Hai lựa chọn của đối tác trước chính sách thuế quan của Mỹ

Đòn thuế quan của Mỹ không chỉ là chuyện thương mại, mà còn là phép thử ngoại giao cho các đồng minh.

Từ sự cứng rắn của Canada đến chiến lược hòa giải của Anh, đâu là con đường hiệu quả trong cuộc chiến chưa hồi kết này?

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại một sự kiện ở Nhà Trắng ngày 24/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 26/3, cuộc chiến thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động đang trở thành một trong những vấn đề nóng nhất trên trường quốc tế và chính sách thương mại mang tính quyết liệt này đã buộc các đồng minh của Washington phải đứng trước một lựa chọn khó khăn: kháng cự hay chấp nhận nhượng bộ.

Từ đầu năm 2018, Mỹ đã liên tục áp đặt các mức thuế quan cao đối với nhiều đối tác, bao gồm Canada, Mexico, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc. Vào ngày 12/3, Tổng thống Trump áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu trên toàn cầu, với lý do bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước. Ngày 26/3, Tổng thống Trump thông báo quyết định áp thuế lên tới 25% với ôtô nhập khẩu, hiện thực hóa cam kết tranh cử lâu nay của ông. Những động thái này đã gây ra một loạt phản ứng khác nhau từ các quốc gia bị ảnh hưởng.

Nhưng phản ứng của các quốc gia bị ảnh hưởng rất khác nhau. Canada và EU thể hiện sự quyết liệt, đe dọa áp thuế trả đũa. Anna Cavazzini, thành viên của Nghị viện châu Âu, nhấn mạnh: “Chúng ta phải thể hiện sự cứng rắn vì đó là ngôn ngữ duy nhất mà chính quyền Trump hiểu được”. Sự cứng rắn này xuất phát từ quyết tâm bảo vệ lợi ích kinh tế và khẳng định vai trò trên trường quốc tế.

Ngược lại, Mexico đang áp dụng chiến lược ngoại giao mềm dẻo. Tổng thống Claudia Sheinbaum tìm cách xây dựng mối quan hệ bằng cách chia sẻ các số liệu về việc kiểm soát ma túy và di cư. Một chiến lược tinh vi nhằm giảm thiểu áp lực từ Mỹ và duy trì quan hệ thương mại quan trọng. Trong khi đó, Anh chọn cách hòa giải, tìm cách trở thành cầu nối giữa Mỹ và châu Âu.

Các quốc gia cũng có những tính toán khác nhau khi đối mặt với áp lực từ Mỹ. Canada, EU và Trung Quốc tin rằng họ có đủ khả năng gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ. Riêng Canada là nhà cung cấp năng lượng chính cho Mỹ, tạo nên một lá bài quan trọng trong cuộc đấu này. EU với 27 quốc gia thành viên có thị trường lớn, có thể gây ảnh hưởng đáng kể tới các công ty Mỹ.

Tuy nhiên, ông Trump liên tục leo thang, đe dọa tăng gấp đôi thuế đối với Canada và áp thuế 200% lên các sản phẩm của EU như rượu Champagne. Những đòn áp thuế này không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn mang tính chính trị, thể hiện sự cứng rắn và quyết đoán của ông.

Với tình hình mới trên, bên đều có cách tiếp cận riêng để ứng phó: Canada sẵn sàng trả đũa, với Thủ tướng Mark Carney cho biết chính phủ nước này sẽ xem xét các phương án đáp trả thuế ô tô mà Mỹ mới công bố. Ông Carney khẳng định thuế quan là “một cuộc tấn công trực tiếp” vào người lao động Canada. Ông nêu rõ chính phủ Canada đã lường trước khả năng này và sẽ thực hiện các bước vì lợi ích của người lao động Canada, của Canada”.

Về phần mình, EU chọn cách hoãn các biện pháp trả đũa để dành thời gian đàm phán, với ưu tiên đạt được thỏa thuận công bằng. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), bà Ursula von der Leyen bày tỏ rất tiếc về quyết định của Mỹ áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu từ châu Âu từ ngày 2/4 tới. Bà von der Leyen khẳng định biện pháp thuế quan trên tác động xấu đến doanh nghiệp và càng tệ hơn nữa đối với người tiêu dùng ở cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Trong khi đó, Trung Quốc lại áp dụng các biện pháp trả đũa mang tính biểu tượng, có vẻ như muốn tìm kiếm giải pháp thương lượng.

Barry Appleton, chuyên gia luật thương mại quốc tế, đã hình tượng hóa tình huống này một cách sâu sắc: “Ai sẽ làm tốt hơn: những người chọc thẳng vào mắt con gấu hay những người chờ đợi những người chọc thẳng đó bị ăn thịt trước?” Ẩn dụ này cho thấy sự mạo hiểm và rủi ro trong cuộc chiến thương mại trên.

Có thể thấy cuộc chiến thương mại của chính quyền Trump đang buộc các đồng minh phải lựa chọn giữa kháng cự và nhượng bộ. Không một quốc gia nào có thể chắc chắn về chiến lược nào sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất trong việc đối phó với áp lực từ Mỹ. Sự phức tạp của cuộc chiến này nằm ở chỗ không chỉ là vấn đề kinh tế thuần túy, mà còn liên quan đến các mối quan hệ ngoại giao, an ninh và chiến lược toàn cầu. Mỗi quốc gia phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc bảo vệ lợi ích kinh tế và duy trì quan hệ với một cường quốc như Mỹ.

Điều duy nhất có vẻ chắc chắn là cuộc chiến này sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng sâu rộng đến quan hệ thương mại toàn cầu. Nó không chỉ là một cuộc đấu trí giữa các quốc gia, mà còn là một thử thách cho hệ thống thương mại quốc tế, đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của chủ nghĩa bảo hộ và quan hệ kinh tế toàn cầu.