Điểm mặt 4 món ăn quen thuộc không thể thiếu trong Tết Đoan ngọ

Đinh Kim21:03 02/06/2022

Rượu nếp, thịt vịt hay bánh gio được cho là những món ăn không thể thiếu vào dịp Tết Đoan ngọ 5/5 âm lịch. Ngày 5/5 âm lịch được cho là thời điểm mà các loại ký sinh trong đường ruột ngoi lên.

Rượu nếp/ Cơm rượu

Người ta cho rằng có thể loại bỏ chúng bằng thức ăn, hoa quả có vị chua, chát hoặc rượu nếp. Theo quan niệm dân gian, rượu nếp được ăn ngay khi vừa ngủ dậy thì sẽ diệt sâu bọ rất hiệu nghiệm.

Vị nồng của cơm nếp hòa với men cay của rượu giúp loại bỏ những loài ký sinh gây hại. Rượu nếp thường xuất hiện trong mâm cúng Tết Đoan ngọ của người dân Hà Nội và một số vùng của miền Bắc ngày nay.

Không có rượu nếp như miền Bắc, người miền Nam đón Tết Đoan ngọ bằng cơm rượu. Cơm rượu miền Nam được vo thành viên tròn, có nước tiết ra, pha thêm đường nên có vị ngọt đúng chất miền Nam. Đặc biệt, nước cơm rượu còn có thể sử dụng để làm bánh bò cơm rượu, tạo ra hai món ăn hoàn hảo cho ngày giết sâu bọ.

Thịt vịt

Đối với người dân miền Trung, thịt vịt cũng là một món nhất định phải có trong ngày Tết Đoan ngọ. Một số người cho biết thịt vịt có tính hàn, ăn vào sẽ giúp cơ thể mát mẻ, cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể trong những ngày thời tiết oi bức đầu tháng 5 âm lịch.

Một số khác lại cho rằng vịt bắt đầu vào mùa từ tháng 5 trở đi, những con vịt béo hơn, thịt ngon hơn và không có mùi hôi. Vậy nên, hấu hết các gia đình đều mua vịt và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau trong dịp Tết Đoan ngọ.

Bánh ú tro (bánh gio)

Tết Đoan ngọ ở miền Trung không thế thiếu bánh ú tro (miền Bắc gọi là bánh gio). Loại bánh này được chế biến từ hai nguyên liệu chính là gạo nếp và nước tro. Mặc dù nguyên liệu dễ kiếm nhưng cách làm bánh khá cầu kỳ.

Dù vậy, bánh vẫn được nhiều người yêu thích nhờ vẻ ngoài trông như khối ngọc màu hổ phách trong vắt có thể nhìn thấu bên trong, còn hương vị nồng nồng, ăn vào có vị mát thanh khiết, rất tốt cho đường tiêu hóa.

Hoa quả đầu mùa

Các loại hoa quả được lựa chọn để giết sâu bọ thường là quả mùa hè, tươi ngon, có vị chua và thơm như mận, đào, vải, chôm chôm, xoài, dưa hấu… Nếu thiếu những loại hoa quả này thì ý nghĩa của Tết Đoan ngọ được cho là sẽ mất đi phần nào.

Video đang HOT

Bánh bá trạng: Nét đẹp ngày Tết Đoan Ngọ của người Hoa

Trong mâm cỗ Tết Đoan Ngọ, theo truyền thống trên mọi miền đất nước người dân sẽ cúng bánh ú tro, cơm rượu, bánh trái... Nhưng với người Hoa, nhất là ở khu vực Chợ Lớn (TPHCM) thì có một món bánh không thể thiếu, đó là bánh bá trạng.

Bánh Quảng Đông có hình gối dài hoặc vuông gần giống bánh chưng. Ảnh: Hương Trà.

Bánh bá trạng hay còn gọi là bánh ú mặn, bánh chưng người Hoa, thường được dâng cúng vào dịp Tết Mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Cùng là bánh bá trạng nhưng lại có các "nhân dạng" khác nhau tùy theo mỗi địa phương, vùng miền. Như bánh của người Quảng Đông thường có hình gối dài, của người Triều Châu lại mang hình chóp đứng và bánh Phước Kiến mang màu nâu từ ngũ vị hương.

Từ vị nguyên bản đến đổi mới theo thế hệ trẻ

Hơn 26 năm nay, lò bánh bá trạng của gia đình bà Trần Cam Thảo (61 tuổi), ngụ tại 170/23 Tuệ Tĩnh, phường 12, quận 11, TPHCM luôn tất bật mỗi khi "tết" đến. Gia đình bà gói đến 100kg gạo vào mùa cao điểm, bình quân Tết Đoan Ngọ hằng năm bán ra 6.000-7.000 chiếc bánh.

"Công đoạn cực nhất là ngâm gạo nếp và đậu, cần ngâm 4-6 giờ, sau đó chắt nước và lọc lại 3-4 lần, các nguyên liệu khác phải tẩm ướp sao cho vừa đủ, lửa nấu bánh nên duy trì ở mức vừa phải trong vòng 6-8 giờ liên tục", bà Thảo cho hay.

Có hình dáng gần giống bánh chưng của người Việt, bánh bá trạng Quảng Đông có đến bảy loại nguyên liệu: nếp, thịt heo, tôm khô, nấm đông cô, đậu xanh, hạt sen, trứng muối. Tuy không vuông vức nhưng lượng nhân luôn đều như cân, chỉ từ lực múc gạo mạnh, nhẹ thông qua cảm nhận của đôi tay là đủ biết dư hay thiếu. Mỗi chiếc bánh thường nặng từ 450-550g tùy loại.

Một số nguyên liệu truyền thống trong nhân bánh.

Bánh phải nấu từ 6 - 8 giờ mới chín đều.

Các công đoạn gói bánh được phân chia cho từng người.

Mùa tết cao điểm cho ra khoảng 1.000 chiếc bánh mỗi ngày.

Bánh bá trạng được phơi ráo nước sau khi nấu.

Lá chuối bọc ngoài giúp định hình bánh tốt hơn.

Với hơn 14 năm trong nghề làm bánh, lò bánh bá trạng Đình Đình (1133/44 đường 3/2, phường 6, quận 11, TPHCM) nổi tiếng vì sự độc đáo. Anh Lê Trường Khoa (30 tuổi), chủ lò bánh chia sẻ, do bản thân yêu thích nên đã tìm tòi và sáng tạo nét riêng cho bánh chứ không làm nguyên mẫu theo bất cứ ai.

"Mình chọn cách gói 5 góc phải tốn từ 6 lá tre trở lên, đòi hỏi kỹ năng gói bánh khéo léo và chia các góc đều nhau", anh Khoa tâm sự. Chính vì điểm đó nên bánh bá trạng Đình Đình mang một hương vị riêng, đó là sự kết hợp mới lạ giữa công thức truyền thống và sự sáng tạo của thế hệ trẻ.

Bánh bá trạng biến tấu mới của lò bánh Đình Đình.

Bánh được tạo hình chóp và đầy đủ nhân.

Gạo nếp được trộn với ngũ vị hương và gia vị theo công thức gia truyền.

Các nguyên liệu trong nhân bánh.

Trứng muối do chính anh Khoa ngâm.

Đậu xanh được ngâm mềm và đãi sạch vỏ.

Nấm đông cô là nguyên liệu góp phần tạo mùi thơm đặc trưng.

Lá tre thường dùng gói bánh bá trạng.

Anh Khoa đang tự tay gói bánh.

Thức quà đặc biệt trong mỗi dịp Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ hay còn gọi Tết Đoan Dương, Tết diệt sâu bọ diễn ra vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch hằng năm. Đây là ngày tết truyền thống ở nhiều nước Châu Á, trong đó có Việt Nam và Trung Quốc.

Theo người Hoa, dịp Tết này mang ý nghĩa chủ yếu để tưởng niệm, bày tỏ lòng thương tiếc với nhà thơ Khuất Nguyên. Đây là vị trung thần cương trực, yêu nước nhưng không được trọng dụng, khi nghe tin nước Sở mất, ông đau buồn nên đã gieo mình tự vẫn đúng vào ngày trên.

Tuy sinh sống lâu năm ở Việt Nam, nhưng mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, người Hoa vẫn duy trì phong tục gói bánh bá trạng để nhớ về tổ tiên. Đồng thời, họ cúng tạ ơn thần Nông nhằm cầu mong công việc suôn sẻ, làm ăn tiến tới, luôn gặp điều may mắn. Theo tiếng Triều Châu, "bá" là thịt, còn "trạng" là bánh ú. Vì vậy, người miền Nam thường gọi là bánh ú mặn để phân biệt với loại bánh ú có nhân đậu xanh, bánh tro.

Phong tục dùng bánh bá trạng để cúng bái, đem biếu như một thức quà đặc biệt trong mỗi dịp Tết Đoan Ngọ được người Hoa hết sức coi trọng và giữ gìn đến tận hôm nay. Đó như một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực truyền thống, giàu ý nghĩa biểu trưng tựa như chiếc bánh ú tro của người Việt.

Dịp Tết Đoan Ngọ còn là thời gian để gia đình sum vầy bên nhau, làm bánh cả nhà góp sức, từ người lau lá, người sơ chế nguyên liệu đến người gói bánh, coi lửa. Đây được xem là tập tục lâu đời, thể hiện tinh thần đoàn kết, quý trọng gia đình của người Châu Á nói chung.

Cách làm bánh tro (bánh ú) truyền thống chấm mật mía ngày Tết Đoan ngọ Hãy cùng học cách làm bánh tro (bánh gio, bánh ú) ngon tại nhà chỉ với vài bước đơn giản để mâm cỗ ngày Tết Đoan Ngọ - mùng 5 tháng 5 thêm đủ đầy. 1. Bánh tro là bánh gì? Bánh tro hay còn được biết đến với 3 tên gọi là bánh gio, bánh ú tro hay bánh nẳng. Cách làm...