Đi tù oan vì FBI sai sót khi đối chiếu sợi tóc

Quốc Đạt08:50 18/07/2020

Santae Tribble lãnh án 28 năm tù sau khi FBI khẳng định sợi tóc của ông xuất hiện trên tang vật. Nhưng thực tế đó chỉ là lông chó.

Năm 1980, khi năm 17 tuổi, Santae Tribble ra trước tòa án Washington, DC (Mỹ) vì tình nghi cướp của và nổ súng giết hại người đàn ông lớn tuổi ngay trước cửa nhà. Vật chứng duy nhất liên kết Tribble với vụ án mạng là một trong nhiều sợi tóc được lực lượng chức năng tìm thấy trong chiếc quần tất mà kẻ cướp dùng làm mặt nạ vứt gần hiện trường.

Trước tòa, Tribble xuất trình chứng cứ cho thấy đã ở tại nhà mẹ thuộc một bang khác. Bằng chứng ngoại phạm của Tribble được khoảng 10 nhân chứng khác củng cố. Tuy nhiên, tất cả đều không thể bác bỏ lời khai của chuyên gia FBI trong lĩnh vực đối chiếu sợi tóc dưới kính hiển vi.

Chuyên gia FBI làm chứng rằng sợi tóc tìm thấy trong quần tất và tóc của Tribble “trùng khớp trên mọi đặc điểm dưới kính hiển vi”. Dựa vào đây, công tố viên nhấn mạnh rằng xác suất sợi tóc trong quần tất không phải của Tribble có lẽ chỉ là “một trên 10.000.000″. Bằng con số thống kê ấn tượng, lời làm chứng của chuyên gia FBI thuyết phục được 12 người ngồi trên ghế bồi thẩm đoàn. Tribble bị kết tội Giết người.

Năm 2012, tiến bộ của công nghệ ADN cho phép giám định lại 13 sợi tóc thu thập được từ chiếc mặt nạ quần tất. Kết quả cho thấy không sợi tóc nào thuộc về Tribble, kể cả sợi từng bị xác định là trùng khớp. Không chỉ vậy, lần giám định này còn phát hiện phía FBI khi ấy đã xác định nhầm một sợi lông chó thành tóc người. Cuối năm 2012, Tribble được minh oan.

Santae Tribble. Ảnh: Washington Post.

Tribble không phải trường hợp duy nhất tại Mỹ bị kết án oan dựa trên chứng cứ duy nhất là lời khai của chuyên gia đối chiếu lông tóc. Tới cuối năm 2019, 75 người bị kết án do kỹ thuật đối chiếu lông tóc dưới kính hiển vi đã được giải oan nhờ xét nghiệm ADN, theo ProPublica.

Được nổi tiếng thông qua tiểu thuyết hư cấu về thám tử Sherlock Holmes, kỹ thuật đối chiếu lông tóc dưới kính hiển vi đã trở thành bộ môn khoa học pháp y vững chắc vào thập niên 1950. Trước khi có công nghệ ADN hiện đại, kỹ thuật này chỉ có thể giúp giới hạn phạm vi nghi phạm hoặc loại trừ nghi phạm cụ thể.

Chuyên gia pháp y thông thường sẽ đánh giá nhiều đặc điểm của sợi lông tóc để xác định bị cáo có phải chủ nhân hay không. Một số yếu tố dễ dàng thấy được bằng mắt thường như độ dài, màu sắc, hình dạng (thẳng hoặc xoăn). Một số đặc điểm khác có thể được quan sát dưới kính hiển vi như kích cỡ, phân loại, và sự phân bổ màu sắc, sự sắp xếp của biểu bì trên sợi lông tóc, hoặc đường kính sợi. Từ đó, chuyên gia có thể đưa ra những nhận định như sợi lông tóc thuộc về con người hay động vật, xuất phát từ khu vực nào trên cơ thể, thuộc chủng người nào, có bị nhuộm hay không, rụng tự nhiên hay bị giật đứt.

Video đang HOT

Các chuyên gia đối chiếu lông tóc thường không thống nhất về việc hai mẫu vật cần giống nhau ở bao nhiêu tiêu chí mới được coi là “trùng khớp”. Một số người dựa vào 6-7 tiêu chí, trong khi những chuyên gia khác cần 20-30. James Hilverda, chuyên gia FBI trong vụ án của Tribble, nói rằng cần dựa vào khoảng 15 tiêu chí dựa trên kinh nghiệm thực hiện hàng chục nghìn lần đối chiếu.

Tới thập niên 1970, bộ môn phân tích lông tóc dưới kính hiển vi bắt đầu tự nhận có tiêu chuẩn vững chắc hơn và có khả năng xác định chính xác sợi tóc tại hiện trường thuộc về ai. Dần dần, lời làm chứng từ chuyên gia đối chiếu lông tóc làm việc cho cơ quan liên bang được vị nể cho phép công tố viên xé tan lớp màn mơ hồ của vụ án để giúp bồi thẩm đoàn tập trung vào mẩu chứng cứ buộc tội duy nhất tại hiện trường.

Tuy nhiên, vấn đề trong việc áp dụng kỹ thuật đối chiếu lông tóc cũng dần xuất hiện. Theo Washington Post, ngay từ năm 1974, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận rằng việc đối chiếu bằng mắt mang tính chất chủ quan tới mức chuyên gia phân tích khác nhau có thể đi tới kết luận khác nhau về cùng một sợi lông tóc. Một số bản án dựa trên đối chiếu lông tóc bị lật ngược do công nghệ ADN.

Cuối cùng, FBI phải đối mặt với sai sót của kỹ thuật đối chiếu lông tóc. Năm 2015, FBI chính thức thừa nhận 26 trên 28 chuyên gia đối chiếu lông tóc của cơ quan này đã nói quá kết quả so sánh theo hướng có lợi cho công tố viên trong 257 trên 268 vụ án được rà soát lại. Đây được Washington Post coi là một trong những bê bối pháp y lớn nhất trong lịch sử Mỹ. Quá trình rà soát các vụ án khác vẫn đang được tiếp diễn.

Ngày nay, kỹ thuật đối chiếu lông tóc vẫn được sử dụng nhưng ở góc độ hạn chế hơn. Thay vì dùng để xác định danh tính, kỹ thuật này được dùng để loại trừ nghi phạm.

Gây án do ham muốn vợ bạn

Trong lúc tát nước cứu hạn vào một sáng mùa hè năm 2015, người dân huyện Lâm Thuật, tỉnh Sơn Đông phát hiện sự việc trên.

Cảnh sát cho máy bơm hút cạn nước trong hồ để tìm kiếm vật chứng liên quan, từ đó tiếp tục phát hiện dưới đáy hồ có chiếc xe ba gác chạy điện, trong xe lại có thi thể phụ nữ hơn 30 tuổi.

Hai nạn nhân mặc quần áo rét được xác định chết từ hơn bốn tháng trước do bị đánh vào đầu bằng vật nặng. Cách ăn mặc của người phụ nữ rất khác thường, trên người không đồ lót.

Chiếc xe ba gác chạy điện được tìm thấy khi người dân tát nước trong hồ để cứu hạn. Ảnh: CCTV.

Vùng này có rất nhiều xe ba gác chạy điện. Loại xe này không phải đăng ký, không có biển số nên không thể tìm được chủ xe. Tuy nhiên, đối chiếu với kho dữ liệu người mất tích trong huyện, cảnh sát nhận định một nạn nhân hơn 30 tuổi có đặc điểm phù hợp người tên Trương Lâm, 37 tuổi.

Khoảng bốn tháng trước, tối 13/12/2014, mẹ chồng Trương Lâm nghe thấy bên nhà con dâu sát vách có tiếng gà kêu, nghi có kẻ trộm gà. Sáng hôm sau, bà sang xem, thấy cửa không khóa nhưng trong nhà không có ai. Con trai bà là Chu Tam quanh năm đi làm thuê ở Thanh Đảo, chỉ có vợ con ở nhà. Lúc này túi xách, ví tiền và điện thoại của Lâm vẫn để ở nhà, nhưng hai mẹ con đã biến mất cùng chiếc xe ba gác chạy điện.

Không thấy Lâm về, mẹ chồng gọi điện báo tin cho con trai. Chu Tam từ Thanh Đảo về, đi tìm và gọi điện hỏi thăm khắp nơi nhưng không có tin tức. Ngoài đầu ngõ có gia đình lắp camera, Tam nhờ người xem lại thì phát hiện thực ra vợ con đã đi khỏi nhà từ gần một tuần trước.

Theo camera, hơn 2h ngày 8/12/2014, vợ Tam dùng xe ba gác chở con đi, sau đó không quay trở lại nữa. Do vợ Tam chủ động lái xe, cảnh sát khi ấy xếp vào diện bỏ nhà đi, chỉ nhập thông tin vào hệ thống để quản lý.

Kết quả xét nghiệm ADN xác nhận hai nạn nhân chính là Trương Tâm cùng con gái. Lâm có tính tình hướng nội, có rất ít bạn cùng giới, không có bạn khác giới. Tại sao đã quá nửa đêm mà mẹ con Lâm còn ra khỏi nhà? Nếu có việc gấp, tại sao Lâm không nhờ mẹ chồng ở ngay sát vách? Nếu không có việc gấp, tại sao Lâm lại đi vội vã đến mức ví tiền và điện thoại đều để ở nhà?

Trong nhà hoàn toàn không có dấu hiệu khác thường, hồ nước chỉ là hiện trường vứt xác, vậy hiện trường án mạng ở đâu? Cảnh sát cho rằng Lâm đi gặp người quen, mà phải là người thân thiết đến mức sẵn sàng ra khỏi nhà vào nửa đêm. Hiện trường án mạng có thể là tại địa điểm gặp mặt. Hơn nữa hung thủ phải là người ở gần đây và thông thuộc địa hình, vì hồ nước nằm ở khu hẻo lánh, người nơi khác rất khó có thể biết đường đến đây.

Theo lịch sử cuộc gọi, tối trước khi mất tích, tức ngày 7/12/2014 Lâm không liên lạc với ai, thậm chí lần liên lạc cuối cùng cũng là gọi cho từ mấy ngày trước, người gọi đến chính là chồng Lâm. Vậy người Lâm dẫn con gái đi gặp lúc nửa đêm là ai? Tại sao đi gặp người lạ mà Lâm lại không mặc đồ lót? Hay là có người đã vào nhà Lâm, đến sau nửa đêm mới cùng mẹ con Lâm đi đâu có việc?

Xem lại camera ngoài đầu ngõ, cảnh sát thấy hơn 20h ngày 7/12/2014 có một chiếc xe con dừng lại, một nam một nữ đi xuống mang theo hành lý và đồ đạc vào ngõ, sau đó không thấy quay ra. Cảnh sát tìm đến từng nhà trong ngõ, xác nhận đây là vợ chồng về thăm mẹ bị ốm, mang theo thùng sữa và các loại thực phẩm, không liên quan đến vụ án.

Tiếp tục rà soát hình ảnh từ camera, lúc 22h41 ngày 7/12/2014 có bóng người đi bộ vào ngõ, trước khi đi vào còn nhìn trước ngó sau rất đáng ngờ. Tuy nhiên hình ảnh rất mờ, chỉ có thể xác định là đàn ông, không thể thấy rõ đặc điểm cơ thể.

Chồng Lâm cho biết vài ngày trước khi mất tích, khi nói chuyện điện thoại, Lâm nói nhớ con trai nên muốn đi thăm. Lâm từng ly hôn, có một con trai đang ở cùng chồng cũ. Trên đường đi làm về trước khi mất tích, Lâm cũng đi mua quần áo bé trai.

Chồng cũ của Lâm là Lý Toàn, từng có tiền án vì tội cố ý gây thương tích. Toàn là người nóng tính, hay đánh vợ nên hai người ly hôn. Theo phán quyết tòa án, Lâm có quyền nuôi con, nhưng Toàn không tuân thủ quyết định của tòa. Hai người vẫn mâu thuẫn với nhau về chuyện này, Toàn muốn chuyển hộ khẩu của con về với mình nhưng Lâm không đồng ý. Tuy vậy, Toàn được loại khỏi diện tình nghi vì trong thời gian xảy ra vụ án, Toàn được xác định đi làm thuê ở tỉnh khác không về nhà.

Rà soát lại những người có liên lạc với nạn nhân, cảnh sát tìm được đối tượng tình nghi mới là Lưu Cường ở thôn bên cạnh. Cường là bạn của chồng Lâm, hai người làm thuê cùng nhau ở Thanh Đảo. Mấy ngày trước vụ án, Cường có việc về nhà, chồng Lâm nhờ Cường mang tiền về cho vợ.

Khi được hỏi, Cường khai rằng khi đó anh trai bị ốm nên phải về chăm sóc. Tam nhờ Cường mang 2.000 nhân dân tệ về cho Lâm. Ngày 4/12/2014, tức ba ngày trước vụ án, Cường vừa xuống bến xe đã gọi điện cho Lâm hỏi địa chỉ nhà, khi đến nơi lại gọi điện cho Lâm ra gặp bên ngoài để chuyển tiền. Sau đó Cường đến bệnh viện trông anh trai trong hai ngày 7-8/12/2014 và không rời khỏi bệnh viện.

Sau nửa tháng điều tra không có tiến triển, ban chuyên án mở cuộc họp phân tích lại toàn bộ vụ án. Hơn nửa đêm nạn nhân lái xe ra ngoài, rất có thể sẽ đi xa. Cảnh sát mở rộng phạm vi điều tra, trích xuất camera tại các giao lộ xung quanh. Từ nhà nạn nhân đi ra có rất nhiều đường đi nhưng chỉ có một vài đường có camera, vì vậy biện pháp này phải trông chờ vào may mắn.

Rất may, cảnh sát đã tìm được hình ảnh chiếc xe ba gác đi qua một trong những giao lộ này vào lúc hơn 3h sáng. Người lái xe là nạn nhân, con gái ngồi bên trái. Một tiếng sau, chiếc xe quay lại qua giao lộ này, người lái xe là đàn ông. Người này mặc áo khoác màu cà phê, lái xe bằng tay phải, tay trái đưa lên che mặt, cầm một thứ giống như găng tay màu trắng.

Chiếc xe ba gác bị cảnh sát điều tra. Ảnh: CCTV.

Cảnh sát làm thực nghiệm, chọn nhiều người với chiều cao khác nhau lần lượt lái xe ba gác tương tự đi qua giao lộ để so sánh, từ đó xác nhận người này cao từ 1m75 đến 1m8. Rà soát toàn bộ người quen của hai vợ chồng có chiều cao tương tự, cảnh sát tìm được đối tượng mới.

Mã Tuấn, cao 1m77, là bạn học cùng Tam hồi cấp một. Mỗi lần Tam về nhà, Tuấn đều tới chơi. Tuấn khỏe mạnh, lại khéo léo, có thể làm nhiều việc vặt như sửa chữa điện tử, máy móc, gò hàn. Tuấn thường mất kiểm soát khi uống rượu, từng đập chai bia vào đầu bạn nhậu nên phải đi tù mấy năm. Tuấn lấy vợ nhưng chỉ vài năm sau đã ly hôn. Là người quen, sức khỏe tốt, sống độc thân, thường mất kiểm soát khi uống rượu, toàn bộ đều phù hợp với phác họa của cảnh sát về hung thủ.

Bạn của Tuấn cho biết, tối 7/12/2014, Tuấn tụ tập bạn bè uống rượu đến hơn 21h. Khi đó Tuấn mặc áo khoác màu cà phê, còn mang theo khẩu súng bắn đinh được chế thành súng bắn đạn bi để khoe bạn. Khi được biết khẩu súng bắn đinh này có tay cầm màu đỏ, cảnh sát lập tức nhớ tới chi tiết phía bên tay trái của người đàn ông lái xe ba gác trong ảnh cũng có đồ vật màu đỏ. Hôm sau khi gặp Tuấn, bạn bè thấy hắn mặc áo khoác màu trắng mỏng, trong khi thời tiết rất lạnh.

Sau khi bị bắt, Tuấn khai đã sát hại mẹ con Lâm. Đêm 7/12/2014, Tuấn uống rượu, đột nhiên nghĩ đến vợ bạn thân ở nhà một mình. Tuấn đến gõ cửa nói có việc, khống chế và cưỡng bức Lâm. Hơn 2h ngày 8/12/2014, Tuấn nói cần đến bến xe đi tỉnh khác làm thuê, bắt Lâm lái xe đưa đi. Khi đi đến đoạn đường vắng, hắn dùng súng bắn đinh gây án. Khi lái xe về đến bên hồ nước, hắn mới sát hại bé gái để bịt đầu mối.

Cô gái da màu ở Mỹ bị đàn ông da trắng phóng hỏa Một trong 4 người đàn ông da trắng dùng bình xịt xịt chất lỏng lên mặt và cổ cô, sau đó ném bật lửa đang cháy vào người cô, làm chất lỏng đó bốc cháy. Cảnh sát thành phố Madison, bang Wisconsin, và Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đang điều tra vụ một cô gái 18 tuổi người da màu bị...