Facebook hạn chế ‘rác’ cho người dùng hay vòi tiền doanh nghiệp?

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực truyền thông phản ánh trong thời gian gần đây Facebook đã hạn chế khả năng lan truyền trên Fanpage (tạm dịch là Trang hâm mộ) của chính họ. Bên cạnh đó, mạng xã hội này còn chặn việc truy cập vào các Fanpage bị nghi ngờ là đã sử dụng những ứng dụng không đúng quy định để tạo ra cộng đồng ảo.

Ông Nguyễn Thái Duy, Giám đốc Trung tâm Be Training, đơn vị chuyên ngành đào tạo tiếp thị trực tuyến, cho biết trong vài tháng gần đây, nhiều thông tin ông chia sẻ trên Fanpage của công ty có mức độ lan truyền không cao, chỉ 10% thành viên nhận được.

Cũng gặp tình trạng tương tự là ông Phan Đăng An, Giám đốc Công ty Đồ gỗ Lộc Lâm. Ông An cho biết gặp khó khăn trong việc gửi đến các thành viên trang Fanpage những thông điệp chỉ sử dụng hình ảnh đơn thuần mà không có nội dung.

Quan tâm đến lợi ích của người sử dụng

Không chỉ các doanh nghiệp mà ngay cả người sử dụng cũng cảm thấy có sự thay đổi ở Facebook. Chị Ngọc Quyên, một nhân viên văn phòng ở quận 1, cho biết trước đây chị khá khó chịu khi mỗi lần vào tài khoản Facebook của mình phải nhận rất nhiều thông điệp quảng cáo gửi đến. Hiện tại, tình trạng này đã giảm hẳn, chị Quyên chỉ nhận được những nội dung quảng cáo đến từ các trang mà chị có sự tương tác.

Theo lý giải của tờ TechCrunch, câu chuyện kể trên bắt đầu từ khi Facebook cập nhật thuật toán xếp hạng EdgeRank, được ví như thuật toán PageRank – vốn dùng để đánh giá chất lượng nội dung các trang web của Google, vào tháng 11 năm ngoái. Theo Giám đốc phụ trách sản phẩm của Facebook Will Cathcart, việc cập nhật này nhằm rà soát lại những trang hoặc ứng dụng (Apps) gây phiền phức cho người sử dụng. Hay nói cách khác, Facebook muốn hạn chế việc các doanh nghiệp lợi dụng tính lan truyền để gửi những thông điệp quảng cáo một cách vô tội vạ đến người sử dụng.

Cũng giống như PageRank của Google, cơ chế hoạt động của EdgeRank dựa trên một hệ thống đánh giá của riêng Facebook. Theo kết quả một cuộc khảo sát riêng của giám đốc một công ty truyền thông ở Việt Nam (không muốn nêu tên), tốc độ lan truyền của thông điệp quảng cáo trên Fanpage sẽ phụ thuộc vào phản ứng (Like hoặc Unlike – Thích hoặc Không thích) của 10% lượng thành viên đầu tiên nhận được thông điệp này.

Giả sử Fanpage doanh nghiệp X có 100 thành viên. Khi doanh nghiệp này phát ra thông điệp, thuật toán EdgeRank sẽ tính toán và gửi đến 10 thành viên có sự tương tác thường xuyên với doanh nghiệp. Nếu chỉ vài thành viên trong 10 người đầu tiên nhận được thông điệp đồng ý chia sẻ (Share) thì Facebook sẽ đánh giá thông điệp này không có giá trị và sẽ bị hạn chế. Những thông điệp mang nội dung quảng cáo đơn thuần là đối tượng bị đưa vào “tầm ngắm”của Facebook. “Do đó, để các thông điệp quảng cáo được lan truyền nhanh chóng trong cộng đồng Facebook như trước kia, các doanh nghiệp phải biết cách và làm cho nội dung thông điệp hay hơn, thu hút hơn”, vị giám đốc này gợi ý.

Tuy nhiên, việc tạo ra những thông điệp quảng cáo có nội dung hữu ích không phải là việc đơn giản, nhất là trong môi trường mạng xã hội, để gây sự chú ý với người sử dụng thì doanh nghiệp phải cập nhật thông tin về chính mình một cách thường xuyên và liên tục. Chính vì thế, Facebook đồng thời giới thiệu đến các doanh nghiệp giải pháp mua dịch vụ quảng cáo.

Mức phí sẽ phụ thuộc vào số lượng thành viên mà doanh nghiệp sở hữu trên Fanpage. Cụ thể, các Fanpage có lượng thành viên dưới 10.000 thì mức phí dao động từ 100.000 đến hơn 200.000 đồng/ngày. Còn đối với các doanh nghiệp có lượng thành viên lên đến hàng triệu, mức phí sẽ từ 6 triệu cho đến hơn 60 triệu đồng/ngày.

Bên cạnh đó, Facebook cũng tỏ ra khá mạnh tay khi áp dụng chính sách đóng cửa đối với hàng loạt trang Fanpage ảo – vốn là các trang được tạo bởi các ứng dụng giúp xây dựng cộng đồng ảo. Động thái này của Facebook xuất phát từ tình trạng chủ sở hữu các Fanpage ảo này đã lợi dụng quyền của người sử dụng để phục vụ cho mục đích kinh doanh của chính mình. Ví dụ, chủ các Fanpage ảo sẽ tạo ra các ứng dụng có nội dung hấp dẫn để thu hút người sử dụng nhấn nút Like. Sau đó, chủ Fanpage ảo sẽ sử dụng một số quyền của người sử dụng kể trên như Comment (Bình luận), Share và Like cho các trang Fanpage khác nhau nhằm đạt đến một số lượng nhất định rồi sau đó bán lại cho các doanh nghiệp có nhu cầu.

Một số doanh nghiệp trong lĩnh vực tiếp thị trực tuyến ước tính chỉ trong vòng ba tháng cuối năm 2012 đã có hàng trăm Fanpage sở hữu lượng thành viên lên đến hàng triệu bị Facebook “gõ cửa” kiểm tra. Hiện tại, một số trang vẫn chưa truy cập được, một số khác hoạt động trở lại nhưng lượng thành viên đã giảm đi đáng kể.

Nhiều ý kiến trái chiều

Nhìn chung, việc cập nhật thuật toán mới của Facebook có thể làm nhiều doanh nghiệp không vui. Theo thống kê từ trang Wearesocial.com và Socialbakers.com, chính sách mới này đã làm cho việc lan truyền các thông điệp quảng cáo trên Fanpage của doanh nghiệp giảm gần 50%. Bên cạnh đó, việc Facebook “gợi ý” về dịch vụ quảng cáo cùng thời điểm áp dụng chính sách thắt chặt cũng gây ra sự bức xúc nơi doanh nghiệp. Trang Dangerousminds.com cho rằng Facebook đang buộc doanh nghiệp phải trả phí cho những gì họ từng được sử dụng miễn phí.

Theo tờ TechCrunch, tính đến tháng 3-2012, Facebook có khoảng 42 triệu trang (page) nhưng chỉ có 300.000 trang sử dụng dịch vụ quảng cáo, đây là con số rất thấp. Ngoài ra, cổ phiếu Facebook tiếp tục giảm giá kể từ khi lên sàn vào năm ngoái. Vì thế, nhận định nói trên của Dangerousmind.com là có cơ sở trong bối cảnh Facebook đang phải chịu sức ép doanh thu từ các nhà đầu tư. Tuy nhiên, theo giới quan sát, nếu muốn thực hiện việc thu phí, Facebook có thể đã làm từ trước khi cập nhật thuật toán EgdeRank nên mục đích chính của động thái này là nhằm bảo vệ người sử dụng, giả thiết này có phần hợp lý hơn. Về phía các chủ doanh nghiệp ở Việt Nam, nhiều người cho biết họ khá hài lòng với việc đóng phí cho Facebook vì thu được tiện ích nhiều hơn.

Quay trở lại với Công ty Lộc Lâm, ông An cho biết việc sử dụng dịch vụ quảng cáo trên Facebook giúp ông đưa thông điệp quảng cáo đến đúng đối tượng là khách hàng tiềm năng thay vì gửi đại trà như trước đây. Còn theo ông Duy của Be Training, việc thu phí quảng cáo cũng giúp cho hoạt động quảng bá, tiếp thị của doanh nghiệp trên Facebook được chuyên nghiệp hơn.

Theo một cuộc khảo sát nhỏ của Thời báo Vi tính Sài Gòn đối với một số doanh nghiệp chuyên về truyền thông trực tuyến, đa số đánh giá tích cực những thay đổi từ việc Facebook cập nhật thuật toán mới, đặc biệt là việc đóng cửa các Fanpage ảo. Các doanh nghiệp này cho biết các Fanpage ảo trong thời gian qua đã gây không ít tác động tiêu cực đến hoạt động và doanh thu của họ.

Theo Sài Gòn Tiếp Thị