GS Nguyễn Minh Thuyết: Nên để cạnh tranh SGK

GS Thuyết đề cập tới sự ưu việt của chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK nhưng điều ông chưa nói là giá SGK lớp 1 mới đắt gấp 4 lần.

Tính ưu việt

Theo Nghị quyết 88/NQ-QH của Quốc hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) sẽ chịu trách nhiệm biên soạn một bộ sách giáo khoa (SGK) từ lớp 1 đến lớp 12 cho chương trình giáo dục phổ thông mới.

Tuy nhiên, ngày 16/5, theo thông tin trên báo VOV, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết – Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho biết, đến thời điểm này, có thể nói, chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK đã chứng tỏ được tính đúng đắn và Bộ GD&ĐT không nên chi gần 400 tỉ đồng từ ngân sách nhà nước để biên soạn thêm một bộ SGK.

Theo GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, hiện đã có 5 bộ SGK lớp 1 của các môn học bắt buộc và 7 quyển SGK “Làm quen với tiếng Anh” lớp 1 (môn học tự chọn) được phê duyệt.

“Thời điểm xây dựng, ban hành Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông, có thể Quốc hội chưa thật yên tâm về khả năng thành công của chủ trương xã hội hóa SGK, vì đây là một chủ trương mới.

Bởi thế, trong khi quy định: “Thực hiện xã hội hóa biên soạn SGK; có một số SGK cho mỗi môn học”, “Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông”, Nghị quyết đồng thời cũng có thêm nội dung: “Để chủ động triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ GD&ĐT tổ chức việc biên soạn một bộ SGK. Bộ SGK này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các SGK do tổ chức, cá nhân biên soạn”, GS Thuyết cho biết.

GS Thuyết cho rằng, ông đã đến Vương quốc Anh và một số nước, trên giá sách của mỗi học sinh trong lớp đều có vài ba bộ SGK. Ông mong tương lai chúng ta cũng sẽ làm như vậy, để giáo viên và học sinh có nhiều nguồn học liệu khác nhau hỗ trợ việc giảng dạy, học tập.

Giáo viên nước ngoài không dạy theo một quyển SGK nhất định nào mà chọn bài phù hợp ở những quyển SGK khác nhau cho học sinh học. Nhiều giáo viên chỉ tham khảo SGK để tự biên soạn tài liệu dạy học của mình. GS Thuyết cho rằng, như thế mới thực sự là “một chương trình, nhiều SGK”.

“Có thể thấy nhiều lợi ích từ thực hiện một chương trình, nhiều bộ SGK. Trước hết, cách làm này giúp huy động được trí lực, vật lực, tài lực của xã hội để nâng cao chất lượng SGK; đồng thời tiết kiệm nhiều cho ngân sách Nhà nước. Thay vì Nhà nước bỏ t.iền ra làm SGK như trước kia, nay chúng ta huy động được các tổ chức và đông đảo chuyên gia tham gia biên soạn SGK.

Sự cạnh tranh giữa các bộ sách cũng sẽ tạo một cuộc đua giữa các nhóm tác giả, các nhà xuất bản – và đó là yếu tố quan trọng để mỗi tổ chức, cá nhân biên soạn SGK dồn nhiều tâm huyết hơn để nâng cao chất lượng bộ sách của mình. Đó là điểm thuận lợi thấy rõ của chủ trương này”, GS Thuyết nhấn mạnh.

Tuy nhiên, điều mà GS Thuyết chưa nói đến là giá 5 bộ SGK lớp 1 mới được kê khai tăng 3-4 lần so với sách hiện hành.

Cụ thể, mức giá 4 bộ SGK mới của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam dao động từ 179.000 đến 194.000 đồng/bộ. Bộ “Cánh diều” của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm có giá kê khai là 199.000 đồng/bộ.

So sánh với sách giáo khoa lớp 1 đang được sử dụng trong năm học 2019-2020 (54.000 đồng/bộ) của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, rõ ràng, giá sách mới cao gấp 3-4 lần.

Chưa kể, các nhà xuất bản cũng kê khai giá sách giáo khoa tiếng Anh (môn học tự chọn) theo chương trình giáo dục phổ thông mới từ 45.000 đến 99.000 đồng/cuốn. Nếu trường nào chọn môn học này để giảng dạy ở lớp 1 thì trung bình một bộ sách giáo khoa lớp 1 mới có giá từ 250.000 đến 300.000 đồng.

GS Nguyễn Minh Thuyết cho rằng không nên tốn t.iền ngân sách làm thêm một bộ GSK. Ảnh: VOV.

Nên để các NXB tự đứng ra nghiên cứu, biên soạn SGK

Bàn về giải pháp cho vấn đề này, trao đổi với báo Đất Việt trước đó, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả cũng cho rằng, đã là xã hội hóa SGK thì không thể có mức khống chế về giá mà để cho các doanh nghiệp tự cạnh tranh nhau về mọi mặt, ai mạnh hơn được người tiêu dùng lựa chọn thì thống lĩnh thị trường. Còn nếu như khống chế về giá thì đó không còn là xã hội hóa SGK nữa.

Tuy nhiên, với điều kiện kinh tế của Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn, phải lo miếng cơm manh áo từng ngày thì việc thả nổi mức giá SGK sẽ khiến cho nhiều người không đủ khả năng chi trả mà không để cho các doanh nghiệp tự do về giá thì sẽ đ.ánh mất đi tính chất xã hội hóa.

“Theo tôi, các tốt nhất hiện nay là Nhà nước để cho các NXB tự đứng ra nghiên cứu, biên soạn SGK. Sau đó, nhà nước sẽ tiến hành đấu thầu, mua lại bộ sách nào tốt nhất và phụ trách việc in ấn, phát hành tới tay người tiêu dùng. Có như thế, vừa đảm bảo người dân được học thống nhất một bộ sách, vừa có thể đảm bảo bộ sách đó có chất lượng tốt nhất mà giá thành lại rẻ nhất” – ông Long đề xuất.

Theo chuyên gia, thay vì Nhà nước bỏ t.iền ra làm SGK như trước kia, nên huy động các tổ chức, các chuyên gia biên soạn.

Còn GS.TS Phạm Tất Dong – Tổng Thư ký, kiêm Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam bày tỏ, Nhà nước cần khuyến khích các đơn vị nghiên cứu, biên soạn SGK rồi lựa chọn ra bộ sách có nội dung, hình thức phù hợp nhất để mua lại rồi tự in ấn, phát hành. Như thế, vừa đảm bảo được nội dung, vừa đảm bảo được giá cả có lợi cho người dân.

“Vấn đề trước mắt với bộ SGK mới đang thực hiện, cần phải có cơ chế tính lại giá, không thể chạy theo những lý do mà các nhà xuất bản đưa ra để đồng ý ngay được.

Cần phải căn cứ cụ thể mức giá đó được các nhà xuất bản tính toán như thế nào, mức giá họ đưa ra bằng bao nhiêu % chi phí họ biên soạn, xuất bản ra ngoài thị trường.

Thậm chí, cần phải tiến hành đấu giá để phù hợp với chủ trương, tránh việc các nhà xuất bản lợi dụng chính sách xã hội hóa SGK mà tăng giá vô tội vạ, ảnh hưởng tới người tiêu dùng, đi ngược với chủ trương khuyến học của Việt Nam” – GS.TS Phạm Tất Dong nói.