Gazprom – “Người khổng lồ” khí đốt Nga

Gazprom là tập đoàn sản xuất và xuất khẩu khí đốt lớn nhất của Nga và thế giới. Năm 2011, Gazprom đạt doanh thu 118,7 tỉ USD. Gazprom có mặt trong toàn bộ chuỗi khí đốt từ hoạt động khai thác đến vận chuyển khí thiên nhiên. Ngoài ra, Gazprom đang quan tâm phát triển thị trường dầu mỏ và điện năng.

Lịch sử hình thành Gazprom

Năm 1965, Bộ Công nghiệp khí đốt Liên Xô được thành lập, chịu trách nhiệm tìm kiếm, khai thác, vận chuyển và phân phối khí thiên nhiên. Năm 1989, bộ này đã được chuyển thành một cơ quan nhà nước, trở thành Tập đoàn Gazprom State Gas Concern. Sau sự tan rã của Liên Xô, Gazprom mất gần 1/3 các đường ống dẫn khí đốt cho các nước cộng hòa độc lập.

Gazprom, tập đoàn khí đốt lớn nhất thế giới

Vào cuối năm 1992, Gazprom trở thành công ty cổ phần, được tư nhân hóa trong khi vẫn nằm dưới sự kiểm soát của nhà nước, sau được đổi tên thành Công ty CP Mở Gazprom vào năm 1998. Năm 2005, Nhà nước Nga tăng cổ phần trong tập đoàn từ 38% lên 51%, trở thành cổ đông lớn nhất.

Kiểm soát hơn 80% sản lượng khí đốt của Nga, ưu tiên của Gazprom là tiếp tục mở rộng ra thị trường quốc tế. Đặc biệt, thị trường châu Âu mang lại cho Gazprom nguồn thu nhập đáng kể và ổn định hơn so với thị trường nội địa Nga. Vào năm 2014, Gazprom này rơi vào tâm điểm cuộc khủng hoảng mới ở Ukraina, khi chính quyền Kiev quay sang các đối tác châu Âu.

Lĩnh vực hoạt động

Năm 2011, Gazprom sản xuất 513,2 tỉ m3 khí tự nhiên, chiếm gần 15,7% sản lượng khí tự nhiên trên toàn cầu. Gần 93% sản lượng khí của Gazprom đến từ các mỏ khí ở Ural, miền Trung nước Nga, phía Tây Siberia. Gazprom đang theo đuổi các hoạt động thăm dò các mỏ khí mới trên khắp nước Nga, đặc biệt là ở vùng Bắc Cực.

Ở mức độ thấp hơn, Gazprom cũng khai thác các sản phẩm dầu khí ngưng tụ thông qua công ty con Gazprom Neft. Trong năm 2011, Gazprom Neft sản xuất 32,3 triệu tấn dầu, giúp Tập đoàn Gazprom trở thành nhà sản xuất dầu lớn thứ 5 ở Nga. Cần lưu ý rằng, Gazprom Neft cũng có các hoạt động tinh chế dầu thô. Đặc biệt, trong năm 2011, Gazprom Neft tinh chế được 11,5 triệu tấn dầu diesel, góp phần vào lượng dầu diesel của Nga xuất khẩu sang Pháp.

Vận chuyển, lưu trữ khí thiên nhiên

Gazprom sở hữu mạng lưới phân phối khí đốt lớn nhất trên thế giới. Được gọi là UGSS (Hệ thống cung cấp khí hợp nhất), tính đến cuối năm 2011, hệ thống này bao gồm gần 165.000km đường ống dẫn khí đi khắp nước Nga và các quốc gia thuộc Liên Xô cũ và kéo dài đến Tây Âu. Gazprom muốn kiểm soát toàn bộ chuỗi khí đốt từ khâu vận chuyển cho đến tay người tiêu dùng cuối cùng. UGSS được thuê từ 26 nhà sản xuất khí đốt khác (năm 2011).

Từ những năm 70 của thế kỷ trước, Gazprom đã tiếp tục mở rộng mạng lưới này thông qua các dự án khác nhau, ở các giai đoạn phát triển khác nhau.

Trong mạng lưới truyền tải khí đốt của mình, Gazprom cũng có khả năng lưu trữ đáng kể tới 65,2 tỉ m3 phân bố tại 25 địa điểm ngầm ở Nga, có thể đáp ứng tới 30% nhu cầu khí đốt của Nga trong các đợt thời tiết lạnh giá.

Dòng chảy phương Bắc (Nord Stream) là đường ống dẫn khí ngoài khơi với hai đường ống dài 1.224km nối Vịnh Portovaya (gần Vyborg, Nga) đến bờ biển Đức gần Greisfwald. Hai đường ống này đi qua biển Baltic để giảm số lượng các nước quá cảnh và bảo đảm khả năng cung cấp, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tắc nghẽn. Mỗi đường ống có công suất vận chuyển tối đa 27 tỉ m3khí/năm, tương đương 2/3 lượng tiêu thụ của Pháp trong năm 2011. Gazprom nắm giữ 51% cổ phần trong tổ hợp khai thác đường ống dẫn khí Nord Stream AG, Tập đoàn GDF Suez cũng là một cổ đông với 9% cổ phần.

Năm 2015, Dòng chảy phương Nam (South Stream) là dự án đường ống dẫn khí được Nga và Tây Âu dự kiến liên kết thực hiện. Đường ống này đi từ Nga tới miền Nam châu Âu mà không đi qua Ukraina. Công suất vận chuyển tối đa 63 tỉ m3khí/năm. Đường ống dẫn khí dài 900km này sẽ được xây dựng đi xuyên qua Biển Đen. Tập đoàn South Stream AG, đồng sở hữu của Gazprom và ENI của Italia thành lập tổ hợp South Stream Transport AG để xây dựng phần đường ống ngoài khơi này. Tập đoàn Điện lực Pháp (EDF) sở hữu 15% cổ phần trong tổ hợp.

Trong mạng lưới truyền tải khí đốt của mình, Gazprom cũng có khả năng lưu trữ đáng kể tới 65,2 tỉ m3 phân bố tại 25 địa điểm ngầm ở Nga, có thể đáp ứng tới 30% nhu cầu khí đốt của Nga trong các đợt thời tiết lạnh giá.

Gazprom hiện đang bán hơn một nửa lượng khí đốt của mình cho người tiêu dùng Nga. Ở châu Âu, Gazprom ký kết các hợp đồng cung cấp khí dài hạn với các đối tác lớn như: Công ty điện lực đa quốc gia GDF Suez ở Pháp, Công ty OMV ở Áo hoặc Công ty BASF ở Đức. Các công ty này sau đó phân phối khí đốt cho người dân.

Sản xuất điện

Vào cuối năm 2011, Gazprom có công suất sản xuất điện gần 37GW, tương đương 17% công suất lắp đặt tại Nga. Công suất này tương ứng với khoảng một nửa công suất lắp đặt của Tập đoàn Điện lực Pháp EDF. Gazprom có 81 nhà máy điện, chủ yếu là các nhà máy điện chạy khí. Gazprom vừa mua vừa bán điện (trong năm 2011, bán ra 80TWh, chiếm gần 15% sản lượng điện ở Pháp).

Vào tháng 6/2012, Gazprom đã ký một thỏa thuận hợp tác với EDF để cùng nhau sản xuất điện ở châu Âu từ các nhà máy điện chạy bằng khí đốt. Thỏa thuận cũng quy định việc đồng xây dựng các nhà máy điện cũng như việc mua lại các nhà máy sản xuất điện hiện có.

S.Phương

Theo petrotimes