Đi tù oan 25 năm do lời khai của đứa trẻ 10 tuổi
Khi Kendrick được huỷ án, tự do bước ra khỏi tòa án ở quận Queens, New York, thẩm phán đã xin lỗi ông vì gây oan sai nghiêm trọng.
Ngày 19/11, lần đầu tiên ông được tự do kể từ khi bị bắt vì tình nghi giết người vào năm 1994. “Hôm nay, tôi rất hạnh phúc vì chưa bao giờ nghĩ điều này sẽ xảy ra”, Kendrick, 62 tuổi, nói. Đáp lại, thẩm phán xin lỗi Kendrick vì nỗi oan sai “nghiêm trọng” này.
“Phải mất quá nhiều thời gian để sự việc được phát hiện. Và thưa ông, ông xứng đáng được đối xử tốt hơn thế. Chúng tôi đã phụ lòng ông”, thẩm nói trước khi hủy bản án và bãi bỏ cáo trạng với Kendrick.
Jaythan Kendrick vui mừng sau khi bước ra khỏi tòa án quận Queens vào ngày 19/11. Ảnh: AP.
Bản án 25 năm tù của Kendrick xuất phát từ cái chết của cụ bà 70 tuổi trong vụ cướp tài sản xảy ra sau khu nhà Kendrick sống tại quận Queens vào tháng 11/1994. Vụ cướp được một bé trai 10 tuổi chứng kiến từ cửa sổ tầng ba, cách hiện trường hơn 30 m. Theo cậu bé, kẻ cướp là “người da đen trong độ tuổi 30, mặc áo khoác đen”.
Vài tiếng sau, Kendrick bị cảnh sát bắt trong lúc đang đi bộ trong khu phố do có ngoại hình phù hợp mô tả đại khái của nhân chứng. Kendrick phối hợp với cảnh sát và cho phép khám căn hộ nơi ông sống chung với một phụ nữ. Quá trình khám xét, cảnh sát thu giữ chiếc túi xách màu đen ở trên tivi vì nghi là tang vật.
Video đang HOT
Khi được đưa tới nhận diện, bé trai 10 tuổi đã hỏi liệu “kẻ giết người thực sự” có ở trong số những người xếp hàng trước mặt không và được trả lời là có. Cậu bé ban đầu nhận diện một người “giống kẻ đâm cụ bà” nhưng cuối cùng chọn Kendrick.
Sau đó, một nhân chứng khác cũng cho biết nhìn thấy Kendrick chạy khỏi hiện trường với chiếc túi xách đen dưới nách. Ngoài lời khai của hai nhân chứng, không có chứng cứ trực tiếp buộc tội nhưng ông vẫn bị kết án chung thân không được ân xá trong 25 năm.
Năm 2016, xét nghiệm ADN cho kết quả Kendrick không phải chủ nhân của mẫu ADN dưới móng tay của cụ bà. Bề mặt chiếc túi xách đen thu giữ từ nhà Kendrick cũng không có ADN của nạn nhân.
Khi đã trưởng thành, bé trai từng nhận diện Kendrick xin rút lại lời khai và thừa nhận “chưa bao giờ có thể nhận mặt thủ phạm”. Việc cảnh sát xác nhận có “kẻ giết người thực sự” trong nhóm nghi phạm cũng là phương pháp có thể dẫn tới nhận diện sai.
Ngoài ra, nhân chứng thứ hai cũng được phát hiện là có động cơ nói dối rất lớn để giúp đỡ cảnh sát vì khi ấy, anh ta đang bị cáo buộc trong hai vụ án hình sự nghiêm trọng. Bốn người khác, trong đó có bạn gái của nhân chứng thứ hai, cũng cung cấp thông tin mâu thuẫn với lời khai của người này.
Sau khi Kendrick được minh oan, luật sư bào chữa nhận định “đây là vụ án oan điển hình phơi bày những khuyết điểm tồi tệ nhất” trong . Công tố viên quận Queens cũng cho rằng bồi thẩm đoàn rất có thể sẽ không kết tội Kendrick nếu được thấy những chứng cứ mới.
Hiện, bang New York yêu cầu lực lượng chức năng khi cho nhân chứng nhận diện phải thông báo rằng nghi phạm chưa chắc ở trong nhóm những người trước mặt.
Vì sao khó gỡ tội ở Mỹ?
Để gỡ tội, người chịu án oan ở Mỹ phải thực hiện hai bước có thể kéo dài nhiều năm nhưng nhiều người thỏa hiệp vì không thể chờ đợi.
Một trong những nguyên tắc pháp lý có tính chỉ đạo của nền tư pháp Mỹ là bị cáo được suy đoán vô tội cho tới khi bị chứng minh là phạm tội. Nhưng trái lại, một khi bị bồi thẩm đoàn kết tội, trách nhiệm chứng minh để lật ngược bản án thuộc về bị cáo. Điều này thường khó khăn tới mức đôi khi chứng cứ gỡ tội mới dù áp đảo nhưng vẫn không đủ để bị cáo được thả tự do.
Một số người cho rằng nếu phát hiện chứng cứ ADN mới, kể cả khi bị cáo đã bị kết tội, mẫu ADN sẽ tự động được đưa đi giám định để đảm bảo xét xử đúng người. Trên thực tế, khi muốn giám định mẫu ADN mới, người đã bị kết án phải yêu cầu công tố viên cho phép.
Nếu công tố viên không đồng ý, bị cáo phải đệ đơn ra tòa yêu cầu giám định ADN. Khi ấy, đơn yêu cầu phải thỏa mãn các điều kiện trong luật pháp của tiểu bang, ví dụ phải trả lời được câu hỏi "liệu chứng cứ ADN có lợi có khả năng hợp lý giúp bị cáo không bị kết án trong phiên tòa ban đầu hay không?".
Vì đã bị kết án, bị cáo không còn quyền được tòa án chỉ định luật sư bào chữa. Để chứng minh vô tội, người bị kết án oan phải trả phí để thuê luật sư giúp đệ đơn hoặc xin trợ giúp từ các tổ chức.
Kể cả khi ADN được đưa đi giám định và cho kết quả có lợi, người vô tội thật sự cũng chưa chắc sẽ được lập tức gỡ tội. Theo Vaness Potkin, giám đốc phụ trách kháng cáo hậu bản án của Dự án Vô tội Wisconsin (tổ chức chuyên giúp đỡ người bị kết án oan), quá trình minh oan bao gồm hai bước tốn thời gian. Đầu tiên, bản án phải được thẩm phán hủy bỏ nếu xuất hiện chứng cứ ADN hoặc các chứng cứ khác có lợi cho bị cáo. Khi ấy, bị cáo sẽ quay lại giai đoạn mới bị khởi tố và được coi như chưa từng bị đưa ra xét xử. Để hoàn toàn được minh oan, người bị kết án oan tiếp theo phải được công tố viên hoặc thẩm phán hủy bỏ mọi cáo trạng.
Elvis Brooks, 62 tuổi, thỏa thuận nhận tội để được tự do sau hơn 40 năm bị giam giữ dù trước đó luôn khẳng định bị oan. Ảnh: Innocence Project.
Trong một số trường hợp, bị cáo vẫn bị công tố viên đưa ra xét xử nhưng được bồi thẩm đoàn tuyên trắng án trong phiên tái thẩm, theo Potkin. Đây là trường hợp của Anthony Wright, người bị đưa ra xét xử lần hai sau khi xét nghiệm ADN trong năm 2013 loại trừ Wright trong vụ hiếp dâm, giết người vào năm 1991. Sau 11 ngày hầu tòa vào năm 2016, Wright được tuyên trắng án với mọi cáo trạng.
Khoảng thời gian ba năm mà Wright phải chờ đợi từ khi có kết quả giám định ADN cho tới khi tổ chức phiên tái thẩm có vẻ rất dài nhưng trường hợp này không đại diện cho số đông. Một vụ án oan thông thường sẽ mất trung bình 7 năm để được giải quyết, theo Vaness Potkin.
Một số người bị kết án oan không thể chờ đợi tới phiên tái thẩm, như trường hợp của Elvis Brooks. Năm 1977, Brooks bị kết án chung thân về tội Cướp có vũ trang và Giết người tại thành phố New Orleans, bang Louisiana dựa chủ yếu vào lời khai của ba người lạ mặt trong quán bar. Trên thực tế, vụ án còn có chứng cứ khác mà công tố viên không chuyển cho luật sư bào chữa. Thủ phạm đã để lại dấu vân tay trên hai lon bia tại hiện trường.
Hay tin, tháng 1/2019, luật sư đệ đơn yêu cầu hủy án vì công tố viên không tiết lộ chứng cứ có lợi cho bị cáo. Cơ quan công tố phản đối nhưng cho Brooks hai lựa chọn: thỏa thuận nhận tội nhẹ hơn và được trả tự do ngay lập tức, hoặc ngồi tù chờ phiên tái thẩm có thể kéo dài nhiều năm. Brooks, khi ấy 62 tuổi, chọn thỏa thuận nhận tội.
Dạng thỏa thuận nhận tội như trên sẽ giúp bị cáo được tự do nhưng đồng thời cũng mất quyền được đòi bồi thường án oan. Ngoài ra, một số thỏa thuận còn giúp công tố viên tránh bị kỷ luật, theo The Washington Post.
Bí ẩn sát nhân ký tên bằng vòng tròn đỏ Richard Jarvis thường tìm thấy rác thải vương vãi tại nơi hẹn hò trong đêm của những đôi tình nhân, nhưng lần này anh phát hiện hai thi thể. Hai thi thể nằm chết trên ghế trước ôtô và được Jarvis phát hiện trong buổi đi dạo một sáng chủ nhật tháng 10/1937, quanh khu rừng vắng vẻ gần đại lộ ở khu...