‘Dinh thự Bảo Đại’ bị lãng quên ở Hà Nội

Ẩn mình trong phố Ngọc Hà, quận Ba Đình, tòa nhà xây dựng từ năm 1939 có kiến trúc pha trộn giữa văn hóa phương Đông và Tây.

Theo tư liệu lưu ở Trung tâm lưu trữ Quốc gia 1, đây là dinh thự Didelot, nhà của Nam tước người Pháp Pierre Didelot và vợ là Marie-Agnes Nguyễn Hữu Hào (chị ruột của Nam Phương Hoàng Hậu). Dinh thự được xây dựng năm 1939, đến nay 82 tuổi.
Năm 1949, vua Bảo Đại (lúc đó là Quốc Trưởng Bảo Đại) đã mua lại tòa nhà để làm công thự, phục vụ mỗi lần ra Hà Nội kinh lý, sau này được chuyển làm nhà công vụ, rồi nhà nước quyết định hóa giá bán cho những người có nhu cầu. Trên hình là lối vào hiện nay, nằm bên trong ngõ 186 phố Ngọc Hà.

Trải qua nhiều năm dời chủ, khuôn viên công trình hiện bị chia cắt thành nhiều căn hộ. Tuy nhiên, tầng 1, 3 và 4 vẫn được giữ lại, bảo tồn khá tốt và ngày nay thuộc về doanh nhân Hồ Hoàng Hải (Hà Nội).

Bao quanh dinh thự là tường rào uốn lượn của khu vườn thượng uyển trước đây. Khu vườn nay bị chia cắt thành nhà ở, tường rào vẫn còn lại khá nhiều nhưng bị phủ kín bởi cây cảnh và rau của các gia đình xung quanh trồng.

Công trình dần bị nhiều ngôi nhà mới xây “bao vây” nên ít người biết tới. Mỗi cổng tò vò của tường rào cổ hiện nay thành cửa của các hộ dân, thậm chí có cửa chung của hai nhà.

Dinh thự cổ có kiến trúc kết hợp văn hóa phương Đông và Tây rõ rệt. Bên ngoài là mái cung đình rồng phượng đặc trưng phương Đông, bên trong có nội thất và trang trí theo phong cách phương Tây.
Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng người Pháp, Arthur Kruze (1900-1989). Ông sang Việt Nam làm giáo sư giảng dạy kiến trúc tại trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương từ 1930 đến 1954, sau đó về nước.

Bên trong tòa nhà được chia 3 – 5 phòng mỗi tầng, các phòng đều có lò sưởi, tủ âm tường bằng gỗ, tường xây dày đảm bảo mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông. Theo anh Hải, nhà có thang máy đưa đồ ăn từ bếp lên phòng ăn, hệ thống cửa sổ, cửa ra vào dùng bản lề, thanh ray trượt, được giữ nguyên từ xưa đến nay vẫn hoạt động trơn tru.

Cầu thang gỗ xoắn được bảo dưỡng thường xuyên nên còn sử dụng tốt.

Cầu thang, sàn gỗ, lò sưởi, cửa gỗ… đều còn được bảo quản tốt. Trong hình là hệ thống cầu thang từ thầng 3 lên tầng 4 (áp mái) trong nhà.

Anh Hải cho biết, máy bơi nước sản xuất tại Pháp từ thời Pháp thuộc đến này vẫn hoạt động (trái) và hệ thống điện được đi ngầm có ống ghen thép chôn trong tường, điện ngầm ở sàn nhà, thậm chí cả ổ điện âm sàn bằng đồng.

Cuối tháng 2/2021, dinh thự được chủ nhân mới mở cửa cho du khách tham quan tự do trong một tháng, thu hút nhiều người yêu kiến trúc, lịch sử, nghệ thuật. Hiện tại ngôi nhà được thuê lại bởi đơn vị nội thất Mant làm showroom.
Tuy vậy, anh Hải vẫn tìm hiểu và sưu tầm các tư liệu, với mong muốn xác minh lịch sử và kiến trúc của công trình, đồng thời tìm giải pháp “hồi sinh” những giá trị của dinh thự cổ.