Giáo sư Harvard chỉ ra 4 yếu tố gây khó khăn cho kinh tế thế giới năm 2024
Ông Kenneth Rogoff – Giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard (Mỹ) – đã chỉ ra bốn yếu tố có thể gây khó cho nền kinh tế thế giới năm 2024.
Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Trong một bài viết cho trang web của tổ chức truyền thông quốc tế Project Syndicate, Giáo sư Rogoff nhận định rằng các nền kinh tế trên khắp thế giới đã cố gắng tránh được hầu hết các bẫy kinh tế trong năm 2023. Ví dụ như Mỹ đã tránh được suy thoái kinh tế và các thị trường đang phát triển đã ngăn chặn được một cuộc khủng hoảng nợ.
Cho đến nay, mặc dù đã tránh được các tình huống xấu nhất, nhưng năm 2023 lại mở đầu một xu hướng hỗn loạn có thể kéo dài sang năm 2024.
Giáo sư Rogoff, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của Quỹ T.iền tệ Quốc tế (IMF), viết: “Điều này đặc biệt đúng đối với các thị trường mới nổi, nhưng sẽ không có gì ngạc nhiên nếu năm 2024 trở thành một năm đầy khó khăn đối với tất cả”.
Ông Rogoff đã chỉ ra bốn yếu tố rủi ro cần theo dõi trong năm 2024.
Lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn
Theo ông Rogoff, các nhà đầu tư không nên hy vọng rằng lãi suất sẽ quay trở lại mức cực thấp trước năm 2021.
Ngay cả nếu lãi suất toàn cầu giảm đáng kể do suy thoái kinh tế ở Mỹ trong năm 2024, thì điều này cũng chỉ mang tính tạm thời vì có nhiều yếu tố cuối cùng sẽ đẩy lãi suất lên cao. Các yếu tố này gồm nợ quá mức, phi toàn cầu hóa ngày càng gia tăng, chủ nghĩa dân túy, tăng chi tiêu quốc phòng và chuyển đổi xanh.
Mỹ bội chi nhiều hơn
Video đang HOT
Khách hàng mua sắm tại siêu thị ở Foster City, California, ngày 21/12/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Trái với dự báo của hầu hết các nhà phân tích, mặc dù nền kinh tế Mỹ không rơi vào suy thoái vào năm 2023, nhưng khả năng xảy ra suy thoái có lẽ vẫn là khoảng 30%, so với 15% trong những năm bình thường.
Bất chấp những tác động dài hạn khó lường của biến động lãi suất, chính quyền của Tổng thống Joe Biden vẫn tiếp tục theo đuổi chính sách tài khóa mở rộng.
Mặc dù nền kinh tế đang hoạt động ở mức toàn dụng lao động, tức là ai cũng có việc làm, nhưng tính theo tỷ trọng trong GDP, mức thâm hụt hiện ở mức 6%, hoặc 7% nếu tính cả chương trình xóa nợ cho sinh viên của ông Biden.
Ngay cả Quốc hội Mỹ dù bị chia rẽ cũng khó có thể cắt giảm chi tiêu đáng kể trong năm bầu cử 2024. Tỷ lệ lạm phát tích lũy cao trong ba năm qua đã khiến chính phủ Mỹ vỡ nợ trên thực tế là 10%.
Những rắc rối của kinh tế Trung Quốc
Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Tình trạng kinh tế Trung Quốc phục hồi không mạnh như dự báo sau đại dịch COVID-19 sẽ kéo dài thêm một năm nữa, vì các biện pháp hỗ trợ của nước này không thể vực dậy toàn bộ nền kinh tế.
Giáo sư Rogoff giải thích: “Sẽ khó có thể giữ cho nền kinh tế Trung Quốc hoạt động hết công suất trong khi vẫn áp đặt các hạn chế đối với các khoản cho vay mới”.
Ông dự báo chính quyền Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy chương trình kích thích và các khoản vay giá rẻ cho những lĩnh vực mất khả năng thanh toán và đang cần hỗ trợ, đồng thời hạn chế các chính quyền địa phương thực hiện các khoản vay mới.
Nhìn rộng ra, Trung Quốc sẽ gặp khó khăn khi cố gắng khôi phục tốc độ tăng trưởng 5% hàng năm, khi tỷ lệ nợ trên GDP của nước này đạt 83% vào năm 2023.
Trung Quốc phụ thuộc quá mức vào cơ sở hạ tầng và bất động sản vốn đã suy yếu trong năm qua và sự phụ thuộc này sẽ tiếp tục sẽ là một trở ngại, ngay cả khi Trung Quốc bắt đầu chuyển hướng sang xe điện và đầu tư xanh.
Chính sách t.iền tệ của Nhật Bản
Đồng yen Nhật. Ảnh: AFP/TTXVN
Cho đến năm 2023, Nhật Bản vẫn duy trì chính sách t.iền tệ lỏng lẻo, bất chấp xu hướng thắt chặt mạnh mẽ của thế giới.
Giáo sư Rogoff cho biết, tình trạng chênh lệch lãi suất này đã khiến đồng yen Nhật tăng giá gần 40% so với đồng USD kể từ năm 2021. Đây là một mức mà Ngân hàng Trung ương Nhật Bản không thể tiếp tục bỏ qua.
Ông phân tích: “Mặc dù các nhà hoạch định chính sách Nhật Bản có thể thích ngồi yên và hy vọng lãi suất toàn cầu giảm sẽ thúc đẩy đồng yen và giải quyết các vấn đề của mình, nhưng đó không phải là một chiến lược dài hạn bền vững”.
Nếu Nhật Bản không bắt đầu tăng lãi suất, lạm phát trong nước sẽ bắt đầu tăng cao. Đây sẽ là một dấu hiệu nguy hiểm lớn đối với một quốc gia có tỷ lệ nợ trên GDP trên 250%.
Trước đây, các nhà kinh tế như Mohamed El-Erian đã cảnh báo rằng chính sách sai lệch của Nhật Bản có thể gây ra một sự cố tài chính lan rộng khắp nền kinh tế toàn cầu, vì nhiều nhà đầu tư đã thu lợi từ mức giá thấp của đồng yen.
Nhìn chung, dù phải chịu cả các cú sốc kinh tế và chính trị, các thị trường mới nổi đã tìm cách chặn được cuộc khủng hoảng vào năm 2023. Mặc dù điều này phần lớn là nhờ các nhà hoạch định chính sách áp dụng các chiến lược kinh tế vĩ mô tương đối chính thống, nhưng một số quốc gia đã tận dụng căng thẳng địa chính trị leo thang. Ví dụ, Ấn Độ đã nhận cơ hội xảy ra cuộc chiến ở Ukraine để mua được số lượng lớn dầu giá rẻ của Nga, còn Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một kênh quan trọng để vận chuyển sang Nga các hàng hóa châu Âu bị cấm.
Khi căng thẳng địa chính trị gia tăng và các cuộc thăm dò cho thấy ông Donald Trump hiện là ứng cử viên tổng thống Mỹ được yêu thích, dự báo năm 2024 sẽ là một năm đầy biến động nữa đối với nền kinh tế toàn cầu. Điều này đặc biệt đúng đối với các thị trường mới nổi, nhưng không có gì ngạc nhiên nếu năm 2024 trở thành năm khó khăn đối với tất cả.
Lý do để lạc quan về kinh tế toàn cầu năm 2024
Sau thành tựu vững chắc của năm 2023, rất có thể thực tế năm 2024 cũng sẽ tốt hơn mong đợi.
Người dân ở nhiều nước trên thế giới đón năm mới 2024 với kỳ vọng mới. Ảnh: Thanh Tuấn/TTXVN
Theo tờ Financial Times của Anh, các xu hướng kinh tế cơ bản đã cung cấp nhiều lý do để lạc quan về năm 2024.
Đầu tiên, nền kinh tế quốc tế đã chứng tỏ được khả năng phục hồi đáng chú ý. Kể từ năm 2020 đến nay, kinh tế toàn cầu đã vượt qua đại dịch COVID-19, xung đột quân sự ở châu Âu và sự hỗn loạn trong chuỗi cung ứng, những yếu tố vốn đã kết hợp lại gây ra lạm phát cao nhất và chu kỳ tăng lãi suất mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ.
Nhưng các nền kinh tế đã điều chỉnh, thích nghi tốt hơn dự kiến và tiếp tục như vậy trong suốt năm 2023. Theo tổ chức Fitch Ratings, trong quý 3/2023, GDP toàn cầu cao hơn 9% so với trước đại dịch. Các doanh nghiệp đã tái cơ cấu hệ thống hậu cần của họ, châu Âu đang ngày càng ít phụ thuộc vào khí đốt của Nga và mức thuế cao hơn không dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp tăng đột biến.
Ngay cả nền kinh tế Trung Quốc cũng đang tăng trưởng, bất chấp mọi dự báo bi quan được đưa ra trong quý đầu tiên của năm 2023. Nga, chịu hàng loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine, không hề bị suy giảm về kinh tế, chậm rãi nhưng chắc chắn thích nghi với điều kiện không có quan hệ kinh tế với phương Tây.
Tất cả những điều này nói lên rằng mọi lĩnh vực và khía cạnh của nền kinh tế toàn cầu, mọi khu vực hoạt động giao thương đều thể hiện khả năng phục hồi và phát triển bất kể thách thức. Khả năng đó tạo một nền tảng vững chắc cho năm mới 2024.
Thứ hai, "bóng ma" của cuộc khủng hoảng lạm phát đang nhanh chóng mờ dần. Mức tăng giá toàn cầu kết thúc năm 2023 ở mức 8,9% và được dự báo sẽ giảm xuống còn 5,1% vào cuối năm 2024. Lạm phát giá lương thực (từ lúa mì đến dầu ăn) đang giảm mạnh và xu hướng tăng giá năng lượng cũng đang giảm dần. Các cú sốc chuỗi cung ứng do đại dịch gây ra cũng đã dịu bớt.
Các ngân hàng trung ương lớn hiện có thể cắt giảm lãi suất vào năm 2024 sớm hơn dự kiến. Đây sẽ là niềm an ủi cho nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp. Và mặc dù 3 ngân hàng khu vực của Mỹ và Credit Suisse đã phá sản vào tháng 3/2023, tác động của việc tăng lãi suất vẫn được hạn chế. Trên thực tế, chu kỳ lãi suất này đã bộc lộ những điểm yếu, từ các doanh nghiệp đến các ngân hàng có vốn yếu.
Tuy nhiên, như tờ báo trên của Anh lưu ý, đểm tích cực đó không phải là lý do để "tự mãn". Nền kinh tế toàn cầu còn phải đối mặt với nhiều khó khăn trong năm 2024, do các cuộc bầu cử chính trị lớn đến nợ công gia tăng ở nhiều quốc gia. Nhưng sau thành tựu vững chắc của năm 2023, rất có thể thực tế năm 2024 cũng sẽ tốt hơn mong đợi.
Vượt lên thách thức để hy vọng Năm 2023 tiếp tục là một năm nhiều sóng gió và thách thức của kinh tế thế giới. Vận chuyển hàng hóa tại cảng Long Beach, ở Los Angeles, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN Dư âm của đại dịch COVID-19 vẫn còn nặng nề, lạm phát cao, nhiều nền kinh tế lớn siết chặt chính sách t.iền tệ kèm theo những bất ổn địa chính...
