Đông Nam Âu chật vật tìm nguồn cung năng lượng do xung đột Nga – Ukraine
Các chính phủ ở khu vực Đông Nam châu Âu đang nỗ lực tìm kiếm các nguồn năng lượng trong bối cảnh mùa Đông lạnh giá đang đến gần.
ADVERTISEMENT
Xung đột Nga – Ukraine và các biện pháp trừng phạt liên quan đang gây ra cuộc khủng hoảng nguồn cung năng lượng trên khắp châu Âu. Ảnh: EURASIA
Các quốc gia nhỏ ở Đông Nam Âu đang khẩn trương tìm kiếm các nhà cung cấp mới để giúp họ vượt qua cuộc khủng hoảng năng lượng do xung đột Nga – Ukraine và các lệnh trừng phạt liên quan gây ra.
Giá điện tăng cao trên thị trường quốc tế đã buộc các quốc gia trong khu vực phải tìm cách thúc đẩy sản xuất trong nước. Điều này có nghĩa là hầu hết trong số họ phải quay trở lại điện than bất chấp cam kết “xanh hóa” các ngành năng lượng của họ.
Mặc dù vậy, việc đẩy mạnh sản xuất điện than rất phức tạp do nhu cầu đột ngột phải đảm bảo nguồn cung cấp than mới cũng như các nhà máy điện than cũ kỹ và không đáng tin cậy bên ngoài các nước EU.
Chính phủ Slovenia, quốc gia giàu nhất ở châu Âu mới nổi tính theo bình quân đầu người và cũng “tự hào” là một trong những quốc gia “xanh” nhất, cho biết hồi đầu năm nay rằng họ đã tán thành chiến lược quốc gia nhằm loại bỏ hoàn toàn than để sản xuất điện vào năm 2033.
Đến nay, nước này đang tranh giành việc nhập khẩu than để cung cấp cho một nhà máy nhiệt điện than còn lại của mình là Sostanj (TES), cũng như tăng cường tuyển dụng các công nhân khai thác để thúc đẩy sản xuất than trong nước.
TES sản xuất tới một phần ba tổng lượng điện ở Slovenia. Nó đã được mở rộng gây tranh cãi với việc bổ sung Tổ máy số 6, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của các nhóm môi trường và cảnh báo rằng nó có thể trở thành một “tài sản mắc kẹt” khi Slovenia loại bỏ sản xuất điện than.
Thủ tướng Slovenia Robert Golob hôm 14/9 cho biết mỏ than Premogovnik Velenje, nơi cung cấp cho Sostanj, chỉ có trữ lượng than đủ dùng trong hai tuần. Do đó, Chính phủ Slovenia đã phải tuyên bố tình trạng “mối đe dọa cấp một” đối với việc cung cấp điện.
“Tình hình tại mỏ rất đáng báo động, vì chỉ có nguồn cung cấp trong vòng hai tuần. Đây cũng là một lý do tại sao chính phủ ra lệnh cho Tập đoàn năng lượng HSE bắt đầu ngay với các hoạt động nhập khẩu than”, ông Golob cho biết trong một thông cáo.
Theo Thủ tướng Golob, Slovenia phải tạm thời tăng cường khai thác và nhập khẩu than để giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng, và mặt khác, nước này cũng phải chuẩn bị cho việc “tái cơ cấu ngành khi việc thoát khỏi than thực sự bắt đầu”.
Giữa tháng 9, Sostanj (TES) đã nhận lô than thử nghiệm đầu tiên từ Indonesia. Cùng với Australia, quốc gia Đông Nam Á này đang trở thành nhà cung cấp than ngày càng quan trọng sau sự gián đoạn nguồn cung từ Nga và Ukraine. Ông Golob cho biết nếu Slovenia nhập đủ than thì vẫn rẻ hơn nhập điện theo giá thị trường hiện tại.
Video đang HOT
Với Bắc Macedonia, nước này cũng cần than cho các nhà máy nhiệt điện (TPP) của mình. Bắc Macedonia phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng và chỉ sản xuất điện. Nước này không có khí đốt hoặc dầu, cũng như có số lượng than đá hạn chế.
Vào tháng 8, nhà sản xuất điện ESM của Bắc Macedonia đã đấu thầu để mua 950.000 tấn than cho nhu cầu của hai TPP. Ngày 13/9, Thủ tướng Bắc Macedonia Dimitar Kovacevski cho biết ông đã đảm bảo nguồn cung cấp than và dầu từ Hy Lạp trong cuộc gặp với Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis tại Athens.
“Nguồn cung cấp than non và than từ các mỏ của Hy Lạp sẽ được duy trì trong quý 4 năm nay và quý 1 năm sau, do đó hoạt động của các nhà máy nhiệt điện REK Bitola và REK Oslomej sẽ không bị gián đoạn”, ông Kovacevski nêu rõ.
Ông Kovacevski thông báo thêm rằng nước này cũng đã đạt được thỏa thuận về việc cung cấp liên tục dầu nhiên liệu thông qua Hy Lạp. Tại Hy Lạp, hai nhà lãnh đạo Kovacevski và Mitsotakis cũng thảo luận về các dự án năng lượng lớn như xây dựng đường ống dẫn khí đốt qua Hy Lạp, đường liên kết Evzonoi tới Bắc Macedonia, một nhà máy điện khí mới và nhà máy thủy điện Cebren.
Các nước Nam Âu đang nỗ lực tìm kiếm các nguồn cung năng lượng. Ảnh: AP
Về phần mình, Serbia cũng đang chật vật tìm kiếm than, điện, khí đốt và dầu mỏ. Với các nhà máy điện cũ kỹ và đối mặt với việc sắp bị cắt nguồn cung cấp dầu từ Nga vào tháng 11 này, Serbia đang tranh giành để nhập khẩu than, điện, khí đốt và dầu từ nhiều nguồn.
Các chi phí sẽ cao. Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ Serbia, Zorana Mihajlovic nói với Reuters rằng nước này đang xem xét chi 3 tỷ euro, tương đương 4,5% GDP hàng năm cho nhập khẩu điện, khí đốt và dầu nhiên liệu trong khoảng thời gian từ tháng 10/2022 đến tháng 3/2023.
Serbia thường cung cấp cho các nhà máy điện than của mình bằng than được sản xuất trong nước cũng như nhập khẩu từ Bosnia và Herzegovina, Bulgaria và Montenegro. Trong mùa Đông năm nay, họ có kế hoạch nhập khẩu 2,5 triệu tấn than bổ sung, với Bộ trưởng Năng lượng Zorana Mihajlovic cho biết Bulgaria, Bosnia, Romania và Hy Lạp là các quốc gia có nguồn dự kiến chính.
Tuy nhiên, khả năng phát điện của Serbia có hạn và tháng 12 năm ngoái nguồn cung cấp điện cho hàng nghìn người đã bị cắt sau những trận bão tuyết nghiêm trọng.
Do đó, cũng như than từ các nhà máy điện của riêng mình, Serbia cũng muốn nhập khẩu điện, và công ty điện lực nhà nước EPS gần đây đã đồng ý mua 2.600 MWh từ Azerbaijan, quốc gia đang ngày càng trở nên quan trọng với tư cách là nhà cung cấp năng lượng cho Đông Nam Âu . Các cuộc đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ về việc truyền tải điện hiện đang được tiến hành. Ông Mihajlovic nói với hãng tin Reuters rằng Belgrade cũng đang đàm phán về nguồn cung cấp điện từ Hungary.
Là một trong những quốc gia châu Âu duy nhất còn lại vẫn có quan hệ hữu nghị với Nga, Serbia đã cố gắng đạt được hợp đồng khí đốt dài hạn mới với Gazprom vào tháng 5 với các điều khoản tương đối thuận lợi. Tuy nhiên, con số này sẽ không bao gồm toàn bộ lượng tiêu thụ khí đốt của nước này và Serbia hy vọng Azerbaijan sẽ tham gia một lần nữa để cung cấp khí đốt, điều này sẽ được tạo điều kiện thuận lợi bởi kết nối khí đốt Serbia-Bulgaria.
Kể từ ngày 1 tháng 11, các lệnh trừng phạt mới của EU có nghĩa là Serbia sẽ không còn nhận dầu của Nga hiện đang được vận chuyển bằng tàu chở dầu qua Biển Adriatic. Vì Croatia là thành viên EU, nên nước này sẽ không thể nhận dầu đường biển từ Nga. Điều đó khiến Serbia với Iraq là nhà cung cấp dầu chính. Tóm lại, Serbia đang tranh giành các nhà cung cấp dầu mới, cũng như khí đốt và điện, và các quan chức nước này cho biết họ sẽ xem xét bất kỳ nhà cung cấp nào, bao gồm cả Iran.
Tại Bulgaria, nước này chật vật sau khi bị cắt khí đốt từ Nga. Bulgaria đã mất nguồn cung cấp khí đốt của Nga vào tháng 4 khi Tổng thống Kiril Petkov lúc đó từ chối thanh toán bằng đồng rúp. Ông Petkov có kế hoạch mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ và tăng nhập khẩu khí đốt từ Azerbaijan.
Sau khi chính phủ của ông Petkov bị lật đổ vào tháng 6, chính phủ mới cho biết họ sẽ mở lại các cuộc đàm phán với Gazprom cũng như thăm dò các nguồn khác.
Bulgaria, giống như Serbia, đang hướng đến Azerbaijan, và vào giữa tháng 9 đã đề nghị xuất khẩu điện sang Azerbaijan để đổi lấy nhiều khí đốt tự nhiên hơn. Azerbaijan đã cung cấp 1 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên mỗi năm cho Bulgaria và cho biết họ có thể tăng gấp đôi số lượng đó. Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Công nghiệp Bulgaria Nikola Stoyanov cũng đã hội đàm với Đại sứ Iran Syed Mohammad Jawad Rasooli vào ngày 13/9 nhằm “tiếp tục tìm kiếm tất cả các cơ hội để đảm bảo sự đa dạng hóa của Bulgaria”.
Ở những nơi khác trong khu vực, tình hình có vẻ “dễ chịu” hơn, nhưng ngay cả ở Romania, chính phủ nước này cũng đang tìm cách tăng tốc độ phát triển các dự án khí đốt lớn.
Rất lâu trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng hiện tại, Croatia đã thực hiện bước thiết lập một bến LNG nổi ngoài khơi đảo Krk, giúp nước này độc lập hơn về năng lượng và cũng có tham vọng trở thành một trung tâm LNG cho khu vực. Croatia hiện có ý định tăng gấp đôi công suất của nhà ga từ 2,9 bcm lên 6,1 bcm (tỷ mét khối khí), Thủ tướng Andrej Plenkovic cho biết vào tháng 6. Tuy nhiên, chính phủ của ông Plenkovic gần đây đã phải công bố một gói các biện pháp chống khủng hoảng khá lớn nhằm đối phó với tình trạng giá năng lượng tăng cao.
Quốc gia châu Âu nào đang hưởng lợi lớn từ xung đột Nga - Ukraine?
Na Uy đang thu lợi hàng tỷ euro nhờ giá khí đốt cao hơn, nhưng cũng bị chỉ trích vì 'trục lợi' trong xung đột.
ADVERTISEMENT
Na Uy xuất khẩu kỷ lục do giá khí đốt tự nhiên tăng cao. Ảnh: AP
Các lệnh trừng phạt Nga của phương Tây đang dẫn đến tình trạng thiếu nguồn cung khí đốt. Điều đó khiến giá khí đốt tự nhiên tăng vọt - cao gấp 7 lần so với năm ngoái.
Giờ đây, Na Uy đã thay thế Nga trở thành nguồn cung cấp khí đốt lớn nhất của EU và dòng tiền đang đổ vào nước này.
Oslo dự kiến thu về khoảng 94 tỷ euro từ ngành dầu khí trong năm nay, so với khoảng 65 tỷ euro vào năm ngoái. Quỹ tài sản có chủ quyền của Na Uy, quản lý thu nhập từ dầu mỏ của nước này, có giá trị hiện tại khoảng 1,2 nghìn tỷ euro, tương đương khoảng 250.000 euro cho mỗi công dân.
Chính phủ trung tả của quốc gia Bắc Âu trên - gồm Đảng Dân chủ Xã hội và Đảng Trung tâm - cho biết họ đã thể hiện sự đoàn kết với mức tăng sản lượng 1,4 tỷ mét khối khí đốt tại ba mỏ chính vào tháng 3, vốn đang xuất khẩu nhiều khí đốt hơn cho EU. Họ lập luận rằng Na Uy không nên bị đổ lỗi vì các lực lượng thị trường nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.
Nhưng Rasmus Hansson, một cựu lãnh đạo của Đảng Xanh Na Uy, không ủng hộ lập luận của chính phủ.
Ông Hansson gọi vấn đề kiếm lời từ việc tăng giá chủ yếu do xung đột gây ra là "sai lầm về mặt đạo đức" và cho rằng Na Uy cũng có nguy cơ làm tổn hại quan hệ với các đối tác thương mại quan trọng của châu Âu khi buộc họ phải trả giá khí đốt cao như vậy.
"Tôi nghĩ rằng Na Uy quá ích kỷ. Chúng ta đang thu được một khoản lợi nhuận rất lớn, nhưng câu hỏi đặt ra là liệu số tiền đó có nên thuộc về chúng ta hay không khi thu nhập tăng thêm có nguồn gốc từ cuộc xung đột ở Ukraine?", ông Hansson nói.
Theo ông Hansson, lợi nhuận đó nên được chuyển vào quỹ đoàn kết sẽ được sử dụng để tái thiết Ukraine sau xung đột. Ông cho biết các chuyên gia nên đặt mức giá khí đốt "bình thường" và mọi thứ ở trên được coi là lợi nhuận nên cần được cho đi.
Mặc dù ông Hansson đang gặp khó khăn để nhận được nhiều sự ủng hộ đối với ý tưởng của mình tại quốc hội Na Uy, nơi đảng của ông, vốn chỉ nắm 3 trong số 169 ghế, đã vấp phải sự phản đối của cả chính phủ và các đảng đối lập khác, nhưng ở những nơi khác của châu Âu, quan điểm này của ông đang bắt đầu gây được tiếng vang.
Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki từng cho biết Na Uy nên chia sẻ lợi nhuận "khổng lồ" do giá dầu và khí đốt tăng cao, đặc biệt là với Ukraine.
Teresa Ribera, Bộ trưởng chuyển đổi sinh thái của Tây Ban Nha, gần đây đã gọi giá khí đốt được trả cho Na Uy là "đáng lo ngại".
Brussels cũng có ý tưởng tương tự. Trong cuộc họp thượng đỉnh khẩn cấp của các bộ trưởng năng lượng EU vào tuần trước, một số quốc gia đã kêu gọi thiết lập giới hạn giá đối với tất cả khí đốt vào EU; trong khi Ủy ban châu Âu muốn biện pháp như vậy chỉ nhằm vào Nga.
Chủ tịch Ủy ban Ursula Von der Leyen cho biết bà đang thảo luận với Na Uy về việc thành lập một nhóm đặc biệt để xem xét "làm thế nào chúng ta có thể hạ giá một cách hợp lý".
Đáp lại, Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Stre nhiều lần nói rằng ông sẽ không giới hạn giá đối với xuất khẩu khí đốt. Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Na Uy Anniken Huitfeldt cho biết châu Âu đang đối mặt với khủng hoảng nguồn cung và nhiệm vụ chính của Na Uy là bơm thêm khí đốt.
"Na Uy đã được EU và các đối tác châu Âu của chúng tôi yêu cầu đẩy mạnh sản xuất để bù đắp phần thiếu hụt từ Nga càng nhiều càng tốt và chúng tôi đã cố gắng hết sức để làm điều đó", bà Huidfeldt nói.
Bà Huidfeldt cho biết có "nhiều đề xuất đang được thảo luận" nhưng từ chối cho biết những ý tưởng đó là gì hoặc những ý kiến nào mà phía Na Uy ủng hộ.
Cho đến nay, xung đột và cuộc khủng hoảng năng lượng của châu Âu dường như chưa ảnh hưởng nhiều đến Na Uy. Triển vọng kinh tế của Na Uy hiện có vẻ tương đối tốt, với tỷ lệ thất nghiệp khoảng 3% và giá nhà vẫn tăng bất chấp lãi suất cao hơn.
Nhiều người Na Uy cũng không lo lắng về việc dòng tiền lớn đổ vào cũng như việc tăng giá năng lượng. Chính phủ Na Uy cho biết sẽ phân bổ khoảng 1 tỷ euro cho một chương trình thanh toán 90% hóa đơn tiền điện hộ gia đình khi giá bán buôn tăng trên mức quy định.
Tổng thống Pháp thăm Algeria thúc đẩy hợp tác năng lượng Chuyến thăm của Tổng thống Pháp đến Algeria diễn ra trong bối cảnh châu Âu đang chật vật tìm kiếm nguồn cung khí đốt bổ sung khi mùa Đông đang tới. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Ảnh: Reuters Chuyến công du của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tới Algeria (từ ngày 25 - 27/8) hy vọng sẽ xoa dịu mối quan hệ vốn...
