hai sự kiện quan trọng có thể quyết định tương lai chính trường nước này sau cuộc bầu cử gây chia rẽ tháng 11/2020.

Tổng thống mãn nhiệm Donald Trump vẫn chưa từ bỏ nỗ lực thách thức kết quả cuộc bầu cử Mỹ 2020. Ảnh: Getty Images

Mọi ánh mắt lúc này đang đổ dồn về bang Georgia, nơi cuộc đấu loại quyết định đảng nào kiểm soát Thượng viện Mỹ sẽ diễn ra vào ngày hôm nay, 5/1 (theo giờ địa phương).

Sau đó một ngày, vào 6/1, Quốc hội khóa mới của Mỹ sẽ nhóm họp để kiểm đếm phiếu bầu đại cử tri, qua đó xác nhận lần cuối người sẽ lãnh đạo nước Mỹ trong 4 năm tới. Trước đó, ngày 14/12/2020, Đại cử tri đoàn đã bỏ phiếu xác nhận chiến thắng của Tổng thống đắc cử Joe Biden trong cuộc tổng tuyển cử ngày 3/11.

Bang Georgia lại thành “chiến địa”

Theo CNN, ngày 4/1 (theo giờ địa phương), cả Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống đắc cử Joe Biden đều đã có mặt ở bang Georgia để vận động cử tri đi bầu bổ sung 2 ghế tại Thượng viện.

Cuộc bầu cử Thượng viện Mỹ đã diễn ra cùng với bầu cử Tổng thống vào 3/11, tuy nhiên tại bang Georgia, do không ứng viên nào đạt số phiếu quá bán cần thiết để giành ghế, các đối thủ của hai đảng đã phải bước tiếp vào vòng hai ngày 5/1.

Người dân bang Georgia xếp hàng đi bỏ phiếu sớm cuộc bầu cử đại diện tại Thượng viện từ ngày 14/12/2020. Ảnh: AFP/Getty Images

Nếu tại Georgia, đảng Cộng hòa giành được một hoặc cả hai ghế, đảng này sẽ tiếp tục giữ thế đa số tại Thượng viện Mỹ, cho phép họ cản trở phần lớn chương trình nghị sự của Tổng thống đắc cử thuộc đảng Dân chủ Joe Biden.

Trong trường hợp ngược lại, nếu đảng Dân chủ giành được cả hai ghế đại diện Georgia, số ghế Thượng viện sẽ được chia đều 50-50 cho hai đảng (tính cả 2 Thượng nghị sĩ độc lập nhưng ủng hộ Dân chủ). Khi đó lá phiếu “phá hòa” của Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris, với tư cách là Chủ tịch Thượng viện, sẽ quyết định quyền kiểm soát thuộc về đảng Dân chủ. Một thắng lợi như vậy sẽ mang thêm lợi thế cho bộ đôi Biden – Harris trước lễ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1.

Tới Georgia ngày 4/1, ông Biden đã tổ chức mít tinh vận động tại thành phố Atlanta, trong khi bà Harris đã tới Savannah hôm 3/1, để vận động cho hai ứng viên Dân chủ là Jon Ossoff và Raphael Warnock.

Tổng thống đắc cử Joe Biden. Ảnh: AP

Trong khi đó, Tổng thống Trump tới thành phố Dalton, Georgia, để vận động cho Thượng nghị sĩ Cộng hoà Kelly Loeffler và David Perdue.

Theo kết quả các cuộc khảo sát gần đây, sự ủng hộ của cử tri với các ứng cử viên của hai đảng là khá đồng đều, dự báo một cuộc bỏ phiếu gay cấn sẽ diễn ra tại Georgia vào ngày 5/1.

Kịch tính hậu bầu cử chưa kết thúc

Tiếp đó, ngày 6/1, lưỡng viện Quốc hội Mỹ sẽ nhóm họp để kiểm đếm và xác nhận số phiếu đại cử tri, qua đó công nhận người sẽ là Tổng thống Mỹ trong 4 năm tới. Thông thường cuộc họp này chỉ mang tính thủ tục. Tuy nhiên, lần này phe Đảng Cộng hòa vẫn đang muốn bác bỏ chiến thắng của ứng cử viên Đảng Dân chủ Joe Biden, nên kịch tính được cho là chưa kết thúc.

CNN cho biết các nhà lập pháp sẽ tuân theo một thủ tục lâu đời quy định trong hiến pháp, để chính thức xác nhận tân tổng thống. Giống như 4 năm trước, Phó Tổng thống khi đó là Joe Biden đã giám sát việc kiểm phiếu đại cử tri – đưa ông Trump vào Nhà Trắng năm 2017, bây giờ sẽ là Phó Tổng thống Mike Pence công bố kết quả kiểm phiếu chính thức tại Thượng viện, xác nhận chiến thắng của ông Biden.

Tuy vậy, các nhà lập pháp Mỹ vẫn sẽ có khả năng trình văn bản phản đối kết quả bỏ phiếu – giống như một số đảng viên Đảng Dân chủ đã làm vào năm 2017. Nhưng nếu như những phản đối khi đó đã dễ dàng bị bác bỏ, thì năm nay, các thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa có thể tìm cách kéo dài thủ tục và buộc Hạ viện và Thượng viện phải vào cuộc.

Theo thủ tục hiến định, các thành viên của Hạ viện và Thượng viện sẽ gặp nhau tại Hạ viện. Chủ tịch Thượng viện – Mike Pence – sẽ chủ trì phiên họp và các phiếu đại cử tri sẽ được đọc và đếm theo thứ tự bảng chữ cái bởi hai người được bổ nhiệm từ Hạ viện và Thượng viện. Sau đó, họ sẽ trình kết quả kiểm đếm cho ông Pence, người sẽ công bố kết quả và lắng nghe ý kiến phản đối.

Trụ sở quốc hội Mỹ. Ảnh: AP

Nếu có ý kiến phản đối, Hạ viện và Thượng viện sẽ tách ra họp riêng, mỗi ý kiến phản đối không thảo luận quá 2 giờ, để quyết định kết quả của lá phiếu đại cử tri đó.

Có tổng cộng 538 phiếu đại cử tri, nếu không có ứng cử viên nào đạt được đa số – tức là tối thiểu 270 phiếu – thì Hạ viện sẽ bầu Tổng thống và Thượng viện bầu Phó Tổng thống. Điểm đáng lưu ý là lưỡng viện sẽ bỏ phiếu theo thể thức nghị sĩ đoàn tiểu bang, tức là mỗi bang chỉ có duy nhất một phiếu đại diện. Vì vậy, dù đảng Dân chủ đang có nhiều ghế nghị sĩ hơn tại Hạ viện, song đảng Cộng hòa lại đang nhiều hơn về số nghị sĩ đoàn tiểu bang (Cộng hòa 26-Dân chủ 23, tiểu bang Pennsylvania trung lập). Do đó, nếu Hạ viện bầu tổng thống, ông Trump nhiều khả năng sẽ chiến thắng.

Hạ viện có thời gian đến trưa ngày 20/1 phải chốt được tên Tổng thống. Nếu đến khi đó họ vẫn không thể, thì người lên làm tổng thống nhiệm kỳ mới sẽ là Phó tổng thống mãn nhiệm hoặc người tiếp theo trong hàng kế vị tổng thống. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, đến thời điểm này nỗ lực thách thức kết quả bầu cử của Tổng thống Trump và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa sẽ rất khó thành công.