Điểm khởi đầu mới

Sau cuộc gặp mang tính lịch sử giữa các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Australia, phía Trung Quốc tuyên bố mối quan hệ của nước này với Australia đang ở “điểm khởi đầu mới”, đồng thời bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác trong bối cảnh hai đối tác thương mại này đang nỗ lực hàn gắn mối quan hệ từng trải qua thời kỳ “băng giá”.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese (trái) trong cuộc gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, ngày 6/11/2023. Ảnh: THX/TTXVN

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định mối quan hệ Trung Quốc – Australia “hiện bước vào con đường cải thiện và phát triển đúng đắn”. Nhà lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh rằng mối quan hệ “tốt đẹp và ổn định” với Australia góp phần đảm bảo lợi ích của mỗi nước và điều quan trọng là cần thúc đẩy để nâng quan hệ song phương lên cấp chiến lược.

Trong khi đó, Thủ tướng Lý Cường cho biết Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Australia để tăng cường hơn nữa các mối liên lạc, đối thoại và làm sâu sắc thêm lòng tin, mở rộng hợp tác thực tế và giải quyết hợp lý những khác biệt nhằm hiện thực hóa sự phát triển ổn định và bền vững của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung Quốc-Australia, mang lại nhiều lợi ích hơn cho hai nước cũng như người dân Trung Quốc và người dân Australia.

Về phần mình, Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết ông thấy “có những dấu hiệu đầy hứa hẹn” trong mối quan hệ song phương này. Mô tả cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình là “ấm áp, mang tính xây dựng và tích cực”, Thủ tướng Albanese nêu rõ hai nhà lãnh đạo đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì mối quan hệ song phương vững chắc và nhất trí rằng họ “không nên để những khác biệt chi phối và làm ảnh hưởng”, và “khi có những bất đồng nảy sinh, điều quan trọng là hai bên cần phải duy trì sự liên lạc”. Cũng với tinh thần đó, trong cuộc gặp ngày 7/11, cả Thủ tướng Albanese và Thủ tướng Lý Cường nhất trí sẽ nối lại các cuộc gặp thường niên trong bối cảnh mối quan hệ giữa 2 đối tác thương mại này ổn định.

Ông Benjamin Herscovitch, nhà nghiên cứu về các vấn đề an ninh quốc tế tại trường Đại học quốc gia Australia, đánh giá sau nhiều năm căng thẳng trong quan hệ kinh tế và mối quan hệ ngoại giao “băng giá”, Australia và Trung Quốc hiện bước vào “một mùa Xuân mới” của mối quan hệ song phương.

Cùng chung nhận định, nhà nghiên cứu Trần Hồng – Chủ nhiệm Trung tâm Nghiên cứu Australia tại trường Đại học Sư phạm Hoa Đông (Trung Quốc) – cho rằng chuyến thăm của Thủ tướng Albanese là “chuyến đi phá băng và chuyến đi của sự hy vọng”. “Chuyến đi phá băng” vì quan hệ Trung Quốc -Australia vừa trải qua giai đoạn khó khăn nhất, và hiện tại, quan hệ giữa hai nước về cơ bản đã ổn định, đang chuyển từ hòa hoãn sang “ấm lên”. Chuyến thăm của Thủ tướng Albanese mang ý nghĩa tiếp nối quá khứ, hướng tới tương lai, tạo động lực và mở ra chương mới trong quan hệ Trung Quốc -Australia trong 50 năm tới. Chính vì lẽ đó, đây cũng là “chuyến đi của sự hy vọng”.

Thực tế là ngay sau khi lên nắm quyền vào năm 2022, ông Albanese đã thể hiện quyết tâm “cài đặt” lại quan hệ với Trung Quốc, mối quan hệ dưới thời chính phủ bảo thủ của người tiền nhiệm Scott Morrison đã xấu đi vì một loạt vấn đề từ tranh chấp thương mại đến đại dịch COVID-19. Có thể thấy Thủ tướng Albanese đặt nhiều tham vọng vào chuyến thăm chính thức kéo dài 4 ngày tới Trung Quốc (từ ngày 4-7/11), một trong số đó chính là mong muốn tạo ra mối quan hệ “không có những bất ngờ” với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Theo ông, đó là mối quan hệ mà trong đó hai bên sẽ duy trì các cuộc đối thoại “thẳng thắn, chân thành và cởi mở” nhưng vẫn linh hoạt, bởi đây sẽ là những tín hiệu tượng trưng cho sự bình thường hóa quan hệ giữa hai nước.

Mặc dù vậy, trước chuyến thăm, nhà lãnh đạo Australia vẫn nhắc lại Australia “sẽ hợp tác với Trung Quốc trong những lĩnh vực có thể, không đồng tình với Bắc Kinh trong những vấn đề cần phải làm như vậy”. Điều đáng nói, quan điểm đó của Thủ tướng Albanese đã được giới chuyên gia và các nhà phân tích ủng hộ bởi họ cho rằng để có thể duy trì sự ổn định và lâu dài của mối quan hệ song phương, Australia và Trung Quốc cần thảo luận một cách cởi mở về những khác biệt.

Bec Strating, Phó Giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học La Trobe, lưu ý không ai hy vọng một chuyến thăm có thể giải quyết mọi khác biệt giữa lãnh đạo hai nước.

Đồng tình với ý kiến đó, ông Andrew Forrest – cựu cố vấn chính sách về Trung Quốc thuộc Văn phòng Thủ tướng và Nội các Australia – chỉ rõ rằng việc đánh giá cao sự khác biệt, chứ không phải lợi ích chung, là điều cần thiết để duy trì hầu hết các mối quan hệ có ý nghĩa theo thời gian. Rủi ro và hậu quả là rất lớn nếu hai bên không tìm ra cách giải quyết những khác biệt. Chính vì vậy, hai bên cần thẳng thắn, cởi mở và chân thành nói lên suy nghĩ của mình, đó là điều cần thiết để xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau. Dù khó khăn, song Australia và Trung Quốc cần phải nhìn xa trông rộng hơn.

Trong khi đó, hai nhà nghiên cứu Hiro Armstrong và Peter Drysdale của Đại học quốc gia Australia nhận định ngay từ đầu, quan hệ ngoại giao giữa Australia và Trung Quốc đã dựa trên 6 nguyên tắc là “tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không xâm lược lẫn nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi và chung sống hòa bình”. Với hệ thống chính trị, truyền thống và lịch sử khác nhau, hai nước sẽ không thể tránh khỏi những bất đồng, nhưng 6 nguyên tắc làm cơ sở cho mối quan hệ vẫn tạo khuôn khổ để đảm bảo hợp tác kinh tế và chính trị sâu sắc trong tương lai. Vì vậy, sẽ không thể có sự ổn định trong mối quan hệ trừ khi Australia và Trung Quốc đi theo con đường chiến lược toàn cầu và đặt những mục tiêu cũng như nguyên tắc này lên hàng đầu trong mối quan hệ song phương.

Có thể nói, 50 năm trôi qua, mối quan hệ Australia – Trung Quốc đã trưởng thành hơn và hiện đang ở vào thời điểm quan trọng để đạt đến điểm khởi đầu lịch sử mới. Các nhà quan sát và giới phân tích tin rằng chuyến thăm của Thủ tướng Albanese tới Trung Quốc là “chuyến đi phá băng”, mở ra một chương mới trong quan hệ giữa hai nước. Tuy nhiên, sự phát triển của mối quan hệ Australia – Trung Quốc vẫn phải đối mặt với nhiều lực cản, đòi hỏi cả hai bên phải hướng tới tương lai, có tầm nhìn dài hạn, duy trì quyết tâm cũng như sự sáng suốt trong việc giải quyết các khác biệt một cách đúng đắn dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau.