Điểm nóng gây hoài nghi số liệu Covid-19 của Nga

Nhiều ca tử vong do viêm phổi ở Cộng hòa Dagestan không được tính vào số liệu Covid-19 vì thiếu xét nghiệm, gây hoài nghi về số liệu Nga công bố.

Theo số liệu chính thức, Dagestan, nước cộng hòa phía nam Liên bang Nga, đến hôm 19/5 ghi nhận 3.553 ca nhiễm nCoV, 32 ca tử vong, đứng thứ 5 trên 85 vùng của Nga.

Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến trên Instagram hôm 17/5 với một phóng viên địa phương, ông Dzhamaludin Gadzhiibragimov, lãnh đạo Bộ Y tế Dagestan, đưa ra con số cao hơn, cho biết tổng số người nhiễm nCoV và mắc viêm phổi trong cộng đồng ở nước cộng hòa này là hơn 13.000, trong đó 657 người chết.

Khi được hỏi tại sao không tính riêng các ca Covid-19 và viêm phổi, ông Gadzhiibragimov trả lời rằng các bệnh nhân viêm phổi được điều trị như Covid-19, nhưng không phải tất cả các trường hợp đều được xác định mắc Covid-19 do thiếu xét nghiệm.

“Về cơ bản, phương pháp điều trị được áp dụng cho cả hai nhóm bệnh nhân là như nhau” ông nói. “Nhưng vì chúng tôi không có kết quả xét nghiệm xác nhận từ phòng thí nghiệm, nên số liệu thống kê đang được gộp vào theo cách đó”.

Các y bác sĩ tại một bệnh viện ở Dagestan. Ảnh: Dagestan Health Ministry

Giống như nhiều nước khác, nhân viên y tế tuyến đầu ở Dagestan là những người đối mặt với nhiều nguy cơ nhất trong đại dịch. Khoảng 40-50 nhân viên y tế Dagestan đã tử vong kể từ khi dịch bùng phát. Dagestan có dân số khoảng 3 triệu người, với 635 phòng chăm sóc tích cực có máy thở.

Các bác sĩ trong khu vực tuần qua phàn nàn trên mạng xã hội về việc thiếu thiết bị bảo hộ và một số bệnh viện không đủ chỗ để điều trị cho nhân viên. Một video quay cảnh các y tá được truyền tĩnh mạch trong nhà kho ở thành phố Derbent đã lan truyền trên mạng từ đầu tháng 5.

Nhà hoạt động dân quyền Ziyautdin Uvaisov, người đứng đầu Patient Monitor, một tổ chức phi lợi nhuận huy động tiền để mua thiết bị bảo hộ cho các bác sĩ của Dagestan, cho hay hệ thống chăm sóc sức khỏe ở đây đang trong tình trạng thực sự tồi tệ. Ông thêm rằng hầu hết bác sĩ mà tổ chức của ông liên hệ đều cho biết khoảng nửa số đồng nghiệp của họ bị bệnh nhưng không có ai thay thế vì bệnh viện quá tải.

Tình trạng tồi tệ ở Dagestan đã khiến các quan chức hàng đầu của Nga phải lưu tâm. Hôm 18/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì một cuộc họp bất thường của chính quyền với các lãnh đạo Dagestan.

“Tình hình ở Dagestan rất khó khăn và đòi hỏi những biện pháp cấp bách”, Putin nói trong cuộc họp trực tuyến, ra lệnh cho quân đội xây dựng một bệnh viện dã chiến 200 giường để hỗ trợ cho các phòng cấp cứu quá tải.

Phần lớn phản ứng của chính phủ Nga với đại dịch bị cản trở bởi tình trạng quan liêu và sai phạm trong quản lý ngân sách địa phương. Ở những khu vực nghèo hơn như Dagestan, nơi mức lương trung bình hàng tháng thấp hơn hai lần so với toàn quốc, tình trạng này trở thành một trong những lý do chính khiến dịch bệnh thêm nghiêm trọng.

Các khoản tiền bổ sung được Putin cam kết hỗ trợ cho các nhân viên y tế tuyến đầu lại trở thành một nỗi bức xúc khác.

“Chúng tôi đã làm việc từ đầu dịch đến nay và thực hiện nhiệm vụ của mình một cách tận tâm. Bây giờ nhiều đồng nghiệp của chúng tôi đang bị cách ly trong các cơ sở y tế, chiến đấu cho mạng sống của họ”, một nhân viên y tế ở thành phố Buinaksk, Dagestan, nói trong một video được đăng trên báo địa phương. “Rất ít người còn lại ở tuyến đầu. Chúng tôi có 151 nhân viên nhưng chỉ có 41 người nhận được tiền hỗ trợ, những người khác không có gì”.

Các video và những lá thư ngỏ tương tự đã xuất hiện ở ít nhất 20 trong trong số 85 khu vực của Nga tuần qua. Một số nhân viên y tế than phiền rằng họ không nhận được khoản hỗ trợ thêm nào hoặc chỉ được một phần, dựa theo số giờ, thậm chí tính đến từng phút, làm việc trực tiếp với các bệnh nhân Covid-19.

“Nếu từ đầu chính phủ công bố những quy định và cách thức chi trả rõ ràng, dễ hiểu, minh bạch, dễ dàng kiểm soát với các khoản tiền dành cho những nhân viên làm việc trong điều kiện đặc biệt, thì sẽ có rất ít câu hỏi đặt ra cho các bác sĩ đứng đầu, những người làm việc từ sáng tới đêm, và với cả các thống đốc”, Putin nói.

Tổng thống Vladimir Putin họp trực tuyến với các quan chức Dagestan hôm 18/5. Ảnh: AFP

Chính quyền liên bang đã sửa đổi sắc lệnh liên quan, xóa bỏ lỗ hổng quan liêu khiến một số bác sĩ chỉ nhận chưa đến 50 xu tiền hỗ trợ và cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả các khoản chi hỗ trợ.

Trong cuộc họp đặc biệt do Putin chủ trì, giới chức thừa nhận tình hình ở Dagestan nghiêm trọng hơn những gì được phản ánh trên số liệu thống kê. Bộ trưởng Y tế Nga Mikhail Murashko cho biết 7.000 người đã nhập viện.

Ahmad Abdulaev, lãnh tụ Hồi giáo của Dagestan, nói với Putin rằng nhiều người chết vì Covid-19 không được thống kê do chết tại nhà mà không đến bệnh viện và được chôn cất theo phong tục địa phương, không được khám nghiệm tử thi để xác định nguyên tử vong.

Vladimir Vasilyev, lãnh đạo Dagestan, thừa nhận nhiều người lây nhiễm nCoV do các phong tục của nước này, như đám cưới hay ma chay thường rất đông người tham gia, và các buổi lễ cầu nguyện vào thứ sáu vẫn diễn ra ở giai đoạn đầu bùng phát dịch. Ông cũng nói về số ca mắc viêm phổi và Covid-19.

“Chúng tôi không che giấu gì cả”, ông Vasilyev nói, dẫn số ca tử vong liên quan đến bệnh hô hấp năm 2018 và 2019, trước Covid-19. “Nhưng không dễ gì phân biệt giữa hai loại bệnh”.

Vào giữa tháng 4, các đường phố ở thủ đô Makhachkala vẫn tấp nập người đi lại. Tờ Meduza mô tả trong một bài báo tuần trước rằng đám cưới 500 người tham dự ở một thị trấn nhỏ của Dagestan đã trở thành một trong những ổ Covid-19 đầu tiên tại nước này vào cuối tháng 3.

Tuy nhiên, một số người Dagestan không đồng tình rằng phong tục của họ là một trong những nguyên nhân làm gia tăng ca nhiễm. Uvaisov, một nhà hoạt động địa phương, cho rằng sự mất niềm tin vào chính quyền và hệ thống chăm sóc sức khỏe đã khiến một số người coi thường các cảnh báo.

Điện Kremlin cam kết bổ sung nguồn lực cho Dagesan chống đại dịch, bao gồm các kit xét nghiệm, khi tỷ lệ xét nghiệm hàng ngày ở nước này thấp hơn 2 lần so với khuyến cáo. Người đứng đầu cơ quan y tế liên bang Anna Popova nói với Putin rằng Dagestan đang cố duy trì “một sự cân bằng rất mong manh”, khi các nhà chức trách lo lắng rằng ngày lễ Eid al-Fitr của người Hồi giáo và các hoạt động kỷ niệm đông đúc có thể dẫn tới một đợt bùng phát mới.

Tổng số ca tử vong vì Covid-19 ở Nga là gần 3.000 trong số hơn 300.000 ca nhiễm, với tỷ lệ tử vong là 7,4, thấp hơn bình quân toàn cầu, theo Phó thủ tướng Tatiana Golikova. Các nhà quan sát nghi ngờ cách thống kê của nước này, chỉ ra rằng người chết thường được quy cho nguyên nhân khác.

Các nhà nhân khẩu học và dịch tễ học của Nga hy vọng rằng số liệu thống kê toàn quốc về số ca tử vong do mọi nguyên nhân trong tháng 4, dự kiến được chính quyền công bố vào cuối tháng 5, sẽ đưa ra một bức tranh rõ ràng hơn về đại dịch ở Nga.