Đừng vượt quá giới hạn với… café

Cà phê là loại thức uống thường ngày và phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Về y học, cà phê có nhiều tác động lên sức khỏe con người…

Ảnh minh họa: ITN

Sự thật về café đen “chay”

Theo các chuyên gia, cây cà phê có quê hương là Đông Phi và các vùng chạy theo đường xích đạo như Madagascar, Réunion, Mauritius, Comoros…, từ đó được nhân giống và lan tỏa đi khắp nơi trên thế giới như ngày nay.

Có hai giống cà phê được trồng nhiều hiện nay là cà phê vối và cà phê chè. Cà phê có tính axit nhẹ và đặc biệt có thành phần cafeine gây tác động lên thần kinh và tim mạch một cách rõ rệt nhất. Chất này có thể gây… nghiện ở nhiều người uống. Do đó, khi không uống thì thấy thiếu vắng và… “nhớ nhung”.

Loại thức uống có tên… cà phê (café/coffee) được làm từ hạt cà phê chín phơi hoặc sấy khô rồi rang xay. Quá trình đó có thể có thêm những chất “phụ gia” để cho thơm hơn, ngon hơn thuộc “bí quyết” của các nhà sản xuất.

Có nhiều thành phần cùng góp mặt ở trong một ly cà phê. Theo công bố khoa học của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, trong một ly cà phê đen, không sữa, không kem, không đường có đến 1.000 thành phần hóa học khác nhau, trong đó có một số thành phần cơ bản: Chất đạm (protein), chất khoáng (Natri, Kali, Magne, Mangan, Phosphore, Folate) và vitamine (B1-Thiamine, B2-Riboflavin, B3-Niacin, B5-Acid Pentothenic). Một ly cà phê như vậy chỉ mang tính giải khát, tạo cảm giác sảng khoái và không bổ sung năng lượng, vì “nó” có số calo là 01.

Khi sử dụng cà phê cần lưu ý, nếu các thành phần như đường, kem, sữa, siro, hương liệu… được thêm vào trong ly cà phê đen “chay” tạo thức uống mang các thương hiệu như Cappuccino, Latte, Mocha… danh tiếng thì sẽ có nhiều chất béo (lipid) và lượng calo không kém gì một ổ bánh mì thịt nguội, dăm bông!

Ảnh minh họa: ITN

Nếu sử dụng đúng…

Một loại hóa chất đặc biệt có trong cà phê gọi là cafeine. Chính chất cafeine tạo ra sự tác động chủ yếu lên sức khỏe con người và được biểu hiện rõ rệt nhất qua hệ thống thần kinh và tim mạch. Tùy cơ địa và tùy lượng cafeine đưa vào cơ thể mà ở mỗi người có sự “đáp ứng” khác nhau khi uống cà phê.

Nói chung, với “liều lượng” cafeine trung bình từ 50 – 300 mg sẽ tạo ra tác động tích cực như làm tăng sự hưng phấn, sự tỉnh táo và độ tập trung công việc của người uống. Nhưng nếu càng vượt qua giới hạn đó bao nhiêu sẽ càng tạo ra sự tác động tiêu cực bấy nhiêu như kích thích tăng nhịp tim, gây mất ngủ, gia tăng sự bồn chồn, lo lắng, tạo cảm giác bất an và khó tập trung vào công việc.

Một nghiên cứu ở nước ngoài đã đưa ra kết luận, nếu sử dụng đến 11 ly cà phê trong một ngày chắc chắn sẽ có mặt trên giường của Khoa Hồi sức cấp cứu bệnh viện cấp tỉnh hoặc thành phố.

Các nhà nghiên cứu đã tìm ra những tác động tích cực của cà phê đối với sức khỏe con người qua việc phòng tránh các bệnh lý sau đây:

- Bệnh trầm cảm: Các thành phần có tác dụng chống oxy hóa làm giảm các stress oxy hóa gây ảnh hưởng bất lợi cho các tế bào thần kinh. Tác dụng gây hưng phấn với một lượng cafeine nhất định (50 – 300mg) sẽ phòng chống bệnh trầm cảm và thậm chí là ngăn ngừa được ý định tự sát của người bệnh. Mức độ sử dụng trong các trường hợp này được khuyên là không quá 6 ly mỗi ngày.

- Các bệnh ung thư: Cafeine có tác dụng giảm viêm, mà viêm là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh ung thư. Khả năng cản trở sự phát triển và lây lan tế bào ung thư của cafeine có thể gây tác động bất lợi cho quá trình hình thành và phát triển ung thư.

Cafeine kích thích sự sản xuất axit mật của gan, gia tăng tốc độ tiêu hóa thức ăn qua ruột non. Nhờ vậy làm giảm đáng kể lượng chất có khả năng gây ung thư mà niêm mạc ruột tiếp xúc. Ngoài ra, cafeine còn có tác dụng giảm lượng estrogen là loại hormone đóng vai trò liên quan trong một số bệnh ung thư.

- Bệnh sỏi mật: Một số thành phần có trong cà phê có tác dụng ngăn chặn quá trình cholesterol tạo thành tinh thể trong túi mật, đường mật và trong gan. Cafeine còn có tác dụng gia tăng sự co bóp của túi mật, giúp mật lưu thông tốt và tránh được sự lắng đọng của cholesterol trong túi mật cũng như ở các đường dẫn mật. Nhờ vậy, cà phê có tác dụng ngăn ngừa bệnh sỏi mật của hệ thống gan mật trong cơ thể.

- Bệnh tiểu đường: Các nghiên cứu cho thấy, những người uống cà phê mỗi ngày thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 sẽ thấp hơn những người không uống ly cà phê nào. Các “thành viên” có trong cà phê như magne, polyphenol và những chất khác có thể tác động hiệu quả đến quá trình chuyển hóa insulin và glucose.

- Bệnh Parkinson và Alzeimer: Nhờ có thành phần cafeine và các chất chống oxy hóa khử nên cà phê có tác dụng phòng ngừa các bệnh lý này qua việc bảo vệ và kích thích tế bào thần kinh hoạt động. Các nghiên cứu cho biết người uống cà phê thường xuyên tỉ lệ mắc bệnh Alzeimer giảm đến 65% và Parkinson giảm đến 60% so với người không uống cà phê.

Ngoài ra, cà phê còn có tác dụng giảm stress, lượng mỡ trong cơ thể qua việc thúc đẩy chuyển hóa các axit béo trong máu và tế bào thành năng lượng, tăng cường khả năng tình dục, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, làm chậm quá trình lão hóa và nâng cao tuổi thọ do chống lại các chất oxy hóa gây tổn thương tế bào các cơ quan trong cơ thể.

Nếu biết cách sử dụng và sử dụng đúng mức thì cà phê có tác động tích cực mang lại lợi ích cho sức khỏe con người. Nhưng nếu không biết cách sử dụng và lạm dụng thì cà phê sẽ có tác động tiêu cực gây bất lợi cho sức khỏe con người và thậm chí tính mạng bị đe dọa.