Giám đốc WB: Việt Nam là nền kinh tế mở cửa nhất thế giới
Chia sẻ với báo giới gần đây, ông Ousmane Dione – Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam đã có những đánh giá khách quan về tiến trình cải cách của Chính phủ đang đi đúng hướng và nhận định Việt Nam đã có một năm thực sự thành công và đang là nền kinh tế mở cửa nhất thế giới.
Ông Ousmane Dione – Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB)
Xuân Mậu Tuất 2018 xin trích đăng một số nhận định, quan điểm của ông Ousmane Dione về những đánh giá trong tương lai của Việt Nam.
Thưa ông, trong giai đoạn 2011-2016, Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 5,91% nhưng đến năm 2017 ước đạt tốc độ tăng trưởng GDP 6,81% – mức cao nhất trong 10 năm trở lại đây, cao hơn dự báo của các tổ chức quốc tế, giới chuyên gia và cả chính phủ Việt Nam. Ông có bình luận hay ấn tượng gì về điều này?
- Việt Nam có một năm thực sự thành công!
Tôi quan sát thấy, các hoạt động kinh tế được thúc đẩy toàn diện, với sự hỗ trợ của một số yếu tố tích cực cả trong và ngoài nước.
Tăng trưởng GDP toàn cầu đạt vượt mức dự tính, khi hoạt động thương mại phục hồi và tình hình tài chính thuận lợi. Những yếu tố này chắc chắn đã giúp sức cho nền kinh tế Việt Nam – một nền kinh tế mở cửa nhất trên thế giới có được thành quả tốt hơn kỳ vọng.
Đặc biệt, tăng trưởng nhanh còn đi kèm với sự ổn định kinh tế vĩ mô được duy trì trong 6 năm liên tiếp, với mức lạm phát duy trì dưới 4%, tỷ giá được duy trì tương đối ổn định và vị thế quốc tế được nâng cao.
Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể tự thỏa mãn với những thành quả phát triển tích cực này. Vì vẫn còn những nguy cơ hiển hiện, gồm cả nguy cơ trong nước lẫn quốc tế, có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng cả trong năm nay lẫn trong trung hạn.
Ngân hàng Thế giới (WB) đã cho biết quan điểm về vấn đề &’bẫy thu nhập trung bình’, một trong nguy cơ lớn đối với Việt Nam. Ông có gợi ý gì để Việt Nam đối phó với nguy cơ này?
- Có thể nói, dù nền kinh tế Việt Nam đã đạt được kết quả khả quan trong năm 2017, nhưng vẫn còn một số trở ngại lớn mà Việt Nam cần phải vượt qua để duy trì thành quả kinh tế và tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình.
Để làm được Việt Nam phải tiếp tục thực hiện cải cách thể chế, xây dựng cơ chế thị trường. Nhà nước phải tạo điều kiện để cho phép kinh tế tư nhân phát triển, như tăng cường cải cách trong quản lý đất đai, cải tổ DNNN, cải cách thể chế kinh tế, cải cách ngành ngân hàng…
Video đang HOT
Hoàn thiện, hiện đại hóa thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả của các thể chế nhà nước sẽ góp phần giảm nhẹ chi phí trong môi trường kinh doanh.
Việt Nam cần phải có hệ thống hạ tầng chất lượng cao, tăng trưởng nhanh đang tạo áp lực lên cơ sở hạ tầng. Nhu cầu về điện năng dự báo sẽ tăng 7-10%/năm. Lưu lượng hàng hóa vận chuyển tăng khoảng 12%/năm.
Chính vì thế, Việt Nam cần tìm giải pháp đáp ứng được những nhu cầu này trong khuôn khổ nguồn tài chính hiện có để tránh rơi vào trường hợp &’nút cổ chai’ về cơ sở hạ tầng – tức là chú trọng hơn vào nâng cao hiệu quả đầu tư công, đồng thời tăng cường và khai thác nguồn vốn tư nhân cho phù hợp.
Một số dự án quan trọng tầm quốc gia, như các dự án sản xuất điện năng (nhất là sản xuất điện tái tạo), xây dựng tuyến cao tốc Bắc-Nam, đường sắt quốc gia hay Sân bay Long Thành tại khu vực TPHCM cũng sẽ được hưởng lợi nếu có cơ chế đầu tư PPP phù hợp.
Sau nữa, đó là vấn đề nâng cao trình độ và xây dựng nguồn vốn con người theo kịp thế kỷ XXI. Đây là yếu tố quan trọng nhất để Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị và đối phó với những thách thức mới đi kèm với sự ra đời của các công nghệ mới và “Cách mạng công nghiệp 4.0″.
Để làm được điều đó, Việt Nam cần xây dựng nền tảng vững chắc và xây dựng được một hệ thống giáo dục đại học, hướng nghiệp chất lượng cao để bảo đảm có được một lực lượng lao động có khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu đang có sự chuyển biến nhanh chóng.
Ông có ý kiến gì về những chuyển biến cải cách gần đây về thể chế kinh tế cũng như các cải thiện về môi trường kinh doanh ở Việt Nam?
- Xây dựng Chính phủ kiến tạo là đề ra định hướng đúng để cải cách cho Việt Nam. Trong những năm qua rõ ràng đã có một số tiến bộ nhưng tôi cho rằng có thể Việt Nam vẫn chưa hoàn thành mục tiêu đề ra và chúng ta còn có thể làm được tốt hơn.
Tình hình kinh tế tích cực hiện nay là điều kiện tốt để tăng cường, đẩy mạnh những biện pháp cải cách chủ yếu. Ở đây, tôi xin nêu ra 3 lĩnh vực chính về cải cách cơ cấu sau.
Thứ nhất, cải cách ngành ngân hàng cần tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng Nghị quyết 42 và Luật các Tổ chức tín dụng sửa đổi mới được ban hành. Vấn đề nợ xấu cần tiếp tục được xử lý và cần tăng cường dự phòng tài chính trong một số trường hợp.
Cải cách hệ thống ngân hàng là yêu cầu quan trọng để loại bỏ nguy cơ bất ổn, nhưng cũng là điều rất cần thiết để tạo điều kiện cho hệ thống ngân hàng phân bổ nguồn vốn một cách hiệu quả trong nền kinh tế.
Thứ hai, trong cải cách khu vực DNNN đã có một số tiến bộ và cần phải duy trì bằng cách tiếp tục thực hiện chương trình cổ phần hóa một cách có hiệu lực, chất lượng, cũng như cần tăng cường công tác điều hành, quản trị doanh nghiệp đối với các DNNN chưa cổ phần hóa.
Thứ ba, cải cách luật pháp, quy chế vẫn là một yếu tố quan trọng. Đây không chỉ là cải cách về luật pháp mà còn cần các biện pháp nâng cao hiệu quả thực thi, triển khai luật định.
Theo ông, kinh tế Việt Nam sẽ có những cơ hội mới nào nếu Chính phủ tiếp tục cải cách đúng hướng?
- Các chương trình cải cách của nhà nước đang đi đúng hướng, nếu thực hiện theo trình tự hợp lý, hiệu quả thì sẽ mang lại nhiều cơ hội mới cho Việt Nam.
Cải cách sẽ giúp Việt Nam củng cố, tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô cũng như khả năng thích ứng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động và sẽ giúp Việt Nam nâng cao chất lượng phát triển kinh tế và nâng cao năng suất lao động.
Các chương trình cải cách là điều kiện quan trọng để Việt Nam duy trì tăng trưởng về dài hạn. Tôi mong Việt Nam sẽ có cơ hội hưởng lợi nhiều hơn từ quá trình hội nhập quốc tế, không chỉ về mặt kinh tế mà cả về mặt trình độ, chuyển giao, lan tỏa công nghệ, cũng như các cải thiện về trình độ quản lý.
Tôi mong Việt Nam sẽ tận dụng được những cơ hội này để thực hiện các mục tiêu lớn đã đề ra trong báo cáo Việt Nam 2035, để thực sự trở thành một quốc gia thu nhập trung bình cao trong thời gian tới.
Là tổ chức luôn đồng hành với Việt Nam trong quá trình phát triển, dự báo sớm thách thức đặt ra, ông có ý kiến gì về triển vọng kinh tế của Việt Nam trong năm 2018?
- Triển vọng kinh tế của Việt Nam năm 2018 theo chúng tôi là khả quan. Nếu không có biến động lớn thì chúng tôi dự kiến đà tăng trưởng kinh tế cao sẽ được duy trì ít nhất ở mức 6,5%, chủ yếu nhờ tăng sức cầu trong nước và lĩnh vực sản xuất hướng đến xuất khẩu.
Triển vọng chung theo chúng tôi dù thuận lợi, nhưng nguy cơ cũng sẽ có nhiều. Tính trên toàn cầu, chúng tôi nhận thấy đang có sự bất định lớn về chính sách và dự kiến sẽ tiếp tục có sự thu hẹp về thanh khoản.
Vì thế cần tập trung vào những chính sách kinh tế vĩ mô thận trọng để nâng cao sức kháng chịu của Việt Nam trước những biến động, cũng như tăng cường cải cách cơ cấu để nâng cao tiềm năng tăng trưởng trong trung hạn.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
Theo Nguyễn Tuyền (Dân Trí)
Chuyên gia hiến kế làm giảm thiểu tín dụng ngoại tệ
Một giải pháp có thể làm các NHTM tự hạn chế cho vay ngoại tệ là ngân hàng trung ương yêu cầu các NHTM trích lập dự trữ bắt buộc không hưởng lãi cho các khoản huy động ngoại tệ hoặc tăng trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản tín dụng ngoại tệ của họ.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã theo đuổi mục tiêu chống đô la hóa và giảm thiểu tín dụng bằng ngoại tệ từ nhiều năm nay với những giải pháp phần nhiều mang tính hành chính như thắt chặt đối tượng và điều kiện để được vay bằng ngoại tệ, giảm huy động tiết kiệm bằng ngoại tệ bằng việc hạ lãi suất tiết kiệm ngoại tệ, chuyển sang quan hệ mua - bán ngoại tệ mang tính thương mại đơn thuần...Nhưng kết quả trên thực tế vẫn còn khá hạn chế, thể hiện ở tín dụng ngoại tệ không giảm, thậm chí còn tăng mạnh hơn trong một số thời điểm. Ví dụ, theo ước tính của Ủy ban giám sát tài chính quốc gia, tín dụng ngoại tệ đến tháng 10 năm nay đã tăng 11,5% so với cuối năm 2016 (cùng kỳ năm 2016 chỉ tăng 4,4%).
Thực tế trên cho thấy cần phải có thêm những giải pháp mang tính kinh tế lên cả hai phía ngân hàng thương mại (NHTM) và khách hàng vay vốn nhằm hạn chế tín dụng ngoại tệ.
Về phía NHTM, kết quả nghiên cứu thực chứng của một số nghiên cứu quốc tế cho thấy yếu tố làm tăng xu hướng cho vay bằng ngoại tệ của các NHTM trước tiên là khả năng huy động tiền gửi tiết kiệm ngoại tệ từ khách hàng (chứ không phải là từ huy động từ thị trường bán buôn ngân hàng, gồm các tổ chức chính phủ, doanh nghiệp lớn và tổ chức tài chính, tín dụng khác). Phát hiện này cho thấy các chính sách vĩ mô đáng tin cậy có tác dụng khuyến khích khách hàng gửi tiết kiệm bằng nội tệ thay vì ngoại tệ đóng vai trò quan trọng trong việc chống đô la hóa, vay mượn bằng ngoại tệ.
Thành công trong công cuộc chống đô la hóa ở các nước Mỹ La tinh nhờ vào xây dựng các cơ chế vĩ mô khuyến khích vay mượn bằng nội tệ, gồm cơ chế tỷ giá linh hoạt và lạm phát mục tiêu, là một minh họa rõ nét cho tác động tích cực của các chính sách vĩ mô hướng đến giảm thiểu việc người dân gửi tiết kiệm bằng ngoại tệ nhờ đó thu hẹp nạn đô la hóa tràn lan các nước này.
Ngược lại, nếu ngân hàng trung ương lựa chọn giải pháp mang tính hành chính là cấm hoặc thắt chặt quy chế cho vay bằng ngoại tệ thì việc này thậm chí có tác dụng ngược là làm giảm dư nợ cho vay của hệ thống ngân hàng ra nền kinh tế, ít nhất là trong ngắn hạn. Vì, với các NHTM lúc đó, đẩy mạnh cho vay bằng nội tệ không phải là giải pháp thay thế cho việc không được cho vay bằng ngoại tệ nữa. Các trường hợp ở Ukraine và Belarus, nơi các khoản cho vay bất động sản hoặc bán lẻ bằng ngoại tệ bị cấm, cho thấy tổng dư nợ cho vay của hệ thống ngân hàng thực tế đã giảm mạnh sau khi việc cho vay bằng ngoại tệ này bị cấm.
Một giải pháp khác có thể làm các NHTM tự hạn chế cho vay ngoại tệ là ngân hàng trung ương yêu cầu các NHTM trích lập dự trữ bắt buộc không hưởng lãi cho các khoản huy động ngoại tệ hoặc tăng trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản tín dụng ngoại tệ của họ. Những giải pháp loại này sẽ làm tăng chi phí cho vay bằng ngoại tệ của các NHTM, buộc họ phải chào lãi suất cao hơn cho các khách hàng muốn vay bằng ngoại tệ, từ đó làm giảm tính hấp dẫn của các khoản vay bằng ngoại tệ một cách tương đối so với khoản vay bằng nội tệ.
Về phía khách hàng đi vay, việc NHNN thắt chặt các quy định mang tính hành chính về, ví dụ, đối tượng được vay ngoại tệ (chẳng hạn chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu có doanh thu bằng ngoại tệ mới được vay bằng ngoại tệ) có kết quả hiển nhiên là hạn chế việc cho vay bằng ngoại tệ tràn lan cho cả đối tượng không thuộc diện ưu tiên, có doanh thu hoàn toàn bằng nội tệ (hoặc chỉ một phần bằng ngoại tệ). Tuy nhiên, do số lượng doanh nghiệp được pháp vay vốn bằng ngoại tệ vẫn đáng kể nên sự thắt chặt này của NHNN không có tác dụng làm giảm lượng vốn vay bằng ngoại tệ nếu các doanh nghiệp này vẫn cứ "thích" và tăng cường vay bằng ngoại tệ một cách hợp pháp.
Các giải pháp hữu hiệu trong trường hợp này cũng sẽ là các giải pháp kinh tế, làm cho việc vay mượn của các doanh nghiệp này bằng ngoại tệ trở nên rủi ro hơn, tốn kém hơn, không còn quá hấp dẫn, có lợi hơn là vay bằng nội tệ.
Giải pháp thứ nhất là cần để tỷ giá thực biến động linh hoạt hơn (thay vì làm nó ổn định như hiện nay). Doanh nghiệp vay ngoại tệ thường với mặc định rằng tỷ giá nội tệ sẽ tăng lên (nội tệ yếu đi) trong tương lai. Vì doanh nghiệp xuất khẩu cần phải chuyển đổi một phần vốn vay ngoại tệ ra tiền đồng để thực hiện các giao dịch trong nước (trả lương, thanh toán hợp đồng với nhà cung cấp trong nước...) nên khi nội tệ yếu đi, rõ ràng doanh nghiệp vay vốn ngoại tệ sẽ được lợi.
Nhưng nếu tỷ giá nội tệ không chỉ có tăng lên một chiều mà nhiều lúc sẽ (được ngân hàng trung ương điều tiết) giảm đi khi, ví dụ, nguồn vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp và gián tiếp chảy vào mạnh. Lúc này, doanh nghiệp vay vốn ngoại tệ tuy được lợi nhờ lãi suất vay thấp hơn so với khi vay bằng nội tệ nhưng họ lại bị thiệt vì thu được ít nội tệ hơn khi chuyển đổi khoản vay ngoại tệ này. Nói cách khác, khi tỷ giá biến động mạnh hơn theo hướng bất định, nó sẽ làm giảm tính hấp dẫn của việc vay vốn bằng ngoại tệ.
Một giải pháp khác làm giảm tính hấp dẫn của việc vay ngoại tệ là làm giảm biến động của lạm phát thông qua việc đặt ra lạm phát mục tiêu. Khi lạm phát và kỳ vọng lạm phát ổn định, ở mức thấp, chênh lệch lãi suất vay vốn nội tệ và ngoại tệ sẽ bị thu hẹp lại. Lạm phát và kỳ vọng lạm phát ổn định cũng làm tăng biến động của tỷ giá theo cả hai chiều chứ không chỉ có một chiều theo hướng tăng lên. Hai yếu tố này kết hợp với nhau càng làm giảm tính hấp dẫn của việc vay vốn bằng ngoại tệ so với bằng nội tệ.
Tóm lại, thay vì các biện pháp cấm đoán, hạn chế mang tính hành chính vốn chỉ có tác dụng hữu hạn, việc kết hợp tốt các giải pháp mang tính kinh tế áp dụng với cả NHTM và khách hàng được pháp vay ngoại tệ sẽ làm giảm thiểu một cách hữu hiệu tín dụng ngoại tệ trong nền kinh tế.
TS. Phan Minh Ngọc
Thận trọng với việc tung tiền cho vay 10 tháng đầu năm 2017, tín dụng ước tăng 13,5%. Có vẻ như, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 21% mà Chính phủ đặt ra cho ngành ngân hàng đang trở nên quá sức. Khó cán đích Theo báo cáo của Ủy ban giám sát tài chính Quốc gia (NFSC), tính đến hết tháng 10-2017, tín dụng (bao gồm trái phiếu doanh nghiệp)...