Giữa đại dịch, cư dân khu ổ chuột Brazil ‘bị bắn thay vì được giúp đỡ’

Trong khi các hoạt động ở thành phố Rio de Janeiro tạm ngưng vì lệnh phong tỏa do Covid-19, cảnh sát vẫn tiếp tục đột kích vào khu dân cư và triệt hạ hàng chục nghi phạm.

Khi nhận việc tại một trong những bệnh viện lớn nhất ở Rio de Janeiro, Brazil, Maria Diva do Nascimento rất lo lắng. Đeo khẩu trang trên mặt mọi lúc, cô hy vọng mình có thể thoát khỏi bàn tay tử thần của Covid-19.

Nascimento biết rõ Covid-19 nguy hiểm đến mức nào. Bốn ngày trước, căn bệnh này đã cướp đi sinh mạng một nhân viên bảo vệ tại bệnh viện. Hơn một nửa đồng nghiệp của cô đã bị nhiễm bệnh, theo Guardian.

Khi người phụ nữ 42 tuổi này bắt đầu ngày làm việc hôm 15/5, cô nhận tin con trai mình, Allyson, đang rơi vào vòng nguy hiểm, nhưng không phải vì Covid-19.

Cảnh sát vũ trang đang càn quét Complexo do Alemão, khu ổ chuột lớn nơi Allyson làm việc cho băng đảng ma túy lâu đời nhất Brazil: Red Command. Máy bay trực thăng bay vút trên đầu những mái nhà lụp xụp cũ kỹ.

“Con đang ở đâu???”, Nascimento hoảng loạn hỏi con trai 20 tuổi qua điện thoại lúc 6h39 sáng. “Con đang trên đường về nhà”, Allyson trả lời. Và đó là lời nhắn cuối cùng của con trai cô.

Cảnh sát vũ trang tại khu ổ chuột Complexo do Alemão, ở Rio de Janeiro, Brazil. Ảnh: Guardian.

“Chúng tôi rất mệt mỏi”

Vào giờ ăn trưa, Nascimento biết con trai mình đã chết. Anh là một trong số hơn 2.000 người Brazil bị cảnh sát Rio triệt hạ kể từ đầu năm 2019.

“Tôi đã đưa nó đến với thế giới này. Không ai có quyền đưa con trai tôi đi”, người mẹ mất con vừa nói vừa khóc khi chuẩn bị phải từ biệt con trai lần cuối.

Các cuộc đột kích của cảnh sát và hình ảnh túi đựng tử thi không còn xa lạ gì với người dân Rio. Vào năm 2019, số người bị cảnh sát triệt hạ đạt mức kỷ lục là 1.810 người, tương đương 5 người chết/ngày.

Rio hiện áp dụng lệnh phong tỏa vì Covid-19 từ giữa tháng 3. Người dân phải ở trong nhà. Trong khi đó, cư dân khu ổ chuột cảm thấy phẫn nộ vì cảnh sát vẫn tiếp tục các cuộc đột kích vào nơi ở của họ.

Cuộc đột kích hôm 15/5 khiến 13 người thiệt mạng, bao gồm con trai của Nascimento. Đây là chiến dịch mới nhất trong hàng loạt các vụ tấn công chết người do cảnh sát thực hiện.

“Thay vì điều động y bác sĩ đến để bảo vệ cư dân khỏi Covid-19, chính phủ đưa tới cảnh sát, xe chống đạn và máy bay trực thăng để giết chúng tôi”, Bruno Itan, nhiếp ảnh gia từ khu ổ chuột Complexo do Alemão, nói. Ông đã chụp lại hình ảnh cuộc đột kích hôm 15/5, cho thấy cảnh sát đeo khẩu trang chống Covid-19 đang đứng bên xác chết được phủ bạt. “Chúng tôi rất mệt mỏi”, ông nói thêm.

Nữ nghị sĩ cánh tả Renata Souza vừa yêu cầu điều tra các cuộc đột kích mà như bà miêu tả “một vụ thảm sát”.

“Người dân nên được giúp đỡ, chứ không phải bị bắn”, nữ nghị sĩ này phàn nàn và cho rằng hành động đó là vô nhân đạo trong bối cảnh đại dịch đang hoành hành.

Các gia đình ở khu ổ chuột tại Rio than khóc sau cuộc đột kích. Ảnh: Guardian.

Cuộc đột kích đẫm máu

Cuộc đột kích hôm 15/5 không phải là lần đầu tiên diễn ra kể từ khi Rio bị phong tỏa từ hai tháng trước. Trong số 16.000 ca tử vong vì Covid-19 ở Brazil, có hơn 2.400 ca là ở Rio.

Trong cuộc đột kích ngày 27/4, cảnh sát đã giết chết 5 thanh niên, một người ở độ tuổi 17, tại Vila Kennedy, cộng đồng người phương Tây cũng do băng đảng Red Command kiểm soát. Hai tuần trước, ba người đã bị giết trong cùng một khu vực có tên đặt theo tổng thống Mỹ John F Kennedy.

Nhưng cho đến nay, cuộc đột kích vào khu ổ chuột Alemão hôm 15/5 là đẫm máu nhất. Khu vực này đông dân cư hơn 97% các thành phố khác của Brazil.

Người dân mô tả khung cảnh như khủng bố, khi lực lượng an ninh mặc áo đen và các phương tiện bọc thép tiến vào khu ổ chuột trong tiếng súng và bom đạn nổ.

Những bức tường đổ sập, những ngôi nhà không còn nguyên vẹn trong vụ đột kích. Bể chứa nước phát nổ và hệ thống điện bị phá hủy khiến hàng nghìn người phải sống trong bóng tối.

Gần 6 tiếng sau, vụ tấn công kết thúc và số người thiệt mạng bằng đúng số người tử vong vì Covid-19 ở Complexo do Alemão: 13 người.

“Chúng tôi sợ đại dịch, nhưng điều này thậm chí còn tồi tệ hơn. Xác chết nhiều đến mức khó tin”, nhiếp ảnh gia Itan nói.

Người dân bên một thi thể sau vụ đột kích hôm 15/5. Ảnh: Guardian.

Thi thể của Allyson, con trai của Nascimento, là một trong 5 xác chết được phát hiện bên trong một nhà dân. Họ được cho đã bị tra tấn trước khi bị bắn. Cảnh sát phủ nhận điều này.

Thi thể của những người chết đè lên nhau. Chúng tôi phải kéo từng người ra một”, một người đàn ông giúp chuyển các thi thể ra ngoài bằng tay không nói với Guardian.

Cái kết không ai mong muốn

Trả lời báo giới, sĩ quan chỉ huy cuộc đột kích Marcus Amim cho rằng hoạt động này là hợp pháp và đã diễn ra thành công. Cảnh sát đã thu giữ 8 khẩu súng trường và 85 quả lựu đạn cầm tay.

“Tất nhiên, hơn 10 người chết không phải là tin vui với bất kỳ ai. Đây là kết quả chúng tôi cũng không mong muốn”, chỉ huy Amim nói, cho rằng vụ việc trở nên đẫm máu là do các thành viên băng đảng đã kháng cự bằng vũ trang.

Trong số những người thiệt mạng có Leonardo Serpa de Jesus, một thủ lĩnh băng đảng bị truy nã.

Maria Diva do Nascimento và con trai Allyson trong bức ảnh cuối cùng. Ảnh: NVCC.

Dandara Tinoco, nhà nghiên cứu chính sách công tại Viện Igarapé, cho rằng cảnh sát không có quyền đóng vai thẩm phán và bồi thẩm đoàn để giết chết nghi phạm. “Brazil không có án tử hình. Quyền kết án thuộc về tòa án. Những ai phạm tội phải được xét xử một cách hợp lý”, nhà nghiên cứu này nói thêm.

Khi Covid-19 đang bủa vây cuộc sống của cư dân khu ổ chuột, Nascimento chuẩn bị chôn cất con trai duy nhất của mình. Nam thanh niên bắt đầu con đường tội phạm khi chỉ mới 17 tuổi.

“Tôi luôn dạy con trai sống lương thiện. Tôi đã ra sức làm việc và cố gắng nêu gương cho nó. Thật không may là chẳng có tác dụng gì”, người mẹ này nói.

Nascimento cho biết cô cảm thấy nhẹ nhõm khi nhắn tin với con trai mỗi ngày. Cuối tuần trước, vào Ngày của Mẹ, Allyson viết: “Con biết con không phải một đứa con ngoan, nhưng con mong mẹ biết rằng nếu không có mẹ thì cũng không có con. Con yêu mẹ rất nhiều”.

“Mọi người đều xứng đáng có cơ hội thứ hai. Hãy bắt giữ họ nhưng đừng giết họ”, Nascimento nói. Vài giờ sau, cô đưa con trai đến yên nghỉ ở nghĩa trang phía bắc Rio. “Không có người mẹ nào nuôi dạy con mình để nhận kết cục như thế này”, cô nói.

Hàng loạt huyệt mộ được đào sẵn trong nghĩa trang lớn nhất Brazil

Hàng trăm huyệt mộ đã đào sẵn tại nghĩa trang lớn nhất Brazil hôm 4/3, để chuẩn bị chôn cất hàng loạt thi thể nhiễm Covid-19 trong bối cảnh dịch đang bùng phát tại quốc gia này.