Gỡ ‘rào cản’ kinh doanh bất động sản để phát triển thị trường
Theo các chuyên gia bất động sản (BĐS), Nghị định 76/2015/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Kinh doanh BĐS 2014 xuất hiện những vướng mắc, tồn tại không còn phù hợp thực tiễn, vì chưa cân bằng lợi ích của các chủ thể tham gia.
Vì vậy, cần được các bộ, ngành, địa phương góp ý sửa đổi, bổ sung các điều kiện mới, đảm bảo bắt kịp sự phát triển của thị trường.
Nhiều bất cập nảy sinh
Theo Hiệp hội BĐS Việt Nam (VNRea), hoạt động đầu tư kinh doanh các dự án nhà ở thương mại có nhiều yếu tố đặc thù, để phát triển ổn định thị trường, hài hòa lợi ích Nhà nước – Chủ đầu tư – Khách hàng cần có cơ chế, chính sách pháp luật phù hợp với thực tiễn phát triển từng giai đoạn.
Hiện nay, các dự án nhà ở thương mại được thực hiện qua nhiều giai đoạn từ chuẩn bị đầu tư, bồi thường, quỹ đất, giải phóng mặt bằng, thẩm định dự án, xin cấp phép xây dựng, thi công xây dựng, thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, nộp tiền sử dụng đất và bán sản phẩm. Quy trình này thường mất khoảng 5 năm, thậm chí 10 năm, nhưng chủ đầu tư không được quyền tự do chuyển nhượng dự án theo nhu cầu kinh doanh. Vì Luật Đất đai và Luật Kinh doanh BĐS quy định chủ đầu tư chỉ được chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án sau khi đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Điều này, đã làm hạn chế quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp và không tạo được nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.
Nhiều dự án BĐS do vướng các điều kiện về kinh doanh BĐS phải dừng thi công để rà soát thủ tục.
Bên cạnh đó, do quy định trong Luật Kinh doanh BĐS chỉ được tính các khoản chi phí hợp pháp, hợp lệ, hợp lý được Luật Thuế công nhận, nên giá thành (danh nghĩa) sản phẩm nhà ở thấp hơn nhiều so với chi phí thực tế mà chủ đầu tư bỏ ra, trong đó, có cả các “chi phí không tên” và do không được công nhận là chi phí, nên bị coi là “lợi nhuận” phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp trên các chi phí không được tính này. Cuối cùng, tất cả chi phí của chủ đầu tư đều tính vào giá bán, mà người mua nhà phải chịu.
Mặt khác, hoạt động môi giới BĐS đối với các dự án BĐS là cần thiết, kết nối cung cầu, góp phần làm thị trường BĐS minh bạch và chuyên nghiệp. Nhưng hiện nay, phần lớn các nhà môi giới, sàn giao dịch ở nước ta chưa chuyên nghiệp, chưa được đào tạo đầy đủ và thiếu cơ chế quản lý, nên đã xảy ra nhiều bất cập, nhất là tình trạng “cò đất, cò nhà” gây thiệt hại cho người mua, gây ra tăng giảm thất thường thị trường.
Video đang HOT
Ngoài ra, đáng quan ngại nhất là hiện có quá nhiều văn bản pháp luật liên quan đến điều chỉnh thị trường BĐS, nhưng khi thực thi rườm rà, chồng chéo, làm nản lòng nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài. Mặc dù các văn bản dưới Luật Kinh doanh BĐS đã khắc phục dần, vẫn còn một số quy định pháp luật chưa đảm bảo thống nhất, hệ thống, đồng bộ và liên thông…
Những bất cập trên đã và đang khiến cho hàng trăm dự án trong 3-4 năm trở lại đây tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các đô thị lớn bị “ách tắc” thủ tục đầu tư xây dựng, dừng triển khai để rà soát, kiểm tra pháp lý, kéo theo nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở bị sụt giảm trên thị trường.
Mới đây, Bộ Xây dựng đã rà soát các quy định, tổng kết, đánh giá tình hình triển khai thực hiện Nghị định số 76 để nhận diện các vướng mắc và tìm giải pháp tháo gỡ. Tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương về tình hình thi hành Nghị định này, Bộ Xây dựng nhận thấy cần thiết phải xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Kinh doanh BĐS thay thế Nghị định số 76, trình Chính phủ ban hành, nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tháo gỡ những rào cản về môi trường kinh doanh BĐS cho phù hợp với thực tiễn.
Cần sửa đổi, bổ sung
Theo ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS (Bộ Xây dựng), đối với một số quy định trong Luật Kinh doanh BĐS chưa phù hợp với các quy định mới và các luật liên quan mới có hiệu lực cần phải rà soát để bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Đơn cử, cần bỏ quy định “phải có vốn pháp định không được thấp hơn 20 tỷ đồng” và “căn cứ xác định mức vốn pháp định của doanh nghiệp kinh doanh BĐS” trong điều kiện của tổ chức, cá nhân kinh doanh BĐS để bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ giữa Luật Kinh doanh BĐS với Luật Đầu tư. Hay cần sửa đổi, bổ sung quy định về thủ tục chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án BĐS cho phù hợp với Luật Đầu tư 2020 và Nghị định số 31/2021/NĐ-CP ngày 26/3/2021 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư; đồng thời, bổ sung quy định việc chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án BĐS áp dụng trong Luật Kinh doanh BĐS.
Thêm vào đó, Nghị định mới hướng dẫn cần làm rõ hơn quy định về giao dịch BĐS “quy mô nhỏ”, “không thường xuyên” để linh hoạt áp dụng trong thực tế; đồng thời, sửa đổi, bổ sung và gộp quy định về điều kiện chuyển nhượng hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai và điều kiện chuyển nhượng hợp đồng thuê mua nhà, công trình xây dựng có sẵn trong 1 quy định về điều kiện chuyển nhượng hợp đồng.
Còn theo các chuyên gia BĐS, dự thảo Nghị định mới không sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế các quy định, vấn đề thuộc quy định của Luật Kinh doanh BĐS 2014. Các nội dung sửa đổi, bổ sung, thay thế phải đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là các luật vừa được Quốc hội thông qua như: Luật Đầu tư (sửa đổi) 2020, Luật Xây dựng (sửa đổi) 2020, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) 2020… và phù hợp với các nội dung quy định trong các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn các luật này.
Thiếu hụt nguồn cung dự án nhà ở thương mại
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, số lượng dự án nhà ở thương mại trong cả nước được cấp phép trong quý II/2021 chỉ có 69 dự án mới, với 27.462 căn được cấp phép, chỉ bằng 73% so với quý I và bằng 21% so với cùng kỳ năm 2020.
Trong đó, có 37 dự án ở miền Bắc, 9 dự án ở miền Trung và 23 dự án ở miền Nam.
Nguồn cung giảm mạnh
Bộ Xây dựng cũng thống kê, có 1.119 dự án nhà ở thương mại, với hơn 352.000 căn đang xây dựng, tính chung bằng 81% so với quý I, bằng 79% so với cùng kỳ năm 2020, gồm miền Bắc có 236 dự án, miền Trung có 163 dự án và miền Nam có 720 dự án.
Về nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cho biết, trong quý II chỉ có 3 dự án với hơn 1.700 căn được cấp phép mới tại Đà Nẵng, Thanh Hoá và Lạng Sơn. Có 5 dự án, với hơn 1.800 căn hộ tại các tỉnh Hoà Bình, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hưng Yên, An Giang được Sở Xây dựng các địa phương có văn bản thông báo đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai.
Thị trường BĐS đang thiếu hụt nguồn cung các dự án nhà ở thương mại.
Về bất động sản (BĐS) du lịch nghỉ dưỡng, văn phòng kết hợp lưu trú, cả nước chỉ có 5 dự án mới, với hơn 4.800 căn hộ du lịch, 270 biệt thự du lịch...
Theo ông Nguyễn Văn Đính, Phó chủ tịch Hội Môi giới BĐS Việt Nam, thị trường BĐS bắt đầu có dấu hiệu suy giảm từ cuối năm 2019, khi dòng vốn đầu tư, hành lang pháp lý, thủ tục cấp phép xây dựng dự án các phân khúc BĐS đều bị siết chặt. Thêm vào đó, tình hình dịch bệnh COVD-19 kéo dài từ năm 2020 đến nay khiến giao dịch thị trường ảm đạm, đã dẫn đến nguồn cung sản phẩm mới ra thị trường thiếu hụt mạnh.
"Nguồn cung sản phẩm dự án BĐS khan hiếm, trong khi dòng tiền của xã hội khó đưa vào các ngành khác do dịch bệnh, nên nhu cầu đầu tư đất nền khắp nơi tăng, tạo ra sốt đất ở nhiều địa phương, gây ra không ít hệ luỵ đối với lĩnh vực kinh doanh BĐS. Thực tế này tác động lớn đến tâm lý nhà đầu tư và nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhân sự trong ngành kinh tế này đã dần rời bỏ thị trường", ông Nguyễn Văn Đính nhận định.
Vì vậy, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP Hồ Chí Minh cho rằng, điều cần thiết hiện nay là Bộ Xây dựng và các cơ quan quản lý Nhà nước cần đẩy mạnh tháo gỡ vướng mắc trong cơ chế chính sách để tạo ra nguồn cung sản phẩm mới thật dồi dào cho thị trường; chú trọng phát triển nhà ở thương mại bình dân, nhà ở xã hội để tăng thanh khoản, từng bước khôi phục thị trường và cân bằng cơ cấu thừa hàng cao cấp, thiếu hàng bình dân, đồng thời kích cầu.
Thị trường khó phục hồi ngay trong năm 2022
Trước những thống kê của Bộ Xây dựng về thị trường BĐS những tháng đầu năm "ảm đạm" do dịch bệnh kéo dài, nhiều chuyên gia cho rằng, với đà này thị trường khó phục hồi ngay được trong năm 2022.
Thực tế, giá giao dịch căn hộ chung cư bình quân quý II, đặc biệt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh vẫn tăng khoảng 5-7% so với quý I; các dự án nhà ở thương mại tại khu vực trung tâm của các đô thị hầu như không có căn hộ với mức giá dưới 25 triệu đồng/m2, sản phẩm chủ đạo trên thị trường vẫn là các căn hộ phân khúc trung cấp (30-50 triệu đồng/m2) chiếm phần lớn nguồn cung mở bán mới trong quý II; giá giao dịch căn hộ trung cấp có mức tăng cao tại một số khu vực như quận Hai Bà Trưng, Thanh Xuân, Hoàng Mai (Hà Nội), Quận 5, TP Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh), TP Dĩ An (Bình Dương)... Song, số giao dịch tại miền Bắc chỉ bằng khoảng 20% so với quý II, miền Nam bằng khoảng 87%.
Các dự án nhà ở xã hội, cho người thu nhập thấp cũng khan hiếm.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhận định, do ảnh hưởng bởi dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế kéo dài không những trong năm 2021, mà còn kéo dài đến năm 2022. Nền kinh tế muốn phục hồi phải mất ít nhất là 1-2 năm. Dự báo, tương đối lạc quan là nền kinh tế phục hồi vào năm 2023. Về giá BĐS tăng, tới mức nào đó sẽ phải dừng. Cơ cấu sản phẩm BĐS tại Việt Nam phần lớn mang tính đầu cơ và đầu tư, không đáp ứng được nhu cầu người tiêu dùng. Nếu sản phẩm BĐS không được thanh toán, giá tăng "ảo", cộng với nền kinh tế khó khăn, giá có thể "rơi mạnh" bất cứ lúc nào. Lúc đó, lực cầu giảm nhiệt dễ kéo theo sự đổ vỡ của thị trường.
Về vấn đề này, theo Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường BĐS (Bộ Xây dựng), thị trường BĐS đã xuất hiện các tồn tại, hạn chế cần khắc phục, cụ thể như: Hệ thống pháp luật liên quan đến lĩnh vực BĐS đã từng bước được hoàn thiện, nhưng vẫn còn không ít quy định chồng chéo, gây khó khăn cho đầu tư, dẫn đến tình trạng thủ tục đầu tư dự án bị kéo dài, làm nghẽn nguồn cung thị trường BĐS. Bên cạnh đó, cơ cấu hàng hóa BĐS tuy đã được điều chỉnh, nhưng vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu thị trường, nguồn cung nhà ở trung, cao cấp vẫn chiếm tỷ lệ lớn, trong khi nguồn cung nhà ở giá rẻ, nhà ở xã hội vẫn thiếu hụt. Ngoài ra, thông tin về thị trường BĐS chưa đầy đủ, thiếu thống nhất, chưa minh bạch về quy hoạch, tính pháp lý từng dự án... là nguyên nhân dẫn đến tình trạng "sốt nóng" cục bộ tại một số địa phương.
Do đó, Bộ Xây dựng đưa ra các kiến nghị, các địa phương cần nhanh chóng triển khai thực hiện các chính sách, văn bản pháp luật về đầu tư, xây dựng, nhà ở, kinh doanh BĐS mới ban hành; công bố công khai và liên thông quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong cấp mới, điều chỉnh, kiểm tra, rà soát dự án kinh doanh BĐS; đồng thời, công khai thông tin về thị trường BĐS, quy hoạch, tiến độ triển khai các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, các dự án BĐS tại địa phương, nhằm hạn chế tình trạng tung tin đồn thổi, đầu cơ nhằm đẩy giá để trục lợi.
Môi giới bất động sản 'xoay xở' trong mùa dịch Dịch COVID-19 diễn biến phức tạp đã khiến nhiều sàn bất động sản nhỏ lẻ, tiềm lực tài chính yếu kém phải dừng hoạt động, hàng loạt môi giới bất động sản lâm vào cảnh thất nghiệp. Họ đang phải "xoay xở" mưu sinh khi chưa biết lúc nào dịch bệnh mới chấm dứt. Ông Nguyễn Văn Đính, Tổng thư ký Hội Môi...