Doanh nghiệp Mỹ “tháo chạy” khỏi Trung Quốc

Giá nhân công tăng cao, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh, cùng với những tính toán có lợi hơn, nhiều doanh nghiệp Mỹ đã đóng cửa nhà máy tại Trung Quốc để “hồi hương” hoặc chuyển sang các thị trường khác.

Một cơ sở sản xuất của Flambeau tại Mexico

Mất lợi thế nhân công rẻ

Năm 2009, khi Sonja Zozula và Jerry Anderson thành lập công ty sản xuất đèn chiếu sáng LightSaver Technologies, bạn bè đều khuyên họ nên đặt cơ sở sản xuất ở Trung Quốc. Nhưng chỉ sau 2 năm, họ quyết định chuyển cơ sở về Carlsbad, thuộc bang California, cách nhà tại San Clemente khoảng 30km. Cũng giống như Sonja Zozula, công ty gia đình ông Jason Sauey từng tới Trung Quốc để đầu tư và giành giật thị phần tại đất nước đông dân nhất thế giới này. Nhưng rồi, Jason nhận ra đó là quyết định sai lầm và tìm thị trường khác thay thế. Công ty Flambeau của ông chuyên sản xuất hộp nhựa và các sản phẩm công nghiệp. Từ khi chuyển nhà máy tới miền Trung Mexico, lợi nhuận của công ty không ngừng tăng. Theo báo cáo của Flambeau, doanh thu tại nhà máy của hãng ở Mexico đã tăng 80% từ năm 2010, và hiện công ty đang tìm kiếm địa điểm xây dựng nhà máy thứ hai gần Thủ đô Mexico City của Mexico.

Gần hai thập kỷ qua, Trung Quốc là guồng máy khổng lồ không ngừng xuất xưởng đủ thứ sản phẩm. Tại đất nước chiếm gần 1/5 dân số thế giới, người lao động sẵn sàng nhận đồng tiền thù lao rẻ mạt cho bất kỳ công việc nào. Nhà chức trách Trung Quốc luôn ủng hộ sự xuất hiện của các nhà đầu tư nước ngoài, nhờ đó giải quyết được vấn đề thất nghiệp trong nước và thu hút công nghệ tiên tiến. Chính sách này đã đem lại tốc độ tăng trưởng nhanh cho nền kinh tế. Thế nhưng, trong thời gian gần đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có dấu hiệu chậm lại. Cùng với đó, giá nhân công tăng nhanh và gần như cạn kiệt lao động giá rẻ, vốn là ưu thế của khu vực nông thôn trong một thời gian dài, khiến các nhà đầu tư nước ngoài quyết định chuyển cơ sở sản xuất sang các nước khác. Trong năm 2010 và 2011, có những đợt lương nhân công Trung Quốc tăng rất cao sau các cuộc đình công trên quy mô lớn ở một số nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài hoặc sau làn sóng tự tử của công nhân tại các nhà máy của tập đoàn điện tử Đài Loan Foxconn.

Ước tính, mức lương chi trả cho công nhân nhà máy Trung Quốc đã tăng gần 6 lần trong 1 thập kỷ qua, từ 0,6 USD một giờ năm 2003 lên khoảng 3,5USD một giờ vào thời điểm năm 2013. Tại các tỉnh ven biển, nơi tập trung nhiều cơ sở liên doanh với nước ngoài, thu nhập của công nhân Trung Quốc còn tăng nhanh hơn nữa. “Lương nhân công tại Trung Quốc đã tăng mạnh trong vài năm qua, điều đó làm thay đổi toàn bộ tính toán của các công ty Mỹ”, ông Christopher Wilson, một chuyên gia kinh tế tại Viện Mexico thuộc Trung tâm quốc tế Woodrow Wilson ở Washington nhận định.

Ngoài giá nhân công tăng mạnh, những lo ngại về tình trạng đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ và chính sách bảo hộ doanh nghiệp trong nước, cũng khiến các doanh nghiệp nước ngoài cân nhắc đến việc dừng đầu tư tại đất nước hơn 1 tỷ dân này.

Chuyển hướng đầu tư

Khi chi phí ở Trung Quốc tăng lên cùng với việc xem xét những thách thức khi sử dụng các nhà máy cách xa gần nửa vòng Trái đất và lệch tới 12 múi giờ, nhiều công ty nhỏ của Mỹ đang lên kế hoạch dời về Mỹ. Theo dự báo của Tập đoàn tư vấn Boston Consulting Group (BCG) của Mỹ, vào khoảng năm 2015, nhiều sản phẩm tiêu dùng sản xuất tại Mỹ sẽ rẻ như sản xuất tại Trung Quốc. BCG cho biết, công ty Sleek Audio đã đưa bộ phận sản xuất thiết bị tai nghe cao cấp từ Trung Quốc về Florida. Trong năm 2014, công ty NCR cũng có kế hoạch sẽ chuyển một cơ sở chế tạo máy rút tiền, từ Trung Quốc sang Columbus, tiểu bang Georgia, Mỹ, và sẽ sử dụng tới 870 nhân công.

Không chỉ “hồi hương”, các nhà sản xuất Mỹ ở mọi quy mô đang thực tiện chính sách hướng về Mexico. Quá trình này được các nhà kinh tế miêu tả như là một sự bùng nổ chưa từng thấy kể từ khi Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ được ký kết vào những năm 1990. Từ các thành phố biên giới như Tijuana tới những vùng đồng bằng trung tâm của Mexico, nhiều nhà máy mới đang đang mọc lên trên các khu đất canh tác nông nghiệp, trong khi nhu cầu lao động tuyển dụng tại Mexico tăng cao. Thương mại giữa Mexico và Mỹ đã tăng gần 30% từ năm 2010, lên tới 507 tỷ USD mỗi năm và đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Mexico năm ngoái đạt mức kỷ lục 35 tỷ USD.

Các nhà kinh tế cho rằng, nền kinh tế Mỹ hưởng lợi nhiều hơn từ sự dịch chuyển sản xuất về Mexico so với ở Trung Quốc, bởi vì những nước láng giềng có xu hướng chia sẻ với nhau nhiều hơn trong quá trình sản xuất. Được biết, khoảng 40% hàng hóa nhập khẩu ở Mexico có nguồn gốc từ Mỹ, so với chỉ 4% ở Trung Quốc.

Theo ANTD