Dừng một phần nhà máy bức tử sông Hậu: Chưa hết lo

Nhà máy bột giấy Lee&Man sẽ được đề xuất dừng triển khai, nhà máy sản xuất giấy vẫn được triển khai nếu đáp ứng đủ điều kiện môi trường.

Bộ Công thương vừa thực hiện một báo cáo về quá trình phê duyệt hệ thống nhà máy của Công ty TNHH Lee& Man Việt Nam tại Hậu Giang.

Theo đó, Bộ Công Thương trong thời gian tới sẽ chính thức có những đề xuất với Chính phủ nhiều khả năng đề xuất dừng triển khai nhà máy bột giấy, trong khi nhà máy sản xuất giấy sẽ được tiếp tục triển khai nếu đáp ứng đủ các điều kiện về môi trường.

Về việc có thể sẽ đề xuất dừng dự án nhà máy bột giấy, phía Bộ Công Thương cho biết, khu vực Tây Nam Bộ có địa hình thấp, hệ thống sông ngòi đan xen nên không phù hợp với việc trồng cây nguyên liệu giấy và việc sản xuất bột giấy từ nguyên liệu gỗ sử dụng nhiều hóa chất nên dự án đầu tư Nhà máy bột giấy của Công ty TNHH Lee & Man có nguy cơ cao trong việc gây ô nhiễm môi trường.

Nếu đảm bảo môi trường, nhà máy sản xuất giấy vẫn tiếp tục được thực hiện.

Còn đối với dự án Nhà máy sản xuất giấy Lee & Man Việt Nam, mặc dù UBND tỉnh Hậu Giang có thiếu sót là đã cấp giấy chứng nhận đầu tư khi thiết kế cơ sở của dự án chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhưng Bộ Công Thương cho rằng, nếu sau khi có kết luận của Bộ Tài nguyên và Môi trường, dự án đáp ứng được các quy định về môi trường thì đề nghị Chính phủ xem xét cho chủ đầu tư tiếp tục triển khai, đưa vào hoạt động.

Bộ Công Thương thấy rằng, dự án này đáp ứng nhu cầu thị trường, giải quyết công ăn việc làm cho người dân, tăng thu nhập địa phương và góp phần phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, quy trình sản xuất giấy bao bì từ giấy loại cacton thì việc sử dụng hoá chất là không đáng kể, ô nhiễm môi trường của Nhà máy chủ yếu là từ chất thải rắn (nilon, băng keo, nhựa, xốp, ghim, kẹp…) được loại ra trong quá trình tuyển lựa nguyên liệu giấy.

Dân chưa hết lo

Theo PGS.TS Hồ Long Phi – Giám đốc Trung tâm Quản lý nước và biến đổi khí hậu (WACC), ĐHQG TPHCM, việc Bộ Công thương dù chỉ là dự kiến đề xuất việc dừng tiến hành nhà máy bột giấy đã là một điều đáng mừng.

Song ông cũng cho rằng, đây không phải là điều tốt nhất mà chỉ là cái “ít xấu nhất” trong các biện pháp “xấu” mà thôi.

Bởi doanh nghiệp ban đầu đã được cấp phép đầu tư, cho xây dựng nhưng khi chưa vận hành lại yêu cầu tạm dừng, không cho triển khai sẽ là điều không có lợi cho cả hai bên. Trong trường hợp xấu, doanh nghiệp có thể tìm cách “lách luật” và kiện ngược lại.

Do vậy, khi pháp luật về quản lý doanh nghiệp và người thực hiện pháp luật còn chưa được giải quyết triệt để thì kể cả khi có yêu cầu dừng xây dựng nhà máy, thì đối với các dự án khác, chúng ta vẫn không kiểm soát được và sẽ tiếp diễn các hệ lụy tương tự.

Điều cần làm hiện nay, theo PGS.TS. Hồ Long Phi là cần có những quy định về đánh giá tác động môi trường kỹ càng, chi tiết hơn. Phải làm sao để đánh giá về môi trường đi vào thực tế. Bên cạnh đó là việc thực hiện giám sát hoạt động của doanh nghiệp có đúng với những gì đánh giá tác động môi trường đề cập tới hay không.

“Hiện nay đánh giá môi trường của chúng ta còn chủ quan ngay cả từ khâu chủ đầu tư trả tiền cho việc đó đã là bất hợp lý. Đánh giá tác động môi trường có thể được công khai, công bố rộng rãi để các nhà khoa học quan tâm có thể cùng tham gia, đóng góp ý kiến. Ngoài ra, chi phí để làm đánh giá tác động môi trường có thể lấy một phần từ dự án, một phần sẽ do một cơ quan độc lập nào đó quản lý, không để tình trạng doanh nghiệp tự bỏ tiền ra vẽ vời cho đẹp để xin phép đầu tư”, PGS.TS. Hồ Long Phi nhận định.

Giấy được sản xuất từ giấy phế liệu tiềm ẩn nguy cơ có nhiều kim loại nặng thải ra môi trường. Ảnh minh họa

Đồng quan điểm trên, ThS. Nguyễn Hữu Thiện – chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL cho rằng, việc Bộ Công thương có đề xuất dừng triển khai nhà máy bột giấy là điều đáng khen. Nó cho thấy Chính phủ mới có phương châm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc rất chặt chẽ.

Đây là dấu hiệu đầu tiên đáng mừng nhưng chưa thể nói là hết lo bởi nhà máy sản xuất giấy vẫn còn tồn tại nguy cơ gây ô nhiễm mà nếu Bộ TN-MT không tham vấn một cách kỹ càng thì sẽ được tiếp tục đi vào hoạt động và gây ra các hậu quả môi trường.

Theo đó, vị chuyên gia cho rằng, nguyên liệu của nhà máy sản xuất giấy trên nếu không phải bột giấy sẽ được dùng giấy phế liệu và điều này gây không ít nguy cơ. Mực in trong các giấy phế liệu rất độc hại bao gồm các kim loại nặng như chì… nếu được dùng xút (giá rất rẻ) để tẩy rửa thì sẽ theo đó trôi ra hệ sinh thái và phá hủy, chưa kể nếu ngấm vào các cây nông nghiệp, các nông phẩm cá tôm sẽ đi vào cơ thể con người và lâu dần mới gây hậu quả sức khỏe như ung thư…

Nói về công tác thực hiện đánh giá tác động môi trường hiện nay của doanh nghiệp, ông Thiện cho rằng, chẳng những doanh nghiệp bỏ tiền ra, họ còn là trưởng nhóm đánh giá, không đi qua một cơ quan rà soát độc lập nào. Sau đó thì bản đánh giá được đưa ra hội đồng và hội đồng này lại không đủ năng lực. Chuyện tham vấn thì luật pháp yêu cầu tham vấn cộng đồng qua UBND xã.

“Chẳng cần đọc bản đánh giá làm gì khi chỉ nhìn vào những người thực hiện đã có sự tham gia của công ty muốn xin đầu tư. Nghe đã thấy mâu thuẫn lợi ích”, ông Thiện nhấn mạnh.

Hiện nay chúng ta cần sửa đổi luật pháp về quản lý doanh nghiệp trong hậu quả gây ra với môi trường thì mới có cái nhìn quản lý và không để gây ra những hậu quả như Formosa nữa.

Theo Đất Việt