Điểm lại những thành công và thất bại của hội nghị khí hậu COP26
Ngày 14/11, 197 quốc gia đã thông qua Hiệp ước Khí hậu Glasgow ở Scotland tại hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc ( COP26) sau gần hai tuần làm việc.
Các chuyên gia cho rằng hiệp ước có cả thành công và thất bại.
Lần đầu tiên đề cập tới nhiên liệu hóa thạch
Các đại biểu thảo luận trước phiên bế mạc Hội nghị COP26 ở Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh) ngày 13/11/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Hiệp ước Khí hậu Glasgow đã lần đầu tiên đề cập tới vai trò của nhiên liệu hóa thạch trong khủng hoảng khí hậu. Đó là điều mà ngay cả Thỏa thuận Paris năm 2015 cũng không thể làm được. Hiệp ước kêu gọi giảm dần sử dụng than và giảm trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch.
Lời lẽ trong hiệp ước dự thảo mạnh mẽ hơn nhưng đã bị giảm tông sau nhiều lần chỉnh sửa. Có lúc, tưởng như việc đề cập tới nhiên liệu hóa thạch sẽ bị loại bỏ khỏi hiệp ước khi Ấn Độ nói rõ họ sẽ không đồng ý với điều đó. Hiệp ước cần toàn bộ 197 bên nhất trí.
Tuy nhiên, tới gần cuối cùng, Ấn Độ đồng ý đề cập tới nhiên liệu hóa thạch nhưng với điều kiện là “giảm dần” than đá chứ không phải “loại bỏ” than đá. Bộ trưởng Môi trường Ấn Độ Bhupender Yadav cho biết Ấn Độ sẽ khó ngừng dùng than đá và trợ cấp nhiên liệu hóa thạch khi đang cố gắng giải quyết tình trạng đói nghèo.
Chủ tịch COP26 Alok Sharma đã phải vận động để các nước khác đồng ý với thay đổi đó nhằm cứu vãn điều khoản liên quan nhiên liệu hóa thạch.
Giám đốc điều hành quốc tế Greenpeace, bà Jennifer Morgan, cho rằng việc hiệp ước có nhắc tới than đá là một thắng lợi với khí hậu. Bà nói: “Đã có tín hiệu phát đi rằng kỷ nguyên than đá đang chấm dứt. Đó là điều quan trọng”.
Yêu cầu các nước tăng mục tiêu giảm khí thải năm 2022
Chủ tịch Hội nghị COP26 Alok Sharma (giữa) tại cuộc họp báo kết thúc hội nghị ở Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh) ngày 13/11/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Thay đổi gây tác động lớn nhất là ngôn ngữ được sử dụng để yêu cầu các bên tới dự COP27 năm 2022 tại Ai Cập với bản kế hoạch cập nhật về cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính tới năm 2030. Theo Thỏa thuận Paris, các nước chỉ phải cập nhật mục tiêu vào năm 2025.
Video đang HOT
Hiệp ước Khí hậu Glasgow muốn các quốc gia tăng mục tiêu cắt giảm khí thải thường xuyên hơn, tiến dần tới mức phát thải ròng bằng 0.
Ông Nick Mabey, Giám đốc điều hành tổ chức tư vấn về khí hậu E3G nhận định: “Nhiệm vụ thực sự bắt đầu khi đại diện các nước phải trở về và thực hiện cam kết tại Glasgow của mình”.
Tiến bộ về cam kết tài chính
Toàn cảnh một phiên họp của Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của LHQ về Biến đổi khí hậu (COP 26) tại Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh) ngày 11/11/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Về vấn đề tài chính, cách đây hơn 10 năm, các nước giàu đồng ý chuyển 100 tỷ USD/năm cho các nước đang phát triển để hỗ trợ chuyển đổi sang nền kinh tế thải ít carbon và thích ứng với khủng hoảng khí hậu. Các biện pháp thích ứng có thể gồm: xây tường chắn biển để ngăn ngập lụt, chuyển dân cư ra xa bờ biển, xây nhà có thể chống chịu các sự cố thời tiết cực đoan…
Các nước giàu đã không thực hiện được cam kết 100 tỷ USD vào hạn chót năm 2020. Các nước nghèo cho rằng số tiền trên chưa thấm vào đâu so với nhu cầu.
Hiệp ước Khí hậu Glasgow đã có một điều khoản tăng gấp đôi số tiền dành cho thích ứng với khủng hoảng khí hậu tới năm 2025 so với mức năm 2019. Tuy nhiên, mục tiêu 100 tỷ USD có thể chỉ đạt được vào năm 2023. Ngoài ra, không rõ các quốc gia phát triển có duy trì mức tài trợ này hàng năm hay không.
Ông Ani Dasgupta, Chủ tịch Viện Tài nguyên Thế giới nói: “Không thể biện hộ được khi các nước phát triển không thực hiện cam kết chi 100 tỷ USD hàng năm bắt đầu từ năm 2020 mà lại chi hàng trăm tỷ USD trợ cấp nhiên liệu hóa thạch”.
Theo ông Dasgupta, điều quan trọng là COP26 đã yêu cầu các quốc gia phát triển báo cáo tiến độ thực hiện mục tiêu 100 tỷ USD. Các quốc gia cũng có tiến bộ trong xây dựng mục tiêu tài chính mới ngoài năm 2025. Các nước cũng đồng ý tăng ít nhất gấp đôi số tiền chi cho thích ứng với khủng hoảng khí hậu tới năm 2025. Đây là một tiến bộ rất quan trọng.
Quy tắc về Thỏa thuận Paris chưa hoàn chỉnh
Khói bốc lên từ nhà máy sản xuất thép Edgar Thomson của Mỹ ở North Braddock, Pennsylvania, ngày 21/1/2020. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Phải mất 6 năm các bên mới cho ra đời được bộ quy tắc về Thỏa thuận Paris năm 2015. Trong thỏa thuận này, có Điều 6 nói về việc thiết lập thị trường phát thải carbon và cho phép các nước trao đổi tín chỉ carbon, khiến các bên lo ngại. Trong suốt 5 năm qua, Điều 6 có nhiều thông tin kỹ thuật tới mức các nước không thể thống nhất về từ ngữ và các loại chất. Người ta lo ngại có kẽ hở để các quốc gia lợi dụng, khiến không thể theo dõi thực chất có bao nhiêu khí thải gây hiệu ứng nhà kính thực sự được cắt giảm hay bán trên thị trường này.
Tin tốt là cuối cùng các bên đã nhất trí về quy tắc này và loại bỏ một số lỗ hổng, nhưng các chuyên gia cho rằng cho phép bù trừ carbon quá nhiều sẽ chỉ thúc đẩy các nước và doanh nghiệp tiếp tục phát thải như bình thường, đặc biệt là nước giàu và doanh nghiệp lớn có nhiều tiền.
Mặc dù được thông qua nhưng quy tắc vẫn còn có một số chi tiết kỹ thuật chưa được thống nhất.
Không có quỹ trách nhiệm
Đây là một điểm mà nhiều quốc gia đang phát triển và dễ bị tổn thương do khủng hoảng khí hậu cảm thấy thất vọng. Trước đó, họ hy vọng sẽ có quỹ dành để bồi thường thiệt hại do khủng hoảng khí hậu gây ra tại những nước bị tác động nặng nề nhất.
Ban đầu, các nước này hy vọng các nước giàu sẽ đóng góp tiền vào quỹ để nếu có quốc gia nào trải qua thiên tai như lũ lụt gây phá hủy nhà cửa, thì số tiền có thể được sử dụng để giúp họ xây dựng lại. Theo thuật ngữ khí hậu, đây là quỹ dành cho “tổn thất và thiệt hại”.
Hiệp ước Khí hậu Glasgow công nhận tầm quan trọng của “tổn thất và thiệt hại” và đồng ý tăng cường hỗ trợ các nước bị ảnh hưởng. Nhưng thay vì đồng ý lập một quỹ dành riêng cho vấn đề này, hiệp ước chỉ kêu gọi đối thoại nhiều hơn. Điều đó có nghĩa là quỹ này có thể mất hàng năm mới được thành lập nếu các bên có ý định.
Đặc phái viên về khí hậu của Mỹ John Kerry cho biết Mỹ hiện phản đối quỹ này, còn Liên minh châu Âu từng cho biết sẽ không ủng hộ. Australia cũng ngăn chặn ý định thành lập quỹ.
Những bước tiến mới trên chặng đường dài
Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (COP26) diễn ra tại Glasgow (Vương quốc Anh) đã kết thúc với nhiều kết quả tích cực nhưng chưa thể làm vừa lòng mọi bên, dù các phiên thảo luận đã được kéo dài thêm 1 ngày so với kế hoạch ban đầu.
Các đại biểu tại một phiên thảo luận trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) tại Glasgow, Anh. Ảnh: AFP/TTXVN
Sau một năm bị trì hoãn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, COP26 được đánh giá là hội nghị thượng đỉnh về khí hậu quan trọng nhất kể từ COP21 năm 2015 tại Paris (Pháp), do đây là giai đoạn "bản lề" để các bên chuyển từ đàm phán sang thực hiện những mục tiêu định hình mức phát thải khí nhà kính trong tương lai. COP26 cũng được xem là bài kiểm tra quan trọng để đánh giá mức độ đáng tin cậy của tiến trình quốc tế và Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (UNFCCC).
Hoạt động của con người hiện đã khiến nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng khoảng 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp và sự gia tăng nhiệt độ này cũng tỷ lệ thuận với những rủi ro đối với nhân loại và hệ sinh thái. Để tránh những tác động thảm khốc nhất của biến đổi khí hậu, các nhà lãnh đạo thế giới cần nỗ lực hết sức duy trì mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới ngưỡng 2 độ C, và lý tưởng nhất là trong khoảng 1,5 độ C, như mục tiêu đã đề ra trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Đây là lý do hội nghị COP26 được nhiều người ví là "cơ hội vàng cuối cùng" để cứu vãn khí hậu toàn cầu.
Đúng như dự đoán, hội nghị đã phải kéo dài thời gia họp do các bên không dễ thỏa hiệp trong những vấn đề gây tranh cãi. Tối 13/11 (giờ địa phương - tức sáng 14/11, giờ Việt Nam), toàn bộ 197 bên tham gia UNFCCC đã thông qua Hiệp ước khí hậu Glasgow, theo đó khẳng định quyết tâm theo đuổi các nỗ lực để đạt mục tiêu kiềm chế nhiệt độ toàn cầu tăng ở mức 1,5 độ C nhằm tránh những tác động xấu nhất của biến đổi khí hậu.
Dấu ấn đáng kể trong Hiệp ước khí hậu Glasgow là việc lần đầu tiên nhiên liệu hóa thạch được đề cập tại một thỏa thuận của hội nghị khí hậu LHQ, theo đó các bên nhất trí kêu gọi "giảm dần điện than không sử dụng công nghệ thu giữ carbon và trợ cấp nhiên liệu hóa thạch không hiệu quả", đồng thời thừa nhận "sự cần thiết phải hỗ trợ để hướng tới một quá trình chuyển đổi công bằng".
Một bước tiến khác là việc Hiệp ước yêu cầu các bên vào cuối năm 2022 phải "xem xét lại và củng cố" các mục tiêu cắt giảm khí thải năm 2030, "có tính đến các hoàn cảnh quốc gia khác nhau", để thực hiện mục tiêu hạn chế gia tăng nhiệt độ toàn cầu theo Hiệp định Paris.
Hiệp ước Glasgow cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải huy động tài trợ khí hậu từ mọi nguồn để đạt mức cần thiết nhằm hiện thực hóa các mục tiêu của Hiệp định Paris, bao gồm việc tăng đáng kể hỗ trợ cho các nước đang phát triển, vượt quá 100 tỷ USD/năm; đồng thời hối thúc các nước phát triển khẩn trương hoàn thành mục tiêu 100 tỷ USD đã cam kết cũng như mục tiêu đến năm 2025, nhấn mạnh tầm quan trọng của tính minh bạch trong việc thực hiện cam kết của các nước này.
Ngoài ra, Hiệp ước cũng thúc giục các nước phát triển đến năm 2025 tăng ít nhất gấp đôi tài trợ thích ứng với biến đổi khí hậu cho các nước đang phát triển so với mức năm 2019. Trong khi các nước phát triển chịu trách nhiệm đối với phần lớn khí thải nhà kính, các nước đang phát triển lại chịu những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Hiệp ước khẳng định tính cấp thiết của việc mở rộng quy mô hành động và hỗ trợ phù hợp, bao gồm tài trợ, chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực, để thực hiện các phương pháp tiếp cận nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và giải quyết tổn thất và thiệt hại liên quan đến các tác động bất lợi của biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển đặc biệt dễ bị tổn thương bởi những tác động này.
Tại COP26, thế giới cũng chứng kiến nhiều cam kết mạnh mẽ. Lãnh đạo 137 nước nhất trí hành động để ngăn chặn việc phá rừng cũng như xói mòn đất vào năm 2030; Gần 90 quốc gia cam kết cắt giảm 30% lượng phát thải khí methane gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030 so với mức năm 2020; Hơn 20 quốc gia cam kết đến năm 2035 toàn bộ các ô tô và xe tải được sử dụng sẽ là xe không khí thải; Hơn 40 nước cam kết dần loại bỏ điện than; Một loạt quốc gia sẽ đặt ra thời hạn chấm dứt sử dụng dầu mỏ và khí đốt đồng thời ngừng cấp giấy phép thăm dò mới; Mỹ và Trung Quốc - hai quốc gia phát thải lớn nhất thế giới cũng ra tuyên bố chung cam kết sẽ xây dựng các chiến lược dài hạn nhằm đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
COP26 cũng chứng kiến cam kết của 450 tổ chức tài chính, quản lý tổng số tài sản trị giá 130 nghìn tỷ USD, tương đương 40% tài sản tư nhân toàn cầu, trong việc sử dụng vốn đầu tư hỗ trợ công nghệ sạch như năng lượng tái tạo và ngừng tài trợ cho các ngành công nghiệp sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Tại COP26, phát biểu của Thủ tướng Phạm Minh Chính, trong đó nêu rõ Việt Nam phấn đấu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đã nhận được sự quan tâm lớn từ dư luận và truyền thông quốc tế. Chủ tịch COP26 Alok Sharma đã bày tỏ ấn tượng đối với tuyên bố của Thủ tướng Phạm Minh Chính, khẳng định đây là một cam kết giàu tham vọng và cho thấy Việt Nam thực sự đi đầu trong hành động chống biến đổi khí hậu. Phó Chủ tịch Mạng lưới Việt Nam - Anh, ông Paul Smith, cho rằng mặc dù là nước đang phát triển có thu nhập trung bình và là nước phát thải thấp, mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 cho thấy cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc tham gia vào nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu, đồng thời chứng tỏ vai trò dẫn dắt của Việt Nam tại khu vực Đông Nam Á và trên thế giới. Truyền thông quốc tế, như Financial Times, đã đưa Việt Nam vào danh sách những nước đặt mục tiêu rõ ràng nhất về cắt giảm khí thải. Việc Việt Nam tham gia cam kết giảm phát thải methane toàn cầu và Tuyên bố Glasgow về rừng, sử dụng đất cũng thể hiện vai trò và trách nhiệm của Việt Nam đối với vấn đề chống biến đổi khí hậu.
Xét về tổng thể, hội nghị này đã ghi nhận những bước đi quan trọng và cấp thiết để giảm bớt thảm họa khí hậu. Đánh giá về kết quả COP 26, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres coi Hiệp ước Glasgow là "một bước tiến quan trọng" trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, tạo ra "các thành phần để kiến thiết sự tiến bộ". Tuy nhiên, người đứng đầu LHQ cũng cho rằng bước tiến này "chưa đủ xa", phản ánh "những mối quan ngại, mâu thuẫn và ý chí chính trị trên thế giới hiện nay".
Một thực tế rõ ràng là vẫn còn "sự thất vọng lớn" khi các quốc gia chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, như Guinea, Maldives hay Mozambique, cho rằng họ "ra về tay trắng" bởi những gì thu được tại COP26 chỉ là "những cam kết lớn hơn" chứ không phải "những hành động thực tế và những khoản tài chính thực tế". Fiji, Tuvalu hay quốc đảo Antigua và Barbuda ở Caribe cũng tỏ ý không hài lòng khi sáng kiến thành lập quỹ đền bù thiệt hại do biến đổi khí hậu mà các nước này đề xuất chưa được thông qua. Đối với các quốc gia nghèo dễ bị tổn thương do biến đổi khó hậu, thiên tai để lại những hậu quả xã hội không dễ bù đắp và chữa lành. Nhiều quốc gia đã buộc phải chấp nhận các khoản vay để giúp phục hồi sau những biến cố khắc nghiệt và điều này đã khiến họ sa lầy trong các khoản nợ khí hậu. Do đó, với các nước này, thảo luận về tài chính là "vấn đề sống còn" tại COP26.
Chủ tịch COP26 Alok Sharma nêu rõ Hiệp ước Glasgow đã đặt trọng tâm "chưa từng có" vào tổn thất và thiệt hại theo nguyên tắc các nước giàu, vốn chịu trách nhiệm chính về sự ấm lên toàn cầu, nên bồi thường cho những nước nghèo do tác động của biến đổi khí hậu. Theo ông, Hiệp ước dù "không hoàn hảo" nhưng cho thấy "sự đồng thuận và ủng hộ" vì một "Hành tinh Xanh".
Trong khi đó, bà Laurence Tubiana - một trong những "kiến trúc sư" của Hiệp định Paris 2015 và hiện là Giám đốc điều hành Quỹ Khí hậu châu Âu khẳng định "còn rất nhiều việc phải làm" để các cam kết và tuyên bố chung được chuyển thành chính sách thực tế. Bà hoan nghênh việc tăng gấp đôi nguồn tài chính hỗ trợ để các nước thích ứng với biến đổi khí hậu, do các tác động của biến đổi khí hậu mỗi năm lại mạnh hơn. Bà cũng thừa nhận rằng COP26 "đã không thể cung cấp hỗ trợ ngay lập tức cho những quốc gia đang chịu đau khổ.... Tổn thất và thiệt hại sẽ phải được đặt lên hàng đầu trong chương trình nghị sự của COP27".
Nếu nhìn vào thất bại của COP25 thì rõ ràng kết quả của COP26 là một bước tiến tích cực. Việc hiện thực hóa những kết quả đạt được ở COP26 vẫn còn là chặng đường dài và chỉ có thể kiểm chứng ở tương lai.
Phản ứng của Liên hợp quốc, Anh và EU về Hiệp ước khí hậu Glasgow "Thảm họa khí hậu" vẫn là mối đe dọa thế giới. Tổng thư ký Liên hợp quốc (TTK LHQ) Antonio Guterres ngày 13/11 đã đưa ra cảnh báo trên sau khi Hiệp ước khí hậu Glasgow được thông qua tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26). Toàn...











Tiêu điểm
Tin đang nóng
Tin mới nhất

Thủ tướng Lý Cường: Quan hệ Trung - Mỹ tiến tới bước ngoặt quan trọng

Giáo hoàng Francis phải tập nói

Cựu Tổng thống Biden lên kế hoạch trở lại chính trường

Ngoại trưởng Nhật - Trung - Hàn gặp nhau trước 'bước ngoặt lịch sử'

Tướng Mỹ: Trung Quốc sở hữu 'mạng lưới tiêu diệt' trên quỹ đạo

Thiếu trứng gà trầm trọng, Mỹ cần nhập 'hàng trăm triệu quả'

NATO trước viễn cảnh 'tan đàn xẻ nghé'

Israel căng thẳng cả trong lẫn ngoài

Rơi trực thăng ở miền Trung Nhật Bản

Mỹ đánh giá tích cực nỗ lực hạ nhiệt xung đột tại Ukraine

Israel tiếp tục tấn công các mục tiêu của Hezbollah

Khám phá bề dày văn hóa của thành phố Parma ở Italy
Có thể bạn quan tâm

Phim Hàn mới chiếu 1 ngày đã chiếm top 1 Việt Nam, nam chính bị ghét nhất showbiz nhưng diễn hay xuất thần
Phim châu á
23:45:02 23/03/2025
IU tham gia "Khi cuộc đời cho bạn quả quýt" vì Park Bo Gum
Hậu trường phim
23:42:02 23/03/2025
'Chàng quýt' Park Bo Gum: 15 tuổi gánh nợ thay bố, bị đồn hẹn hò Song Hye Kyo
Sao châu á
23:21:56 23/03/2025
MC Đại Nghĩa U50 vui đời độc thân, tậu nhà vườn tiền tỷ nghỉ dưỡng
Sao việt
23:19:09 23/03/2025
Từ ca hát đến diễn xuất đều thành công rực rỡ, đây là nữ nghệ sĩ khiến cả Kbiz phải thán phục
Nhạc quốc tế
22:26:47 23/03/2025
Không chỉ Sự Nghiệp Chướng, Pháo sẽ ra hẳn album về người yêu cũ?
Nhạc việt
22:16:29 23/03/2025
Kiều Oanh tiết lộ người 'se duyên', giúp cô từ cải lương sang đóng hài
Tv show
21:56:44 23/03/2025
Nợ công của Mỹ có thể vượt 200% GDP
Sức khỏe
21:42:12 23/03/2025
Tài xế lao ô tô vào hàng cây khiến 3 người bị thương có nồng độ cồn rất cao
Tin nổi bật
21:39:04 23/03/2025
Nửa đêm cậu bé nằng nặc đòi bố đưa đến trường để tìm bài tập, vừa dứt miệng mắng con phụ huynh liền khóc vì một thứ
Netizen
21:11:57 23/03/2025